شیوه‌های جدیدی برای نظارت بر نهادهای فرهنگی خواهیم داشت

مرتضی اسماعیل دوست: بالاخره بعد از کش و قوس های بسیار و با توجه به نقدهایی که از عدم استقبال نمایندگان دوره دهم مجلس شورای اسلامی برای عضویت در کمیسیون فرهنگی وجود داشت، ترکیب این کمیسیون با تدبیر مشارکتی رئیس مجلس به حد نصاب لازم رسید و رئیس و اعضای هیات رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس انتخاب شدند که بر اساس آن اعضا به نصرالله پژمان ‌فر به عنوان رئیس و احمد سالک و جمشید جعفرپور به عنوان نواب رئیس کمیسیون رای دادند. در این راستا مناسبت ارزنده ای بود تا به گفت و گو با رئیس تازه انتخاب شده کمیسیون فرهنگی بپردازم. سوالات بسیاری از نحوه عملکرد و نتایج حاصله کمیسیون فرهنگی در دوره پیش تا عدم استقبال نمایندگان دوره اخیر از عضویت در کمیسیون فرهنگی که در ابتدا تنها شامل 4 نفر می شد، در ذهنم نقش بسته بود اما مجال کوتاه بود و از این رو سعی کردم بیشتر سوالات خود را متمرکز به برنامه های دوره جدید مجلس کرده و از طریق پرسش هایی صریح و متفاوت با حجت الاسلام والمسلمین نصرالله پژمان فر، رئیس کمیسون فرهنگی مجلس دهم در میان بگذارم. نماینده منتخب مردم مشهد که یکی از همان 4 نفری است که از ابتدا کمیسیون فرهنگی را انتخاب کرد و این نشان می دهد که این روحانی فرهنگی دغدغه این عرصه را دارد.

جناب پژمان فر، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی برای دوره در پیش رو چه اقدامات و برنامه های متفاوتی نسبت به دوره گذشته در پیش خواهد گرفت؟

ما در کمیسیون فرهنگی برای دوره دهم مجلس چند برنامه اساسی در نظر گرفته ایم که انشاء الله انجام شود. در این ارتباط اساس کار را بر مبنای 2 حوزه تدوین و نظارت قرار دادیم که قطعا در حوزه تدوین مسیری را که وظیفه داریم با جدیت دنبال خواهیم کرد و لوایحی که به عللی نتوانسته مسیرش را طی کند و در دوره های قبل کارهای کارشناسانه ای بر آن ها انجام شده و در کمیسیون راجع به آن ها بحث های کارشناسی بسیاری شده است، دنبال خواهیم کرد تا انشاء الله برای تصویب و تائید نهایی به صحن مجلس برود. ما در مجلس دهم به دنبال این هستیم که در برخی طرح ها و لوایح به سرعت ورود پیدا کنیم و انشاء الله آن ها را به انجام برسانیم.

مهم ترین مواردی را که به دنبال پیگیری و تصویب آن ها در دوره دهم مجلس هستید، چیست؟

یکی از مهم ترین مسائلی که در بحث تدوین دنبال خواهیم کرد و در اولویت کمیسیون فرهنگی قرار دارد، قانون برنامه ششم توسعه می باشد و سعی داریم که به شکلی منظم و برنامه ریزی شده، برنامه های فرهنگی قانون برنامه ششم توسعه را دنبال کنیم. همچنین طرح ها و لوایحی را در صحن علنی مجلس دنبال خواهیم کرد مانند طرح صدا و سیما، طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، طرح مساجد و طرح نظام جامع رسانه که در دوره پیش کارهای کارشناسانه ای درباره شان صورت گرفته و نیمه تمام مانده است.

مجلس نهم در خصوص برخی معضلات فرهنگی و هنری ورود پیدا کرده و واکنش نشان داده بود، اما درباره میزان برخورد بخش نظارتی مجلس حرف و حدیث هایی وجود دارد. در مجلس دهم چه مواردی را در بخش نطارتی در نظر می گیرید؟

انشاء الله اگر خدای تعالی توفیق دهد بنده به همراه همکاران در کمیسیون فرهنگی مجلس دهم با جدیت بیشتری در بحث نظارتی عمل خواهیم کرد و سعی می کنیم با تلاش بیشتری مسیر نظارت بر عملکرد دستگاه ها و نهادهای فرهنگی و هنری را طی جدیت بیشتری دنبال کنیم. به هر حال بخش مهمی از وظیفه نمایندگان مردم در بخش نظارتی است و انواع تذکرات و سخنان نمایندگان در صحن مجلس هم معطوف به همین موارد نظارتی است که مثلا اگر در فلان منطقه سیل آمده و مسئولان مربوطه کوتاهی هایی کردند، نماینده مربوطه تذکر می دهد و در کمیسیون های مختلف و در حوزه فرهنگ و هنر هم همین طور است و سعی می کنیم اگر موانعی در بحث نظارتی دوره پیش بوده است را در دوره جاری حل کنیم.

