روایت چند روزنامه نگار از انقلاب

علیرضا اجلی، نویسنده و کارگردان نمایش «چند تکه لغزان بر لبهٔ سُرانِ یک وضعیت پیچان» گفت: این نمایش زمینه‌ای اجتماعی دارد. دبیر صفحه آخر مطلب طنزی را نوشته و حالا او و سه روزنامه‌نگار دیگر نشریه منتظرند مدیرمسئول از دادگاه برگردد و ببیند که روزنامه توقیف شده یا نه و در این میان سه دوره یعنی سال ۱۳۳۲، سال ۱۳۵۷ در کنار زمان حال مرور می‌شود. خاطرات این سال‌ها به واسطه پدر مادر و خانواده این چهار روزنامه‌نگار که در آن دوره‌ها حضور داشته‌اند مرور روایت می‌شود.

اجلی درباره آشنایی خود با حرفه روزنامه‌نگاری گفت: من مدت زیادی حق‌التحریری کار کرده‌ام و مدتی هم در ماهنامه‌ای حضور داشته‌ام و مشکل احضار به دادگاه و مسائل مرتبط با آن، تجربه‌ای بوده که شاهد آن بوده‌ام و به نوعی دغدغه شخصی‌ام بوده است.

این نویسنده و کارگردان با اشاره به انتخاب این موضوع برای نمایش خود گفت: این انتخاب یک دغدغه شخصی بود؛ از طرفی این موضوع ذهنم را درگیر کرده بود و از سوی دیگر می‌خواستم سه دوره تاریخی را اضافه کنم. سه دوره تاریخی در این نمایش مرور می‌شود و یکسری بازی‌های کلامی در کار وجود دارد که در بافت بازی‌های کلامی و در بافت متن به نتایج خاص خود می‌رسد که با مخاطب هم این را در میان می‌گذارم و این سه دوره به نوعی مرور می‌شود.

اجلی تشریح کرد: مرور این سه دوره، از بعد تاریخی اجتماعی است اما آن‌ها را دراماتیک می‌کند؛ یعنی اینطور نیست که نمایش با جزئیات خاص به تاریخ نگاه کند. بلکه خیلی کلی و از این دید چهار شخصیت نمایش به تاریخ می‌پردازد؛ هرکدام از این چهار نفر به فراخور صفحه‌ای که دبیرش هستند و با انگیزه‌های مشخص به این دوره‌ها و مسائل نگاه می‌کنند.

این نویسنده و کارگردان با بیان اینکه «این چهار روزنامه‌نگار انسان‌های چندان پرمایه‌ای نیستند بلکه شکننده‌اند.» گفت: مثلا «سیمین» دبیر صفحه آخر اصلا علاقه‌ای به روزنامه‌نگاری ندارد. ولی کریم، شخصیت دیگر نمایش به کارش علاقه‌مند است. این دبیر‌ها هرکدام نماینده قشری از جامعه هستند، ولی اینکه خود دبیران صفحه دغدغه اجتماعی، سیاسی داشته باشند، اینطور نیست. سیروس و سیمین خواهر و برادر هستند و توطئه‌ای راه انداخته‌اند که مطلب طنزی بنویسند که بتوانند پناهندگی بگیرند و از ایران مهاجرت کنند.

اجلی با بیان اینکه «نمایش روایتی تو در تو دارد و با فلش بک و فلش فوروارد روایت می‌شود» گفت: در روایت این سه دوره از زبان شخصیت‌ها، مدام رجعت به گذشته و حال اتفاق می‌افتد و می‌توان گفت «چند تکه لغزان بر لبهٔ سُرانِ یک وضعیت پیچان» به شدت دارای کارهای زبانی و فرمی است.

او با اشاره به اینکه «نمایش وضعیت سیاسی اجتماعی کودتای ۲۸ مرداد و انقلاب اسلامی را مرور می‌کند اما نه با جزئیات» گفت: «بحران» در این نمایشنامه مهم است اما اینطور نیست که بخواهم وارد جزئیات شوم. درواقع تاریخ از زبان این چهار روزنامه‌نگار و با تحلیل من از این دوران روایت می‌شود در اندازه‌ای که نمایش دراماتیک شود وگرنه مثلا در این اثر به مصدق نزدیک نمی‌شوم.

اجلی خاطرنشان کرد: این داستان در هیچ جای دیگری جز این دفتر روزنامه نمی‌توانست اتفاق بیفتد؛ درواقع این نشریه بستری است برای روایت این سه دوره و زندگی این چهار شخصیت. این چهار نفر که فکر می‌کنند دغدغه مشترکی دارند اما در واقع ندارند؛ روزنامه‌نگارانی هستند که در عین حال آدم‌های عادی محسوب می‌شوند.

این نویسنده و کارگردان گفت: شیوه اجرایی از اسم نمایشنامه هم مشخص است؛ سه دوره لغزان و سران و پیچان روایت می‌شود که به‌طور مثال، زمان حال با تکنولوژی آن، دوره‌ای پیچان است. این نمایش در هفت صحنه طراحی شده است و تلاش کردم از یکسری المان‌ها استفاده کنم که این مفهوم را بیشتر منتقل کند.

علیرضا اجلی ادامه داد: شیوه رئالیستی را برای کار انتخاب نکردم؛ مثلا تلفن روی هوا رهاست یا یکسری کارتن هست که ازسوی این شخصیت‌ها به طرف هم پرت می‌شود و اصلا دفتر شبیه دفترهای مرسوم روزنامه که می‌شناسیم نیست چون نخواستم شیوه معمول باشد زیرا خود متن به شدت خاصیت‌های زبانی دارد.

او با بیان اینکه «این کاراکتر‌ها به جهت اینکه روزنامه‌نگارند دغدغه تغییر یکسری کلمات و مفاهیم پشت آن‌ها را دارند و در ‌‌نهایت به این نتیجه می‌رسند که ما اصلا چطور در این وضعیت می‌توانیم بنویسیم.» گفت: این روزنامه‌نگاران در این یک‌ساعت، ترکیب‌های کلمات عجیب و غریبی می‌سازند که شخصیت «نسیم» به‌عنوان دبیر صفحه اندیشه نماینده این بازی کلامی است و بازی‌های زبانی حول محور او می‌گردد.

بهاران بنی‌احمدی، امیر سفیری، مهتاب ثروتی و ماهان خورشیدی چهار بازیگر نمایش «چند تکه لغزان بر لبهٔ سُرانِ یک وضعیت پیچان» هستند که به نویسندگی و کارگردانی علیرضا اجلی از ۹ تا ۲۱ آبان ساعت ۲۱ در تماشاخانه آبان روی صحنه خواهد رفت.