کمک به گدایان از نظر شرع واجب است؟

حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی ماندگاری، کارشناس مسائل مذهبی با اشاره به تعریف اسلام از فقیر گفت: منظور دین از فقیر آن شخصی است که توانمندی، استعداد و امکانات رشد اقتصادی را ندارد و نمی تواند پاسخگوی مخارج زندگیش باشد.

 

وی در خصوص علت تأکید دین به کمک به فقیران گفت: اسلام می‌داند که جامعه هم انسان توانمند دارد، هم ناتوان. به همین دلیل از توانمندان خواسته که افراد ناتوان را یاری کنند، گویی روزی فقرا در دست ثروتمندان است. از آنجا که دستورات اسلام به اعتدال در جامعه تأکید دارد، ثروتنمندان را ملزم به یاری فقیران می‌کند.

 

این کارشناس مسائل مذهبی در خصوص تفاوت فقیر و مسکین اظهار کرد: فقیر کسی است که توانایی انجام کار را دارد و کار هم می‌کند ولی توانایی پرداخت مخارج زندگی را ندارد، اما مسکین کسی است که نه توانایی انجام کار را دارد و نه حداقل پول برای امرار معاش. در اسلام اولویت کمک به مسکین است تا فقیر.

 

ماندگاری در خصوص کمک به گدایان خیابانی گفت: ما یک فقیر واقعی داریم و یک فقیر ادعایی، فقیر واقعی را که توضیح دادیم چه کسی است. «فقیر ادعایی» فردی است که تظاهر به فقر می‌کند، اما فقیر نیست و به دنبال مطاع مجانیست، کسی که به قول قدیمی‌ها اگر طناب مجانی هم گیر بیاورد، خودش را دار می‌زند. طبیعی است که در مواجهه با فقیر ادعایی که به نوعی شغلش گدایی است و مشکل مالی ندارد، نباید کمک کرد. اگر به این افراد کمک کنیم، آن ها روحیه طلبکارانه پیدا می‌کنند.

 

وی ادامه داد: بارها شده است که در سر چهارراه ها دیده ام که جوانی سرحال مشغول گدایی است. کسی که توانایی کار کردن را دارد، نباید که از مردم گدایی کند. 

 

ماندگاری در خصوص وظیفه مردم در مواجهه با فقیران گفت: سؤالی که بارها از من پرسیدند، این است که با توجه به روایات ائمه(ع) مبنی بر رد نکردن دست فقیران، آیا باید به همه کسانی که از ما پولی طلب می‌کنند، کمک کنیم؟ همچنین می‌گویند که ما نمی‌دانیم شخص سائل واقعا فقیر است یا نه؟ در جواب این سؤالات باید بگویم، وظیفه ابتدایی ما این است که ابتدا شناسایی کنیم آیا فرد سائل واقعا فقیر است؟ اگر می دانیم که فقیر نیست، نباید کمک کنیم، اما اگر نمی دانیم برای اینکه هم دست سائل را رد نکنیم و هم ترویج گدایی نکرده باشیم، بهتر است که مبلغ اندکی به آن‌ها بدهیم و به سائل توصیه فرهنگی کنیم. منظورم از توصیه فرهنگی این است که مثال ارگان هایی مانند کمیته امداد امام خمینی(ره) را برای سامان یافتنشان، به آن ها معرفی کنیم.

 

وی افزود: اگر به فرد توصیه فرهنگی کردیم و مبلغ اندکی پول دادیم و وی ناراحت شد و پول را پرت کرد، می‌فهمیم که فقیر نبوده است. زیرا اگر فقیر بود به اندک مال راضی می‌شد.

 

ماندگاری ادامه داد: کمک به کسی که طلب مال می‌کند، واجب فقهی نیست اما واجب اخلاقی است. 

 

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: بهترین راه برای کمک به فقیران این است که اشخاصی را که توانایی مالی ندارند و دستشان را جلوی کسی دراز نمی‌کنند، شناسایی کنیم و مبلغی که در حد توانمان است را به آن ها بدهیم. نیاز نیست فقیر حتما فقرش را ابراز کند که ما به وی کمک کنیم. مسلمانی که از وجود فقر در جامعه رنج می برد، این کار را انجام می‌دهد. کمک به فقیران آبرومند، همان وظیفه ایست که خداوند بر دوش هر مسلمان ثروتمندی قرار داده و مسلمان با دغدغه به دنبال از میان بردن فقر است.