روایاتی درباره رحمت بیکران خدا در ماه رمضان

در فضیلت ماه رمضان و بسط رحمت خدا در این ماه امور عظیمه سودمندی در اخبار وارد شده است ولی برای کسی که دل بدهد و گوش فرا دارد و حاضر برای استفاده باشد.

«لِمَن کَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِیدٌ»  از جمله آن اخبار:

1ـ «در هر شب ماه رمضان خدا را در موقع افطار هفتاد هزار هزار آزاد کرده از آتش است که همگی مستوجب آتش بوده‌اند و چون آخرین شب رمضان شود در آن شب، معادل آنچه در تمام ماه آزاد شده‌اند، آزاد خواهد فرمود».

2ـ در روایت دیگر: «چون نخستین شب ماه رمضان فرا رسد خداوند هر کس را بخواهد می‌آمرزد و در شب بعد از آن، آنها را دو برابر فرماید و در شب بعد، دو برابر شبهای پیش «آزاد» می‌فرماید تا آخرین شب ماه رمضان به قدر دو برابر آنچه در هر شب آزاد فرموده است، آزاد خواهد فرمود».

3ـ و از جمله سید ـ قدس الله نفسه الزکیه ـ در «اقبال» از کتاب «بشاره المصطفی لشیعه المرتضی» به اسناد خود تا حسن بن علی بن فضال از رضا (علیه السلام) از پدرانش از امیر مؤمنان (علیه السلام) روایت کرده است که فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روزی برای ما، خطبه نمود و فرمود:

«ای مردم! ماه خدا به سوی شما پیش آمد با برکت و رحمت و مغفرت به شما اقبال نموده؛ آن ماهی است که نزد خدا افضل از سایر ماهها است؛ روزهای آن بهترین روزها، شبهای آن با فضیلت‌ترین شبها و ساعتهای آن بهترین ساعتها است؛ ماهی است که شما به مهمانی خدا دعوت شده‌اید و در آن ماه از اهل کرامت «خدا» قرار گرفته‌اید؛ نفسهای شما در آن ماه تسبیح است و خوابتان در آن عبادت و عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است؛ پس بخواهید از خداوند و پروردگارتان با نیات راست و دلهای پاک، که شما را به روزه در آن ماه و تلاوت کتاب خودش موفق فرماید؛ زیرا بدبخت کسی است که در این ماه بزرگ از‌ آمرزش خدای نومید و محروم شود. به گرسنگی خودتان و تشنگی در این ماه، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را به یاد آورید و بر فقرای خودتان و بینوایان خودتان تصدق بدهید و در آن ماه بزرگان خودتان را توقیر و احترام کنید، به کوچکتران رحم نمائید و ارحام خود را صله کنید و زبانهایتان را نگاه دارید و چشمها را از آنچه نگاه به آن حلال نیست بپوشید و گوشهاتان را از آنچه شنیدن آن نارواست ببندید و بر یتیمان مردم ترحم و مهربانی نمائید تا بر یتیمان شما ترحم شود و از گناهان خودتان به سوی خدا بازگشت نمائید و دستهایتان را در اوقات نمازهاتان به دعا بردارید؛ زیرا وقت نماز افضل ساعاتیست که خدای ـ عز و جل ـ به بندگانش به نظر رحمت می‌نگرد و چون چیزی بخواهند و با او مناجات کننند جوابشان را می‌دهد و چون ندا کننده لبیک فرماید و دعایشان را مستجاب نماید.

ای مردم! جانهای شما در گرو کردارهای شماست؛ پس آنها را به طلب آمرزش و استغفار از گرو در ‌آورید و پشتهای شما از بار گناهانتان گران است به طول سجده‌هاتان آنها را سبک سازید و بدانید که خداوند به عزت خود سوگند یاد فرموده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را به آتش، عذاب نفرماید و نترساند روزی که مردم در برابر پروردگار عالمیان بر پا خیزند.

