تصویر متفاوت مهاجرین افغانستانی در تلویزیون ایران!/عکس
برنامه «وطن‌دار» که شنبه هر هفته از شبکه افق پخش می‌شود، روایتی متفاوت درباره کشور افغانستان است. ویژگی خاص این برنامه این است که برای اولین بار، با حضور نخبگان افغانستانی مقیم ایران به مسائل آن کشور می‌پردازد.
برنامه «وطن‌دار» که شنبه هر هفته از شبکه افق پخش می‌شود، روایتی متفاوت درباره کشور افغانستان است. ویژگی خاص این برنامه این است که برای اولین بار، با حضور نخبگان افغانستانی مقیم ایران به مسائل آن کشور می‌پردازد. همچنین بسیاری از عوامل این برنامه، ازجمله یکی از مجری‌های آن افغانستانی هستند.
***
* آقای اسلام‌زاده، شما جزو هنرمندان و فعالان رسانه‌ای هستید که سال‌هاست روی موضوع افغانستان متمرکز شده‌اید که برنامه «وطن‌دار» کار اخیر شما در این زمینه است. چرا افغانستان برای شما اهمیت دارد؟
اسلام‌زاده: شاید بتوان گفت که بخشی از این ماجرا یک اتفاق بود. البته من خودم همیشه به کار کردن در این نوع فضاها تمایل داشتم. ابتدا نیز بیشتر در حوزه جنوب شرق و سیستان و بلوچستان و سپس پاکستان کار می‌کردم. تا اینکه سال 1390 سفارش شد تا در زمینه شهدای دیپلمات یک فیلم مستند بسازم که به این ترتیب وارد حوزه افغانستان شدم. اما به طور کلی، افغانستان و افغانستانی برای یک مشهدی، غریبه نیست. چون جایی که ما زندگی می‌کنیم نزدیک مرز افغانستان است و ما با افغانستانی‌ها به نوعی همنشین و همسفره هستیم. ضمن اینکه وقتی شما وارد یک کشور دیگر می‌شوید و می‌بینید که فرهنگ و زبان مردم آن کشور با شما مشترک است و شما هم با آنها دغدغه‌های مشترکی دارید، باعث می‌شود که انگیزه شما برای کار در آن حوزه بیشتر شود.
اسلام‌زاده: از چند سال قبل قرار بود که طرحی با موضوع افغانستان در شبکه افق اجرا شود، اما اجرا نمی‌شد. تا اینکه بعد از سه سفر به افغانستان من خودم خیلی راغب شدم که در این طرح حضور داشته باشم، چون دغدغه‌ام شده بود. تا اینکه بعد از مدتی تهیه‌کنندگی این کار به بنده واگذار شد و از ما خواستند که با این موضوع یک طرح ارائه کنیم. با توجه به اینکه سیدحسام رضوی در این حوزه خیلی کار کرده بود، از او دعوت کردم که به عنوان سردبیر در این برنامه با ما همکاری کند و طرحی را بنویسد. این طرح ارائه شد و شبکه از آن خیلی استقبال کرد و کار را شروع کردیم.
* درباره طرح برنامه «وطن‌دار» و ایده‌هایی که در آن مطرح شد توضیح دهید.
رضوی: یک خلأ در بحث افغانستان، مسئله مهاجرین بوده است. متأسفانه همواره نگاهی غیرواقعی درباره این طیف در بخش‌هایی از جامعه، دولت و رسانه‌ها غلبه داشت. برخی از روزنامه‌ها نیز مهاجرین افغانستانی را در صفحه حوادث خود خلاصه می‌کردند و هر چه جرم و جنایت بود را به آنها نسبت می‌دادند که اغلب این اخبار دروغ بودند. تبلیغات برخی از رسانه‌ها علیه مهاجرین افغانستانی درحالی انجام می‌شد که اغلب این مهاجرین به کشور ما علاقه زیادی داشته‌اند و ایران را به چشم کشور آرمانی جهان اسلام نگاه می‌کرده‌اند.
