حاشیه‌های حضور فتیله‌ای‌ها در «چاله میدون»

 تا چندی پیش محله هرندی (چاله میدون) با درد خماری و نشئگی، وحشت سرنگ و ایدز و کودکان آسیب‌دیده توصیف می‌شد و تعداد کارتن‌خواب‌های مهم‌ترین بوستان این محله از تعداد درخت‌هایش بیشتر بود؛ اما حالا به همت سازمان صدا و سیما و شهرداری منطقه 12 هر شب صدای شادمانی بچه‌ها، هورا کشیدن‌ها و جشن و موسیقی سراسر بوستان زندگی را پر می‌کند.

از ابتدای ماه مبارک رمضان، جشن بزرگی با حضور عموهای فیتیله‌ای در بوستان زندگی برگزار می‌شود به نام جشن فرشته‌ها که هر شب کمی بعد از افطار آغاز و تا پاسی از نیمه‌شب ادامه پیدا می‌کند. ساعت 16 روز بعد چکیده‌ای از این جشن به علاوه آیتم‌های متنوع در قالب یک برنامه تلویزیونی از شبکه یک به نمایش در‌می‌آید.

آرام‌آرام صندلی‌ها پر می‌شود؛ خانواده‌ها از نقاط دور و نزدیک می‌رسند، از محله‌ هرندی و محله‌های اطراف، پدر و مادرها سرحال‌اند و بچه‌ها شاد و بی‌قرار. عموهای فیتیله‌ای در یکی از اتاق‌های ساختمان مدیریت پارک، به نوبت گریم می‌شوند و با هم تمرین می‌کنند که برای یک اجرای خوب آماده باشند.

مهرداد نظام‌آبادی ـ که مجری است‌ـ بخش‌های مختلف برنامه را با عموهای فیتیله بررسی می‌کند، اشعار و بازی‌ها را یک‌بار مرور و با هدایت نظام‌آبادی یک بار تمام برنامه را به صورت فشرده تمرین می‌کنند.

فضای پشت صحنه شلوغ است و پر رفت‌و‌آمد. میان آدم‌هایی که هر کدام مسئولیتی دارند، کسانی هستند که اهل همین محله‌اند و از نوجوانانی که در هرندی قد کشیده‌اند و بزرگ شده‌اند.

مهمانان از راه می‌رسند. صحنه، شور و حال می‌گیرد و جشن فرشته‌ها در حالی آغاز می‌شود که هزاران تماشاچی چشم به صحنه دوخته‌اند.

به هم نگاه کنیم

جشن فرشته‌ها بهانه‌ای است برای برداشتن داغ و درد از پیشانی محله‌ای که هوش، توانایی و استعداد کودکانش چیزی از دیگر محله‌ها کم ندارد. علیرضا آقایی می‌گوید: گروه فیتیله، محله هرندی را از زمان‌های دور می‌شناسد. مسئولیت اجتماعی ما ایجاب می‌کرد با این محله در ارتباط باشیم و حالا به همت صداوسیما و شهرداری منطقه فرصتی پیش آمده تا حضور ما در این محله و جشنی که برای فرشته‌ها برگزار کرده‌ایم، در قالب یک برنامه تلویزیونی به نمایش درآید.

به اعتقاد این تهیه‌کننده، ماه رمضان برای صدا وسیما فرصت ویژه‌ای است؛ زیرا این ماه فضای عاطفی ویژه‌ای دارد و میزان پذیرش پیام‌ها و آموزه‌های معنوی و اخلاقی در آن بیشتر از همیشه است. آقایی امیدوار است برنامه جشن فرشته‌ها بتواند در روزگار فقر شادمانی، پیام‌های اخلاقی را در فضایی شاد و پرنشاط ارائه کند.

این تهیه‌کننده، جشن فرشته‌ها را بهانه‌ای می‌داند برای این که هنرمندان عرصه کودک به محله هرندی بیایند و با مردم و بخصوص بچه‌های پرشور و فوق‌العاده این منطقه آشنا شوند. او این برنامه را فرصتی برای توجه به مردم این بخش از شهر تهران می‌داند و تاکید می‌کند: این برنامه جشنی شاد و پرنشاط است برای این که یاد بگیریم به همدیگر اهمیت بدهیم و به آدم‌های اطرافمان نگاه کنیم، زیرا اگر هر کدام از ما شعاعی از اطرافمان را مورد توجه قرار دهیم حتما مشکلات حل خواهند شد بدون این که حتی به سازمان‌ها و نهادهای متولی مانند بهزیستی و کمیته امداد نیاز داشته باشیم.