ای مردم! هر کس از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد در برابر این عمل به نزد خدا برای او ثواب آزاد کردن بنده‌ای است و آمرزشی نسبت به گناهان گذشته اوست. عرض کردند: یا رسول الله! همگی ما را توان آن نیست که چنین کنیم. آن حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: خود را از آتش نگهدارید هر چند به بخشی از خرما باشد و از آتش بپرهیزید هر چند به جرعه آبی باشد. ای مردم! هر کس از شما در این ماه خلق خود را نیکو سازد به او جواز عبور از صراط می‌دهند در روزی که در آن روز قدمها می‌لغزد و هر کس از شما بار غلام و کنیز خود را سبک گرداند و به کار او تخفیف دهد، خداوند حساب را بر او سبک گرداند و کس شر خود را نگهدارد خداوند غضب خود را در روز ملاقات از او باز دارد و هر کس در آن ماه یتیمی را گرامی دارد، خداوند در روز ملاقات او را گرامی دارد و هر کس در آن ماه صله رحم کند، خداوند او را در روز ملاقات به رحمت خود را در روز ملاقات از او قطع نماید و هر کس در آ« ماه نماز مستحبی به خود واصل فرماید و هر کس در آن ماه قطع رحم کند، خداوند رحمت جای آورد، خداوند «برات بیزازی» از‌ آتش به او دهد و هر کس در آن ماه واجبی ادا کند، برای او ثواب کسی است که هفتاد فریضه در ماههای دیگر ا دا کرده باشد و هر کس در آن ماه بر من بسیار درود و صلوات فرستد، خداوند در روزی که میزانها سبک است میزان او را سنگین گرداند و هر کس در آن ماه آیه‌ای از قرآن تلاوت کند، اجر او مانند کسی است که در غیر آن ماه قرآنی ختم کرده است.

ای مردم! درهای بهشت در این ماه باز است، از پروردگار خود بخواهید که آنها را بر شما نبندد و درهای دوزخ بسته است از خدا مسئلت کنید که آنها را بر شما نگشاید و شیاطین در زنجیراند از پروردگار خود بخواهید که آنها را بر شما تسلط ندهد. امیر مؤمنان (علیه السلام) فرماید که برخاستم و عرض کردم: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله)! با فضیلت‌ترین اعمال در این ماه کدام است؟ فرمود یا ابا الحسن، افضل اعمال در این ماه، پارسائی و دوری است از آنچه خدای ـ عز و جل ـ حرام فرموده است؛ سپس رسول خدا بگریست عرض کردم: یا رسول الله! چه چیز شما را به گریه آورد؟ فرمود: یا علی! آنچه که در این ماه از تو حلال می‌گردد گویا تو را می‌بینم که در برابر پروردگار خود نماز می‌گزاری، بدبخت‌ترین اولین و آخرین همدوش و همقطار پی کننده ناقه صالح برانگیخته می‌شود و ضربتی بر فرق تو می‌زند و محاسن تو را به خون سرت خضاب می‌کند. امیر مؤمنان (علیه السلام) فرماید عرض کردم: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله)! در آن حال دین من در حال سلامت است؟ فرمود: آری در سلامت دین خواهی بود؛ سپس فرمود: یا علی! هر کس تو را بکشد، مرا کشته است و هر کس به تو کینه بورزد، به من کینه ورزیده است و هر کس به تو کینه بورزد، به من کینه ورزیده است و هر کس به تو دشمنام دهد، مرا دشمنام داده است؛ زیرا تو باری من به منزله جان منی؛ روح تو از روح من است و گل تو از گل من؛ چه خدای عز و جل مرا آفریده و تو را آفریده و مرا برگزید و تو را برگزید و مرا برای نبوت و پیغمبری اختیار کرد و تو را برای امامت و پیشوائی؛ هر کس امامت تو را منکر شود، منکر نبوت من شده است. یا علی! تو وصی من می‌باشی و پدر فرزندان من هستی و شوهخر دختر منی و جانشین و خلیفه من بر امت من در زنگانی و بعد از مرگ من می‌باشی؛ فرمان تو، فرمان من است و نهی تو، نهی من است. به آن کسی که مرا به نبوت برگزید و مرا بهترین خلق قرار داد قسم می‌خورم که تو حجت خدا بر خلق او هستی و امین او بر راز او و خلیفه او در بندگان او می‌باشی».