* آقای ظهوری! با توجه به اینکه شما خودتان هم از نخبگان افغانستانی مقیم ایران هستید، نظرتان درباره برنامه «وطن‌دار» چیست؟
ظهوری: ابتدا جا دارد از آقایان اسلام‌زاده و رضوی به خاطر برنامه خوبشان (وطن‌دار) تشکر کنم. واقعیت این است که مهاجران افغانستانی، فقط به آرمان‌های الهی فکر می‌کردند و برمبنای حرکت حضرت امام خمینی(ره) که فرموده بودند اسلام مرز ندارد، به ایران آمدند. این دیدگاه شرایطی را می‌طلبید که باید نگاه به مهاجرین افغانستانی تغییر می‌کرد که در سال‌های اخیر به لطف نیروهای خردمند و حمایت‌های رهبر معظم انقلاب زمینه بسیار خوبی به وجود آمده است. حتی بسیاری از افغانستانی‌ها از جمله خود من برای مقطعی، فقط به اتهام «خمینیست» بودن در افغانستان دستگیر می‌شدند! ما هیچ گاه در ایران احساس غربت نمی‌کنیم و کشور ایران را کشور خود می‌دانیم.
* چه نقد و نظری بر این برنامه دارید؟
ظهوری: برنامه خیلی خوب و ارزشمندی است، من به نظرم می‌رسد که باید این کار حداقل 15 سال قبل شروع می‌شد و امروز به پختگی می‌رسید. همچنان که خارجی‌ها در این زمینه خیلی به پختگی رسیده اند و تبلیغات دقیق و خاصی را دنبال می‌کنند و درست می‌زنند به خال! به جایی می‌زنند که آدم اصلا فکرش را نمی‌کند. این حرکت آغاز خیلی خوبی است برای اینکه در آینده به پختگی لازم برسد، نکته مهم این است که حوزه تمدنی افغانستان و ایران یک حوزه است. حتی خیلی از مفاخر فرهنگی ما مشترک است.
در کنار نقاط قوتی که این برنامه از آنها برخوردار است، اما باز هم باید به پختگی هم برسد؛ از مجری که حرکت اولیه برنامه است و برای جذب اولیه مخاطب خیلی اهمیت دارد گرفته تا بقیه موضوعات. اگر تعداد قسمت‌های این برنامه افزایش و زمان آن کاهش می‌یافت خیلی بهتر بود. چون زمان، به معرفی بهتر برنامه کمک می‌کند. به ویژه صحبت‌های طولانی مدعوین مانع ارتباط خوب مخاطب با برنامه می‌شود. بحث گذرنامه دانشجویان مهاجر موضوع خیلی مهمی است که به خوبی در یکی از قسمت‌های برنامه به آن پرداخته شد. همان‌‌طور که در تبلیغ این برنامه عنوان شد که یک برنامه کاملا متفاوت است، واقعا برنامه متفاوتی تاحدودی هم هست. چون هم تاکنون هیچ برنامه‌ای با این طول و تفصیل با موضوع افغانستان در صداوسیما نداشته ایم و نکته دیگری که باید خیلی به آن دقت شود، توجه به واقعیت‌هاست.
اسلام‌زاده: در مسئله افغانستان، سرفصل‌ها بسیار زیاد است. اما به هر حال برنامه «وطن‌دار» سعی کرده با نخبگان و علمای افغانستان رابطه خیلی نزدیکی برقرار کند. یعنی تلاش ما این بوده که کارمان صرفا به دادن یک برنامه به تلویزیون محدود نشود. یکی از مسائلی که زمان برنامه را بالا برد که هم واکنش مثبت و هم واکنش منفی داشت، این بود که ما نمی‌توانستیم برنامه را به کارشناس محوری محدود کنیم. چون رسالت برنامه «وطن‌دار» تغییر نگاه است. در مرحله اول، مخاطب برنامه ما خود مردم ایران بودند تا با افغانستان بهتر آشنا شوند. هر چند طی سال‌های اخیر این اتفاق درحال رخ دادن است، خصوصا نزد قشر مذهبی جامعه ما.