در محضر هرندی

جشن فرشته‌ها از نگاه عموهای فیتیله‌ای بهانه‌ای است برای این‌که همه هنرمندان عرصه کودک به محله هرندی بیایند. محمد مسلمی، کارگردان و بازیگر گروه فیتیله‌ امیدوار است طی روزهای آینده و تا پایان ماه مبارک رمضان گروه‌هایی که برای کودکان برنامه‌سازی می‌کنند، هنرمندان پیشکسوتی که زمانی برای بچه‌ها برنامه داشته‌اند مانند علیرضا خمسه و اکبر عبدی و فعالان حوزه‌های مختلف مرتبط با کودکان مانند دوبلورها، مجریان و بازیگران آثار کودکان به این برنامه بیایند.

مسلمی تاکید می‌کند: این برنامه به بچه‌ها تعلق دارد و علاوه‌بر هنرمندان فعال در عرصه کودک، هر شب میزبان یک یا چند کودک توانمند هستیم که در عرصه‌های مختلف ورزشی، قرآنی و علمی موفق هستند.

جشن فرشته‌ها مانند همه برنامه‌های عموهای فیتیله‌ای یک جنگ نمایشی نیست. به گفته مسلمی، این برنامه یک جشن صحنه‌ای در فضای آزاد است و امکان اجرای نمایش در آن وجود ندارد. او توضیح می‌دهد: تا جایی که بتوانیم از شعر و موسیقی کمک می‌گیریم. قطعاتی برای این جشن آماده شده که از آن جمله می‌توان به نماآهنگ تیتراژ برنامه با شعری از آزاده فرهنگیان و موسیقی دکتر محمدرضا چراغعلی اشاره کرد. برخی از اشعار برنامه تازه و برخی دیگر از کارهای قبلی است که برای بچه‌ها بازخوانی می‌کنیم.

گروه فیتیله برای تکمیل این جشن، آیتمی به نام فیتیله محبت را تولید کرده و در این آیتم به دیدن بچه‌های محله هرندی، فرزندان شهدای مدافعان حرم و کودکان بیمار رفته است. از نگاه مسلمی، مهم ترین هدف جشن فرشته‌ها، شاد کردن بچه‌ها و ارائه نکات معنوی و اخلاقی در قالب یک برنامه شاد و پرنشاط است.

شکستن سدهای روانی

جشن فرشته‌ها در ساختار و هدف، به برنامه جشن رمضان بی‌شباهت نیست. حمید گلی معتقد است این جشن به بچه‌های محله هرندی ثابت می‌کند مهم هستند. او در این باره توضیح می‌دهد: بچه‌های اینجا باید بدانند اگر دستشان به فلان هنرمند نمی‌رسد، در عوض هنرمندان به دیدارشان می‌آیند. ما در کنار بچه‌ها هستیم، در کنار آنها و محله‌شان. امیدوارم این نزدیکی و قرابت باعث شود سدهای روانی و فکری آنها برای مهم بودن و موفق شدن بشکند و این کودکان مستعد و توانا با وجود همه مشکلات و آسیب‌ها بدرخشند و آینده‌ای درخشان برای خودشان رقم بزنند.

این بازیگر به انقلاب فرهنگی در محله‌های آسیب‌دیده تهران اشاره دارد و گام‌هایی که به این منظور برداشته شده است و برنامه جشن فرشته‌ها را اقدامی در راستای ایجاد این دگرگونی می‌داند و امیدوار است حضور او و دیگر عموها در این منطقه مفید باشد.

او برنامه جشن فرشته‌ها را به لحاظ ساختاری نیز متفاوت توصیف می‌کند: ما همیشه برای بچه‌ها نمایش اجرا کرده‌ایم، اما اینجا امکان اجرای نمایش نیست. باید یک برنامه شاد، مفرح و پرانرژی ارائه کنیم که قابل ارائه هم در رسانه ملی باشد. از این نظر کار کمی حساس است، اما تا به حال خوب پیش رفته است.