و از رساترین چیزی که در مژده برای ماه رمضان وارد شده است دعای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) است برای کسی که در آن ماه گناهانش آمرزیده نشده باشد آنجا که آن حضرت (صلی الله علیه و آله) فرماید:

«هر کس ماه رمضان بر او بگذرد و آمرزیده نشده باشد خدا او را نیامرزد» و این دعا به لحاظ اینکه او (صلی الله علیه و آله) برای رحمت عالمیان مبعوث گردیده است بشارت بزرگی برای وسعت رحمت و عام بودن غفران در این ماه است و الا با اینکه او رحمه للعالمین است برای مسلمان دعا می‌کند هر چند گناهکار باشد و بدین جهت در این باب اخبار زیادی وارد شده است که شیاطین متمرد در زنجیراند و درهای بهشت و ابواب رحمت خداوند باز است و درهای دوزخ بسته است و خداوند شر دشمنان جنی را باز می‌دارد و منادی خدا از اول ماه تا آخر آن ندا می‌کند و در ماهی از ماه‌های دیگر مانند آن در اخبار وارد نشده است و آنچه در باب منادی در سایر ماهها وارد شده است آن است که در ثلث آخر شب ندا بلند است جز در شب‌های جمعه که از اول شب تا آخر شب منادی حق تعالی ندا می‌کند و همچنین در ماه رجب عموما و اما ماه رمضان، نداء از اول ماه تا آخر آن در شبها و روزهای آن وارد است و در اختصاص ماه رمضان به اجابت دعا آیه «ادعونی استجب لکم»  وارد گشته است.

گویم: برای هر یک از این امور نزد اهلش شأنی است که به وسیله آن منت خدای را بر خودشان می‌شناسند و آن را به شکر و خرسندی عظیمی استقبال می‌کنند و به آن منتفع می‌گردند و اما غافل و منکر چه بسا که به جهت تضییع و اهمال و کفران، انتفاعشان اندک است یا اساسا هیچ است و سودی برای آنها نیست و نقل شده است که شخصی در غل بودن شیاطین را در شهر رمضان و نفع کثیر آن ماه را نمی‌دید بر او باور کردن آن مشکل بود یا مراد از آن را نمی‌فهمید و حال آنکه شیطان در ماه رمضان محبوس است و آثار آن در عالم از جهت کثرت عبادات و خیراتی که در آن ماه می‌شود ظاهر است و کسی را در آن شکی نیست و کسی که حقیقت شیطان را بشناسد و جهت ارتباط و مداخل او را با بشر بداند، می‌داند که همان خودداری از خوردن و آشامیدن به ویژه وقتی توأم با بستن زبان از بسیار سخن گفتن باشد سبب منع و جلوگیری از تصرف شیاطین در دل روزه دار خواهد بود؛ چنانکه در فرمایش بزرگان (علیه السلام) به بعضی از آن اشاره شده و فرموده‌اند «مجاری سیر شیطان را به وسیله گرسنگی تنگ کنید»؛ زیرا شیطان در بدن انسان مانند خون جریان دارد و به هر حال، این است آنچه از کثرت عبادات و خیرات در ماه رمضان از عموم مؤمنان مرئی است و چیزی است که انکار نمی‌توان کرد. بلی این کار بالنسبه به تمام شیاطین و نسبت به تمام مکلفین نیست و این امر برای اهلش آشکار است، چنانکه در بعضی اخبار مقید به مرده شیطان متمرد شده است.

باری شرع و عقل همگی به لزوم جلب نفحات پروردگار متعال و استقبال الطاف او در توفیق عبد برای تحصیل قرب و رضای او به شوق و شکر و ادب حاکم ا ست و اقل مراتب تعرض آن است که عبد جواب منادی در این ماه را به اظهار سپاس و قبول منت و عذر تقصیر و ذلت اعتراف بدهد؛ و برای او بهتر آن است که این فرشته را فرستاده عزیز شریف یکی از پادشاهان دنیا تصور کند که از جانب آن شاه برای دعوت این رعیت به مجلس ضیافت پادشاه آمده است و خبر می‌دهد که پادشاه با او در منتهای لطف از آمرزش لغزشها و عطای بخشش‌ها و فرامین حکومتها بلکه در مقام رضا و خشنودی است و دعوت برای مجلس انس و لقاء و قرب و وفاء و مشرف ساختن او در زمره دوستان و اولیاء سلطان است. در این صورت چگونه آن را استقبال می‌کند و جان خود را در پای او بذل و عزیزترین کس و نفس خویش را درباره او فدا می‌سازد، همان قسم در نفس خویشتن عظمت این پروردگار ودود و سلطان معبود را بالنسبه به جمیع پادشاهان دنیا اندازه بگیرد و حق آنچه دراجابت این دعوت بر خود واجب می‌داند بشناسد و جوابی که لایق به حال اوست انشاء کند و اگر ممکنش شود که به آنچه می‌سازد تحری کند آنچه ما در جواب منادی رجب انشاء نموده‌ایم با تغییر بعضی فقرات آن بخواند .