به هر حال شما هم عضوی از کمیسیون فرهنگی دوره گذشته بودید، فکر می کنید چه مواردی مانع از نظارت کامل نمایندگان در خصوص معضلات بسیار نهادها و وزارت خانه فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است؟

ما در دوره پیش با توجه به مسئولیت مستقیم و مهمی که در زمینه نظارتی داشتیم، نتوانستیم به آن چیزی که دنبالش بودیم دست یابیم و علت این قضیه را من این جا عنوان می کنم که مهم ترینش این بوده که ما دستگاه مناسبی که بتواند براساس ویژگی ها و دیدگاهی فنی رفتار کند را نداریم و بیشتر مراکزی که در بحث نظارتی ورود پیدا می کنند مانند دیوان محاسبات و سازمان بازرسی براساس رویکرد کمی مدار به بررسی عملکرد نهادهای فرهنگی می پردازند و این نهادها به دلیل ماهیتی که دارند، از حیث ویژگی های کمی به خوبی عمل می کنند یعنی براساس اعتبارات و بودجه های در نظر گرفته شده برای نهادهای فرهنگی می آیند و طی بررسی اسناد و مدارک عنوان می کنند که موارد هزینه شده درست بوده یا نه؟ و چگونگی عملکرد نهادها را از طریق بررسی های مالی تعیین می کنند اما مساله ای که در زمینه اقدامات فرهنگی و هنری برای نهادها و وزارتخانه لازم است باید مربوط به بحث فنی و چگونگی عملکرد نهادها به ریز اتفاقات و رخدادها هم باشد.

یعنی به دنبال این هستید که در دوره جدید به سمت نظارت کیفی نهادها بروید؟ و در این صورت از چه مجراهایی اقدام خواهید کرد؟

بله، در واقع باید جدا از شاخص های بررسی عملکرد در حوزه فرهنگی از شاخص های کیفی نیز برای بررسی نهادها و موسسات دولتی در زمینه فرهنگی هم استفاده شود و از این نظر ببینیم که آیا اقدامات انجام شده توسط دستگاه ها و وزارت ارشاد مثلا در حوزه سینما موفق بوده است یا نه؟ از این نظر در دوره جدید به دنبال این هستیم که در کنار بحث کمی عملکرد نهادها به شکلی ورود پیدا کنیم که از طریق کیفیت فعالیت ها و نوع عملکرد نهادها در این ارتباط به نظارت بپردازیم و برای این کار حتما از مجموعه های فرهنگی کمک خواهیم گرفت تا نظرات کارشناسی آن ها را داشته باشیم و وضعیت نهادهای فرهنگی دولت در زمینه کیفی نیز ضمیمه مورد عنوان شده در بحث کمی شود. ما در کمیسیون فرهنگی مجلس دهم انشاء الله با جدیت این مساله را دنبال می کنیم و با استفاده از کمک های مشورتی که خواهیم گرفت، ارزیابی خواهیم کرد که مثلا دستگاه های فرهنگی طبق تراز جمهوری اسلامی عمل کرده اند؟ و در صورتی که چنین نباشد طبق وظیفه خود اقدام خواهیم کرد.

شما به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، مهم ترین «ولنگاری فرهنگی» را -که چندی پیش رهبری عنوان کردند- در چه حوزه و چه مواردی می بینید؟

مشکلات زیادی در موضوع فرهنگی وجود دارد که رهبری به درستی از آن تعبیر «ولنگاری فرهنگی» کردند. این نشان می دهد که مسئولان مربوطه در حوزه فرهنگ و هنر نتوانستند به درستی عمل کنند و نیاز به اجرای بسیاری از موارد است. متاسفانه ولنگاری فرهنگی به عنوان یک نگاه و رفتار فرهنگی در همه حوزه ها دارد خود را نشان می دهد. شما می بینید که در حوزه سینما ولنگاری فرهنگی چگونه بروز داشته است و متاسفانه این مساله هنوز هم ادامه دارد و دیدیم که کار به جایی رسید که فیلمی آمد و اکران شد و زمان زیادی را هم طی کرد و براساس اصرار فراوانی که از نواحی مختلف به شخص وزیر فرهنگ شد، وی فیلم مربوطه را نگاه کرد و دید که این فیلم چقدر برای اکران نامناسب بوده است و از ادامه اکران آن جلوگیری کرد!

منظور شما فیلم «50 کیلو آلبالو» است که انتقادات بسیاری را از جهت سخیف بودن به دنبال داشت. شما در کمیسیون فرهنگی درباره این فیلم به وزارتخانه فرهنگ و ارشاد تذکر دادید؟ و اصلا ورود نمایندگان فرهنگی مجلس را در بحث مصادیق فرهنگی مناسب می دانید؟

وظایف نمایندگان مجلس در حوزه های تدوین و نظارت مشخص است و بر حسب وظیفه لازم است که در تمام موارد حوزه خود نظارت لازم را به عمل آورد و بر همه مسائل اشراف داشته باشد، به خصوص در مورد ریز مسائلی که در جامعه نسبت به آن حساسیت وجود دارد. اما به هیچ وجه حق دخالت در زمینه اجرا را ندارد و اصلا نباید در حوزه اجرائیات ورود پیدا کند و من به شدت با این مساله مخالفم و کمیسیون فرهنگی تنها در بحث تدوین و نظارتی به دنبال ایفای وظایف خود خواهد بود.