انتقاد یک نویسنده از نبود آزادی بیان در ترکیه

بازداشت‌ها پس از کودتای ترکیه موضوعی است که در ماه‌های گذشته مکرراً اعلام شده است. در این میان، علاوه بر نظامیان، روزنامه‌نگاران و نویسندگانی نیز بوده‌اند که به اتهام هم‌دست بودن با جریان کودتا، بازداشت و کارشان متوقف شده است. وضعیت ترکیه پس از کودتا به گونه‌ای است که اورهان پاموک در توصیف وضعیت فعلی گفته است که ترکیه به سمت وحشت و ترس پیش می‌رود.

نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی وضعیت نویسندگان در ترکیه چه بعد و چه قبل از کودتا در این کشور پرداخته است. نویسنده این مقاله معتقد است که بازداشت‌ و سرکوب‌ها در این کشور صرفاً به زمان پس از کودتا محدود نمی‌شود، بلکه این ماجرا از پیش از این حادثه نیز وجود داشته است. در این مقاله با اشاره به ایجاد اختلال در کار برخی از نویسندگان، به بررسی وضعیت آنها پس از کودتا نیز اشاره‌ای شده است.

به اعتقاد نویسنده این مقاله، بازداشت‌ نویسندگان ترک منحصر به ایام پس از کودتای نافرجام در این کشور نیست و این موضوع ریشه‌ای عمیق‌تر دارد. نویسندگانی که در این کشور بازداشت یا سرکوب شده‌اند، نه به دلیل کتاب‌هایشان که بیشتر به دلیل اظهارنظراتشان در مصاحبه‌ها و گفت‌وگو با رسانه‌ها بوده است. در همین رابطه، گفته می‌شود آثاری که مرتبط با جریان حاکمیت باشند، کمتر سرکوب می‌شوند.

با توجه به این شرایط، گفته می‌شود که نویسندگان ترکیه در اتفاقات اخیر صریح عمل نکرده و موضع نگرفته‌اند. در سه‌دهه گذشته رمان‌نویسان زیادی دچار مشکل شده‌اند. اورهان پاموک، از نویسندگان سرشناس ترکیه و برنده جایزه نوبل، از تجربه‌اش در این رابطه چنین گفته است: من تا به حال مشکلات متعددی در این رابطه داشته‌ام. این مشکلات نه به دلیل رمان‌ها و آثارم، که به دلیل دیدگاه‌های سیاسی و مواضع من در مقالاتم بوده است. تفسیر سیاسی در ترکیه عملی خطرناک است. وضعیت آزادی بیان پس از کودتای نافرجام بسی بدتر از قبل شده است.

نقدهای سیاسی و اجتماعی در دولت فعلی اغلب برای نویسندگانش مشکلاتی این‌چنینی را ایجاد کرده است. حتی نویسنده‌ای مانند احمد شیک به دلیل نگارش کتابی که هرگز اجازه انتشار نگرفت، بازداشت شد و اردوغان با بیان اینکه گاه یک کتاب خطرناک‌تر از بمب است، این موضوع را توجیه کرد.