هنرمندانی که به ایران وفادارند

آقای حامد عنقا که پیش از این نامش را با عنوان نویسنده در آثاری همچون قلب یخی و نردبان آسمان و انقلاب زیبا و تنهایی لیلا دیده بودیم، حالا از راه‌اندازی نخستین سامانه کنسرت آنلاین کشور خبر داده است. 

در این سامانه کاربران با یک آی‌پی مشخص روی دستگاه‌های مختلف از جمله گوشی، تبلت، لپتاپ، پی‌سی، تلویزیون‌های هوشمند و ... می‌توانند کنسرت را به صورت آنلاین و زنده مشاهده کنند. یعنی همانطور که مخاطبان برای خرید کنسرت بلیت تهیه می‌کنند، کاربران با مراجعه به این سامانه اما با مبلغی بسیار کمتر از بلیت یک کنسرت می‌توانند با حساب کاربری که در اختیارشان قرار می‌گیرد کنسرت را به صورت زنده تماشا کنند.

این پروژه که «حام» نام‌گذاری شده، حاصل هم‌کاری دو شرکت مهم مخابراتی و چند مجموعه هنری فعال در عرصه موسیقی است.عنقا هدف این پروژه را ایجاد عدالت در امکان استفاده از خدمات و محصولات فرهنگی دانست و ضمن تاکید بر تمرکززدایی از پایتخت گفت: همه ما امروز میدانیم که کنسرت یکی از گران‌ترین اقلام در سبد کالاهای فرهنگی است. با کنسرت آنلاین کسانی که توانایی خریداری بلیت کنسرت‌ها را ندارند، می‌توانند کنسرت را نیز در سبد کالاهای فرهنگی‌شان قرار دهند.

همچنین آقای علیرضا قربانی، خواننده موسیقی ایرانی نیز در گفتوگو با ایسنا از حضور و اجرای برنامه در افتتاحیه نخستین سامانه کنسرت آنلاین در کشور گفته است. 

قربانی با ابراز امیدواری نسبت به فراگیر شدن این پدیده بیان کرد: در این برنامه اجرا به شکل حرفه‌ای تصویربرداری می‌شود و مردم می‌توانند با پرداخت وجهی، کنسرت را به صورت آنلاین ببینند. 

با توجه به سایر اطلاعات و اخبار به نظر می‌رسد این اتفاق، آغاز مسیری باشد که چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی را فراهم می‌آورد. 

هنرمندانی که به ایران وفادارند

نخستین مطلب، اعلام این خبر در روزهایی است که لغو شدن کنسرت‌های اساتیدی چون آقای شهرام ناظری و آقای کیهان کلهر در نیشابور، تازگی دارد. حتی تلاش‌های تهیه‌کننده کنسرت شهرام و حافظ ناظری، از لغو مجدد این برنامه خبر داده و این در حالی است که مجوزهای لازم از مراجع ذی‌صلاح برای این برنامه گرفته شده بودند.

اعلام نشدن دلایل لغو این کنسرت‌ها،واکنش‌هایی را برانگیخت و هنرمندان نه‌فقط رویه قهر را در پیش نگرفته‌اند بلکه ادامه برنامه‌های خود را در سایر شهرستانها ادامه داده‌اند و حتی شهرام ناظری در ابتدای کنسرت شهرستان ایلام چنین گفت: هیچ یک از مانع‌ها و دست‌اندازهایی که بر سر راه من برای ارائه موسیقی رخ می‌دهد باعث نمیشود که من جا خالی کنم و مانند برخی از هنرمندان از ایران بروم. اینجا سرزمین من است و من تا آخرین لحظه برای ارائه هنر به هموطنانم مبارزه میکنم. 

بلاتکلیف بودن مدیریت فرهنگی با موسیقی

وجه دیگری که در این مسأله نیازمند توجه است، وارد شدن محصولی جدید به جامعه است. محصولاتی که برآمدن آنها از چند عرصه ناشی میشود. بسته بودن فضای تلویزیون به روی موسیقی و اصرار بر نشان ندادن آلات موسیقی، سبب شده است که این مسئله به نوعی هنجارشکنی تبدیل شود. برای مثال در بسیاری از فیلم‌های اصطلاحاً تین‌ایجری، یکی از المان‌های مخالفت شخصیت با نظم موجود، استفاده او از آلات موسیقی خصوصاً گیتار است. یا در همین ماه‌های اخیر تولید برنامه موسیقی در آپارات با عنوان «چارگوش» که با سهولت تصاویر نوازندگان و ابزارهای موسیقی را نشان می‌داد، در حالی اتفاق افتاد که برنامه تخصصی تلویزیون در این حوزه یعنی ساعت بیست و پنج، با محدودیت‌های فراوان مواجه بود. به این مسأله برخوردهایی مانند حذف نوازندگان خانم در برخی کنسرتها را هم باید اضافه کرد تا متوجه شویم عرصه موسیقی با چه حجمی از پرسشهای بدون پاسخ مواجهند. ناملایماتی که اگرچه برخی از آنها ممکن است توجیهات منطقی داشته باشند، اما گفتوگو نکردن و عدم تبیین دلایل هم اصل وجود توجیه را نیز زیر سوال برده است. اکنون این مسأله مطرح می‌شود که با ورود این محصول جدید، چه سیاستی قرار است اتخاذ شود؟ آیا باز هم شاهد گنگی خواهیم بود؟ 

سازوکار ناکارآمد؛ زمینه ایجاد تخلف

مسأله دیگر این است که بر اساس ماده 7 اساسنامه سازمان صدا و سیما که در مهرماه ۱۳۶۲ به تصویب مجلس رسیده، انحصار پخش برنامه برای این سازمان لحاظ شده است. این ماده بیان میکند: تأسیس فرستنده و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در هر نقطه کشور در انحصار این سازمان بوده و چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به تأسیس یا بهره‌برداری از چنین رسانه‌هایی کنند از ادامه کار آنان جلوگیری به عمل آمده و تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.

این انحصار توسط ده‌ها سایت شکسته شده است. به نظر میرسد که سازوکارهای حقوقی ناکارآمد و کهنه موجود، زمینه عدول از قانون را فراهم کرده‌اند. این سازوکارهای حقوقی در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با عنوان «بررسی تعارضات حقوقی و قانونی طرح اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی با وظایف حاکمیتی دستگاههای مسوول ارتباطات و فناوری اطلاعات» در دی‌ماه سال 91 به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته‌اند و پیشنهادهایی هم برای اصلاح آنها طرح شده است، اما به نظر میرسد رسانه ملی نه در بهینه‌سازی محیط درونی خود موفق عمل کرده است و نه در تعیین حدود و ثغور حقوقی خود. در واقع، بر اساس مفاد کنونی اساسنامه سازمان صداوسیما، امکان برخورد و جلوگیری از پخش برنامه‌هایی چون «دید در شب»، «چارگوش»، گزارش‌های تیوی پلاس، فیلیمو و حتی همین مورد اخیر، یعنی کنسرت آنلاین وجود دارد. راه درست آن است که با بهینه‌سازی سازوکارهای حقوقی، از شکسته شدن قبح قانونشکنی، جلوگیری شود.