* با توجه به اینکه مهاجرین افغانستانی هم در تولید این برنامه حضور دارند، چه چیزی درباره آنها توجه شما را جلب کرد؟
اسلام‌زاده: ادبیات آنها برای خود من خیلی جالب بود. آنها همواره ما را به عنوان انصار و خودشان را به عنوان مهاجرین یاد می‌کنند. یک ادبیات اسلامی و انسانی و یک مراوده‌ای بین دو کشور برقرار است و خوشحال هستم که در این پروژه حضور دارم و می‌توانم به اندازه کوچکی به این مراوده کمک کنم.
رضوی: علاوه بر این نکات، حساسیت زیادی هم در این کار بود. در همه قسمت‌های برنامه، بحث بازگشت مطرح است و روی آن خیلی مصر هستیم. یکی از سرفصل‌های برنامه هم «بازگشت آبرومندانه و عزتمندانه» است. مثلا یکی از بحث‌های مهمی که به آن می‌پردازیم، موضوع اربعین است و اینکه بالاخره تکلیف مهاجرین افغانستانی برای رفتن به کربلا در اربعین چیست؟ چون این علاقه در آنها هست اما متأسفانه با موانع و مشکلاتی مواجه می‌شوند. یک سری نکاتی هم در برنامه اتفاق افتاده که ما برای آن تعمد داشتیم. مثلا مجری برنامه ما با اینکه افغانستانی است اما لهجه تهرانی دارد.
* یکی از مسائل مهم درباره افغانستان، نزد ایرانی‌ها، تأثیر حضور غرب در آن کشور بوده است. 14 سال قبل که آمریکا به افغانستان حمله کرد، برخی آدم‌های ساده‌لوح دچار این پندار شدند که قرار است افغانستان تبدیل به کشوری پیشرفته و مرفه شود. آیا این اتفاق افتاده است؟
ظهوری: آمریکا به ویژه بعد از ورشکستگی اقتصادی و رسوایی‌ای که پیش رو داشت، با حرکت مشکوک حمله به برج‌های دوقلو و واقعه 11 سپتامبر، زمینه را برای حمله به دو کشور افغانستان و عراق فراهم کرد، اما مسلم است که صرفا در پی منافع خودش بوده است. بعد از حمله آمریکا به افغانستان، آمریکا هیچ کمکی برای رفاه یا برای باز سازی زیرساخت‌های اساسی این کشور نکرد، بلکه میلیاردها دلار کمک‌های مالی جامعه جهانی که به افغانستان سرازیر می‌شد را به نفع ناتو و فعالیت‌های نظامی مصرف می‌کرد. هیچ کمکی از سوی غرب حتی برای تقویت امنیت در آن کشور صورت نگرفت. برخی از کشورها هم هدفشان از حضور در افغانستان، ترویج فرهنگ خودشان بود و به دنبال فعالیت‌هایی بودند تا افغانستان را از ارزش‌های اسلامی تهی کنند. مسلم است که نه تنها رفاه در افغانستان به وجود نیامد که ارزش‌هایی هم که در این کشور وجود داشت و دارد، هدف هجمه قرار گرفت و تخریب شد.
اسلام‌زاده: شیطان همیشه به جای آب، سراب را نشان می‌دهد. آمریکایی‌ها هم متأسفانه کارشان این است که نه فقط در افغانستان بلکه در همه جای جهان، سراب را نشان می‌دهند. آمریکا بعد از 14 سال اشغال افغانستان، هیچ نتیجه مثبتی در دست ندارد. بزرگ‌ترین دستاوردی که آمریکا در افغانستان به آن افتخار می‌کرد، امنیت بود که الان در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد. آنها همواره به دنبال ایجاد تفرقه و جلوگیری از وحدت در افغانستان بوده‌اند. حتی دموکراسی را هم نتوانستند وارد افغانستان کنند که شاهد مثال، همین انتخاباتی بود که اخیرا با مشکلات فراوانی برگزار شد.
