درسی از پیامبر(ص) برای آسان شدن مشکلات

سوره مبارکه شرح سوره‌ای است مکی که در مصحف شریف سوره نود و چهارم است اما دوازدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.

متن سوره و ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ ﴿1﴾

آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم (1)

وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿2﴾

و بار گرانت را از [دوش] تو برنداشتیم (2)

الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿3﴾

[بارى] که [گویى] پشت تو را شکست (3)

وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ﴿4﴾

و نامت را براى تو بلند گردانیدیم (4)

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿5﴾

پس [بدان که] با دشوارى آسانى است (5)

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿6﴾

آرى با دشوارى آسانى است (6)

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿7﴾

پس چون فراغت‏ یافتى به طاعت درکوش (7)

وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ ﴿8﴾

و با اشتیاق به سوى پروردگارت روى آور (8)

این سوره با یادآوری عنایت‌های بزرگ خدا به پیامبر(ص)، ایشان را برای گسترش تلاش‌ها و تحمّل رنج‌ها و سختی‌های جدید آماده می‌کند. به راستی پیامبر(ص) چگونه می‌تواند این دشواری‌ها را تحمل کند؟

شرح واژگان کلیدی

بیان آیات

سوره مبارکه شرح از دو گفتار تشکیل شده است

گفتار اول: نعمت‌های خدا به پیامبر(ص) پس از تحمل مشکلات رسالت

آیات نخست سوره شرح با شمارش آثار و پیامدهای مثبت و دور از انتظاری که خداوند پس از پذیرش مسئولیت رسالت نصیب پیامبر اکرم(ص) کرده است آغاز می‌شود. در این آیات به سه نعمت بزرگ خداوند اشاره شده است:

نعمت اول: شرح صدر و قدرت تحمل سختی‌ها

ألَمَْ نَشْرَحْ لکََ صَدْرَکَ(1)

همانگونه که آیه نخست می‌فرماید: «آیا به تو شرح صدر ندادیم؟

نعمت دوم: فراهم آوردن زمینه‌های مساعد برای دعوت پیامبر(ص)

خداوند به رغم همه کارشکنی‌های مخالفان، زمینه پذیرش دعوت پیامبر(ص) را در مردم به وجود آورد و به این وسیله، سنگینی بار رسالت را که بر دوش ایشان سنگینی می‌کرد. وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿2﴾ الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿3﴾

نعمت سوم: ایمان آوردن بسیاری از مردم

به رغم خواست و تلاش مشرکان، خداوند مقدماتی را فراهم آورد که به سرعت نام پیامبر(ص) در همه جا پیچید و گروه بسیاری به او ایمان آوردند، تا آنجا که اندکی پس

از وفات پیامبر(ص)، آوازه ایشان در سراسر جهان منتشر شد. خداوند سبحان از این نعمت چنین یاد می‌کند: و ما آوازه‌ات را بلند گردانیدیم: وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ(4).

گفتار دوم: دو درس از رویارویی پیامبر؟ص؟ با مشکلات رسالت

با توجه به پیامدهایی که مسئولیت رسالت برای پیامبر(ص) به دنبال داشت، از آیات بعد می‌توان دو درس مهم برداشت کرد: نخست آنکه برخورداری پیامبر(ص) از مواهب و حمایت‌های خاص خدا پس از رسالت، به عنوان یک نمونه و شاهد گویا نشان می‌دهد که نباید سختی‌ها و مشکلات را تنها از جنبه منفی آن ارزشیابی کرد، بلکه باید به این حقیقت توجه کرد که هر سختی، زمینه‌ساز موفقیت‌ها و عامل گشوده شدن افق‌های جدیدی در

زندگی است و این همان چیزی است که آیه بعد آن را با تأکید بیان می‌کند: بدون تردید همراه هر سختی، گشایش و آسانی است. فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴿5﴾ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴿6﴾

درس دوم این است که اگر انسان باور داشته باشد درون هر سختی و مصیبت، گشایش و موفقیتی نهفته است، دیگر از مشکلات و سختی‌ها نمی‌هراسد؛ بلکه از آنها استقبال می‌کند؛

از این رو خداوند در آیه بعد به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: پس هنگامی که از کار مهمی فارغ شدی، به کار مهم دیگری بپرداز و رنج آن را تحمل کن: فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ(7)

و فقط به پروردگارت توجه کن: وَ إِلىٰ رَبِّکَ فَارْغَبْ(8)