عموها در نقش ابزار

برای علی فروتن اجرای جشن شکوفه‌ها فی‌نفسه با دیگر برنامه‌های عموهای فیتیله‌ای تفاوت جدی ندارد و امیدوار است بچه‌های محله هرندی از این برنامه بهره بگیرند. او عموهای فیتیله‌ای را ابزار و لوازمی برای انتقال فرهنگ توصیف می‌کند: کاش به جای این‌که در هر مورد دیگری از ما و حضورمان بهره ببرند، برای فرهنگ‌سازی مورد استفاده قرار بگیریم و ابزار فرهنگ‌ساز تلقی شویم نه چیز دیگری.

به اعتقاد فروتن، حضور عموهای فیتیله‌ای در بوستان زندگی و میان مردم منطقه هرندی سبب می‌شود پای دیگر هنرمندان به این محله باز شود. همین‌طور خانواده‌ها از دیگر نقاط نیز در این جشن شرکت کنند. او تاکید می‌کند: حضور آدم‌های مختلف، با نگاه و فرهنگ‌ متفاوت در این منطقه سبب می‌شود بافت محله تغییر کند و رفتارهای اجتماعی شکل دیگری بگیرد تا به مرور زمان این محله برای بچه‌ها جای بهتری باشد.

فروتن درباره شکل و شمایل برنامه‌ای که در این محله برای بچه‌ها اجرا می‌کنند نیز توضیح داد: کار ما نمایش است، اما اینجا باید صحنه‌گردانی کنیم و به همین دلیل بیشتر به سمت اجرای ترانه و آواز خواندن رفته‌ایم. ضمن این که در برنامه صحنه‌ای خیلی نمی‌توان کمدی بزن و بکوب پیاده کرد. در عوض ما از کاریکلماتور و شوخی‌های کلامی بهره می‌گیریم که بچه‌ها هم دوستش دارند.

در همسایگی درد

در حالی که جشن فرشته‌ها به پایان نزدیک است، صدای موسیقی و شادی در سراسر بوستان پیچیده و هنوز کودکانی در محوطه پارک با هم بازی می‌کنند. در خیابان‌های مجاور پارک، در گوشه و کنار پیاده‌روها و پارک‌ها می‌توان افراد معتادی را دید که نشئه‌ و خواب‌آلود احتمالا در دنیایی بی‌زمان و مکان، زندگی نزدیک یا شبیه هم را تجربه می‌کنند. اگرچه بیشتر آنها به موجوداتی بیگانه شبیه هستند که گویی از سیاره‌ای دیگر به زمین هجوم آورده‌اند؛ اما بی‌شک آنها کودکانی هستند که هرگز شادمانه کودکی نکرده‌اند.

از خزانه تا میدان خراسان

مدت زیادی از شروع جشن فرشته‌ها نمی‌گذرد. هنوز خیلی‌ها از اجرای چنین برنامه‌ای در بوستان زندگی خبر ندارند، اما حضور خانواده‌ها چشمگیر است. بچه‌ها شاد و بی‌قرار همراه عموهای فیتیله‌ای آواز می‌خوانند، برایشان دست می‌زنند و شاد هستند. بیشتر آنها ساکن محله شهید هرندی هستند؛ اما بعضی ها هم از محله‌های اطراف می‌آیند؛ همچون خزانه، میدان خراسان و ...

برنامه عموهای فیتیله‌ای تا پاسی از شب طول می‌کشد و بچه‌ها تا آخرین لحظه، شاد و پرانرژی تماشا و تشویق می‌کنند بدون این که نشانی از خستگی در چهره‌های شادشان دیده شود. برخی از آنها اولین بار است حضور در برنامه عموهای فیتیله‌ای و ملاقات با آنها را از نزدیک تجربه می‌کنند؛ اما برخی دیگر هر شب به این جشن می‌آیند و نیت کرده‌اند تا آخر ماه مبارک رمضان در جشن فرشته‌ها حضور داشته باشند!