کارگردان«ابوزینب»: جلوی چشم اسرائیلی‌ها پرچم‌شان را آتش‎زدیم

 سینمای مقاومت پس از مدت ها با تولید و اکران فیلم «ابوزینب» جانی دوباره گرفته است. فیلمی که به دشواری و به دور از حمایت های دولتی و با تلاش تهیه کننده ای دغدغه مند چون مرتضی شعبانی و کارگردانی متعهد با نام علی غفاری شکل گرفت و این روزها به شکل مظلومانه ای به اکران درآمده است. از این رو لازم دیدیم تا با علی غفاری، نویسنده و کارگردان فیلم «ابوزینب» گفت و گویی داشته باشیم و این کارگردان که فیلم تحسین شده «استرداد» را به عنوان بهترین فیلم جشنواره فجر در کارنامه دارد، در گفتگو گو با «سراج24» از شرایط ساخت اثری قابل اعتنا درباره مفهوم مقاومت گفت. اثری که به سفارش مجاهد گرانقدری چون سید حسن نصرالله ساخته شد و تنها فیلمی بود که دلنوشته ای از سوی سردار قهرمان قاسم سلیمانی داشت که برای فیلم «ابوزینب» چنین ستایش آمیز نوشت:

«بسمه تعالی

فدای این دستی که ماه را برکف گرفته و تقدیم به خالق ماه کرده است،می بوسم دستی را که ما را از روشنایی آن بهره مند نموده است؛چه زیباست این تصویر که بر کف، تمام اخلاص جای گرفته است؛گرد همه این دستان پاک»

با این نگاه متن گفت و گو با کارگردان اثر ارزشمند «ابوزینب» پیش رویتان قرار می گیرد.

آقای غفاری بعد از موفقیت فیلم «استرداد» با یک تامل به سراغ اثری حساس و دشوار در زمینه سینمای مقاومت رفتید. دلیل این انتخاب چه بوده است؟

برای من ساخت فیلم به هر صورتی مهم نیست و دنبال این هستم که فیلمی آبرومندانه با موضوعات مناسب بسازم. فیلم ساختن نیاز به وجود علاقه به موضوع دارد و اگر به فیلمی مانند «ابوزینب» باور نداشته باشید نمی توانید آن را بسازید.

به طور حتم کار کردن در منطقه جنگی لبنان و با بازیگران خارجی دشوار است. درباره شرایط فیلمبرداری و اتفاقات رخ داده بگویید.

همین طور است و ساخت «ابوزینب» دشواری های زیادی داشت. اما ما با چشم باز به سراغ این پروژه رفتیم و با یک پیش تولید مناسب و تحقیقات لازم سعی کردیم کاملا آماده برای اجرای کار باشیم. با مخاطرات تولید فیلم هم آگاه بودیم که مهم ترین بخش آن مربوط به فیلمبرداری سکانس های «ابوزینب» بود به این دلیل که اصرار داشتیم در نقطه ای واقعی فیلمبرداری کنیم که نقطه صفر مرزی اسرائیل و لبنان بود و در فاصله 20 متری ما سیم خاردار بود. سربازان اسرائیلی خیلی راحت ما را می دیدند و ایست و هشدار می دادند و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل هم آن جا بودند.

اسرائیلی ها مانع فیلمبرداری شما نشدند؟ به طوری که وقفه ای در زمان تولید ایجاد شود.

به دفعات این مساله پیش آمد. چرا که مثلا ما پایگاه اسرائیلی را که قبلا در آن جا وجود داشت را دوباره ساختیم و بعد هم آن را منهدم کردیم! ما جلوی چشم اسرائیلی ها پرچم شان را آتش زدیم و خودروهایشان را منفجر کردیم که همه این ها بازتاب داشت. از مرحله پیش تولید تا مرحله فیلمبرداری که حدود 15 روز بود کل منطقه تحت تاثیر حضور ما بود و شبکه 10 اسرائیل به صورت زنده برنامه داشت و درباره ما گزارش تهیه می کرد. جوسازی هایی می کردند که این ها نیروی مقاومت و نظامی هستند و بخشی از آن ها از ایران آمدند و تروریست های حرفه ای هستند که در قالب فیلمساز دارند موشک جابجا می کنند! سازمان ملل بارها به ما هشدار داد که امکان هرگونه درگیری توسط سربازان اسرائیلی وجود دارد. برای ضبط اولین سکانس هلی شات به محض این که هلی کوپتر چند متر پرواز کرد خاموش می شد و پایین می افتاد و بعدا فهمیدیم که آن ها فرکانس هایی می فرستند که توانیم کار کنیم و کارمان تعطیل می شد و دوباره مکاتباتی با سازمان ملل می کردیم و تعهداتی از ما می گرفتند و در نهایت با همه سختی ها کارمان را انجام دادیم.