در زمینه فرهنگی نیز فعالیت‌های غربی‌ها نتیجه‌ای جز گسترش فساد در افغانستان نداشته است. شبکه‌هایی که به صورت گسترده با شعار آزادی در این کشور فعالیت دارند، کاری جز اشاعه فحشا ندارند. یکی از اقدامات منفی آنها، ضریب دادن به جریان‌های غرب‌زده در یک جامعه متدین و مذهبی است. نتیجه‌اش هم این شده که آمار خودکشی در افغانستان نسبت به سال‌های قبل افزایش بسیار زیادی داشته است.
اسلام‌زاده: سیاست کلی رسانه‌های غربی در حوزه کشورهای اسلامی دو خط است؛ یک؛ نمایش تصویری غیرمنطقی از اسلام‌گراها. دو؛ تعریف آزادی براساس معیارهای غربی. این رسانه‌ها روی بحث‌های حقوق بشری خیلی کار می‌کنند و تلاش دارند تا چهره اسلام را غیرمنطقی نشان دهند.
رضوی: به‌طور مشخص خطی که توسط رسانه‌های غربی در افغانستان پی گرفته می‌شود این است که مانع نزدیک شدن ملت‌های ایران و افغانستان به هم شوند. در مسئله سیاسی آن کشور هم شبکه بی‌بی‌سی فارسی یک کار اطلاعاتی- امنیتی برای حضور داعش در افغانستان را اجرا می‌کند. بطور مثال، بازوی رسانه‌ای انگلیس، خبر مرگ ملاعمر را از زبان منصور دادالله که سرکرده یک گروه بی‌نام و نشان با نام «محاذ فدایی» است اعلام کرد. با این کار، از وی یک چهره ساختند. جالب این است که بلافاصله پس از این کار، دادالله پرچم داعش را در افغانستان بالا برد. همچنین بی‌بی‌سی فارسی مراسم بیعت گروه انشعابی طالبان که بعد ها با داعش بیعت کردند را توسط سه دوربین و با کیفیت بسیار بالا پوشش داد. بعد از آن هم هر روز به آنها تریبون می‌داد تا مواضع خود را اعلام کنند.
متأسفانه در داخل کشور هم برخی از جریان‌ها همان خط بی‌بی‌سی را درباره مهاجرین افغانستانی دنبال می‌کنند. جریانی که البته در اقلیت هستند اما در برخی از روزنامه‌ها قلم می‌زنند. مثل همان روزنامه‌ای که به نقل از یکی از شخصیت‌های سیاسی افغانستان به دروغ تیتر زد که مهاجرین افغانستانی توسط ایران به زور به سوریه اعزام می‌شوند!
*سخن پایانی و جمع‌بندی شما چیست؟
ظهوری:حدود 15 سال قبل، موقعی که طالبان در افغانستان حاکم بود و هنوز آمریکا به آن کشور حمله نکرده بود برنامه‌هایی مثل «مجله افغانستان» در صداوسیما شروع شد، که من همکاری داشتم و خیلی تأثیرگذار بود اما تعطیل شد. اکنون بعد از وقفه‌ای طولانی شاهد پخش برنامه «شما که غریبه نیستید» بودیم که تمام شد و برنامه «وطن‌دار» هم مکمل این برنامه‌هاست که هنوز قسمت‌های باقی مانده آن پخش می‌شود و امیدواریم باز هم ادامه داشته باشد.
اسلام‌زاده: ما در زمینه برنامه‌های تلویزیونی در اول راه هستیم. «وطن‌دار» یک نهال است. هر کس هم نقدی دارد ما با آغوش باز می‌پذیریم.
رضوی: ما خیلی خوشحالیم که بعد از 37 سال از پیروزی انقلاب، رسانه ملی به این بلوغ رسید که این اتفاق بیفتد. با وطن‌دار ما بهانه را از دست ناسیونالیست‌های رادیکال ایرانی و افغانستانی گرفتیم و حالا دیگر مهاجرین افغانستانی هم در ایران دارای یک تریبون هستند.
ارسال نظر