فضاسازی در فیلم به دلیل انتخاب لوکیشنی واقعی گویا و با هویت است و با وجود دشوار بودن فیلمبرداری در منطقه جنگی لبنان انتخاب تاثیرگذاری داشتید.

ارزش فیلمبرداری در آن نقطه ایجاد حسی واقعی بود. ضمن این که لبنان کشوری کوهستانی است و آن جاده جای کفی است که همه به عنوان دروازه مطله می شناسند. لوکیشن مساله مهمی است و برایم اهمیت دارد. مثلا در «استرداد» هم همه به من می گفتند که غیرممکن است که روی پل اورست کار کنیم اما من اعتقاد داشتم که ارزش کار در آن مکان اهمیت دارد. همان فیلم اگر در یک ریل معمولی گرفته می شد ارزش چندانی نمی توانست داشته باشد. اتمسفر این گونه لوکیشن ها به فیلم منتقل می شود و برخی از فیلم های ایرانی در بازسازی برخی موقعیت های واقعی ناموفق هستند. این گونه موارد برای مخاطب اهمیت دارد و نیاز به رعایت آن ها جهت تاثیرگذاری است.

شما هم نشان دادید که فیلمساز سختکوشی هستید با سوژه هایی حساس و قابل توجه؛ دستگاه‌های فرهنگی و به خصوص وزارت ارشاد به دغدغه‌مندی شما در فیلم ابوزینب توجه کردند؟

ساخت فیلم ساده شهری یا آپارتمانی که کاری ندارد و هنر خاصی نیست. شما وقتی 2 سال از عمرت را پای فیلمی می گذاری ارزش دارد تا فیلمی که در چند جلسه محدود فیلمبرداری می شود. مسئولان ما باید به دنبال تولید موضوعات حساس کشور بروند نه این که هزاران مانع برای فیلمساز به وجود بیاورند. تازه هزاران سختی می کشیم و فیلم را تولید می کنیم اما به مرحله اکران که نهایت ظهور یک اثر می تواند باشد این گونه برخورد می کنند.

فیلم «ابوزینب» پس از مدت ها بلاتکلیفی به شرایط غریبانه ای در اکران این روزها مواجه شد!

همین طور است. در واقع انقدر رقابت نابرابر و ناجوانمردانه ای در سینمای ایران وجود دارد که دیگر به مسئولان سینمایی شک باید کرد که اگر در تولید فیلم کمکی نکردند در زمان توزیع هم می خواهند با فیلم های ارزشی برخورد کنند! سالن های محدود و سانس هایی در زمان نامناسب به فیلم می دهند تا نگذارند این فیلم دیده شود. من درباره شخصیت ها صحبت نمی کنم و فرقی نمی کند که یک مسئولی برود و شخص دیگری بیاید. ما باید نگاه مان را در حوزه فرهنگ تغییر بدهیم و انقدر مستاصل عمل نکنیم.

اینجا از طریق رسانه شما عنوان می کنم که تولید فیلم «ابوزینب» بدون هیچ کمکی از سوی دولت ساخته شد و متعلق به شرکت لبنانی «الارض» است که شریکش هم موسسه «بیان» متعلق به رادیو و تلویزیون کشورهای اسلامی است و یک سر سوزن کمک از طرف دولت در تولید انجام نشد و در زمان اکران فیلم هم می بینید که در این ساعت عصرگاهی که با هم حرف می زنیم در هیچ سالنی فیلم «ابوزینب» سالن ندارد و چند سانس در ساعات نامناسب به آن دادند. با این وضعیت نوع نگاه مسئولان فرهنگی دولت مشخص می شود که نمی خواهند چنین آثاری در سینمای ایران ساخته شود. همین اکران نصفه و نیمه هم با همت حوزه هنری انجام شد و تهیه کننده تصمیم گرفت به هر حال این فیلم را در این زمان اکران کند.

به نظر می رسد با این شرایط بهتر است به پخش جهانی فیلم فکر کنید!

خوشبختانه پخش جهانی فیلم در اختیار موسسه «الارض» است و آن ها برنامه ریزی برای اکران های جهانی می کنند. البته سنگ اندازی هایی از سوی صهیونیسم ها برای عدم اکران «ابوزینب» انجام می شود اما امیدواریم شرایط بهتر شود. چندی پیش در یکی از سالن های بزرگ بغداد اکران خوبی داشتیم و مسئولان عراقی به همراه مردم فیلم را دیدند و استقبال خوبی شد. امیدواریم برنامه اکران در کشورهای مراکش و اردن هم انجام شود و در حال برنامه ریزی برای اکران فیلم در کشور ترکیه هم هستیم.

در مسیر فیلمسازی تان دوست دارید در چه قالب و ژانری به کار خود ادامه دهید؟

من به سینمای کلاسیک خیلی علاقمند هستم و دنبال دورین روی دست و این گونه بازی ها نیستم. به نظرم صاحب سبک بودن به لحاظ ساختاری خوب است و همین باعث می شود تا به برخی از موضوعات بیشتر گرایش داشته باشم. البته امکان دارد در آینده فیلمی آوانگارد هم از من ببینید اما بستگی به موضوع آن دارد. گاهی ساخت یک اثر مستند شما را به سمت ساختار متفاوتی می برد و نیاز فیلم فرم آن را می طلبد. البته هیچ فیلمسازی دوست ندارد در یک قالب باقی بماند و من هم این گونه هستم اما به شدت به تاریخ معاصر علاقمند هستم. من در سمت های مختلفی در سینما در این گونه آثار فعالیت داشتم و فکر می کنم الان نیاز به ساخت فیلم هایی داریم که به تاریخ معاصر ما بپردازد.

اگر بخواهید مقطع خاصی از تاریخ کشورمان را برای ساخت فیلمی سینمایی مدنظر قرار دهید، کدام بخش خواهد بود؟

مقطع انقلاب اسلامی از جمله مواردی است که کمتر به آن پرداخت شده و من دوست دارم درباره آن دوران مهم تاریخ ایران کار کنم. چون عمده فیلم ها اشاره به پیش یا پس از انقلاب اسلامی دارد و خود موضوع انقلاب و دوران پُر فراز و نشیبی که آن روزها داشته است به زمین مانده است.

به نظرتان سینمای ایران به لحاظ سخت افزاری و بهره مندی از نیروهای فنی توان تولید آثار عظیم حماسی و تاریخی و فیلم هایی با پروداکشن گسترده درباره عملیات دفاع مقدس را دارد؟

به نظرم برای ساخت آثاری در زمینه دفاع مقدس و مقاومت نیاز به همتی برجسته است. مثلا برای ساخت فیلمی درباره فتح خرمشهر همه نهادها باید وسط بیایند. به طور حتم ما مشکل عوامل فنی در سینمای ایران نداریم و مساله مهم ایجاد امکانات است که اگر اتفاق بیفتد همه مسائل حل می شود. در دوران جنگ با همت و مشارکت همگانی پروژه های سینمایی شکل می گرفت در صورتی که حالا نمی توانید تصور کنید که فیلمی مانند «سجاده آتش» یا «حماسه مجنون» ساخته شود! امروزه اگر بخواهید چند قایق و تانک بگیرید کلی مشکل پیدا می کنید. فیلمساز که با دست خالی کاری نمی تواند بکند!

پرسش پایانی این که تماشای فیلم «ابوزینب» توسط خانواده آن شهید بزرگوار چه عکس العملی را در بر داشت؟

متاسفانه در اکران اخیر فیلم در بغداد نتوانستیم حضور خانواده ابوزینب را داشته باشیم و ویزای آن ها درست نشد و نتوانستند بیایند. اما پیش از این فیلم را همراه مردم در لبنان دیده بودند و خیلی استقبال کردند. یکی از نگرانی هایم این بود که خانواده این شهید از کیفیت فیلم راضی نباشند اما الحمدالله مورد قبول آن ها قرار گرفت و برادران ابوزینب دائم احساسات خانواده و مادر را به ما منتقل می کردند و خستگی ما در رفت. ضمن این که حمایت های معنوی سید حسن نصرالله و پیشنهادش برای ساخت این فیلم و یادداشت ستایش آمیز و همراه با لطف سردار بزرگوار قاسم سلیمانی برایمان انگیزه گرانقدری بود.