فضیلت و اعمال شب نیمه شعبان

روز نیمه شعبان؛ آن روز جداً موسیقی گرامی است و آن را منزلتی بزرگ و برکاتی فراوان و انواری تابان است و از جهات شرف و خیر، امور بزرگی در آن گرد آمده که برای هر یک از آن امور منتهای جدّ و کوشش را در مراعات آن می‌سزد – از جمله اینکه – آن شب یکی از شبهای قدر و شب تقسیم روزیها و مرگها است، چنانکه در اخبار مستفیضه وارد گردیده و در پارهاى از آنها چنین یاد شده که: خداى تعالى آن شب را شب امامان قرار داده، همچنان که شب قدر را براى رسول خدا(ص) قرار داده است و اشکالى نیست که قدر، بیش از یک شب باشد و این به مراتب تقدیرمقدرات متصور می‌گردد و احیاء در آن تأکید گردیده و اعمال و عبادات فاخره و بسیار ارزشمندى در آن وارد شده که ممکن است گفته شود در شبهاى قدر و غیرآن، مانند آن یا افزونتراز آن وارد نشده است.

و از جمله, آن شب، شبى است که در آن کسى تولد یافته که مانند او (علیه السلام) براى پاک ساختن زمین و فرج عمومى براى مؤمنین امم، و برافراشتن پرچمهاى عدل خدا براى اهل زمین، و جمع کامل بین سیاست دین و دنیا تولد نیافته است. و بر سالک است که چون به این منزلگاه [شب نیمه شعبان] رسید، اوًلا نظر خود را در این شب، از لذت به دنیا و از راحت در آن برگیرد و نفس خود را مهیا کند که آن را شب وداع خود از دنیا بداند و نفس خود را در آن فرض کند که مانند شبى است که در بامداد آن شب، روز قیامت خواهد بود تا سنگینی اعمال بر او سبک خواهد شد بلکه گذشتن و تمام شدن آن شب براو گران باشد و دوست بدارد که آن شب، از آن مقدارى که هست طولانی‌ترباشد، و عمل او در آن شب روى این زمینه باشد که خود را فرض کند که با هریک از اعمال در حال وداع است، به طورى که آن عمل، آخرین عمل اوست از عمردنیا، تا کوشش او در دست کردن اعمال افزونتر شود و چون نفس و قلب خود را به میزان براى عمل حاضربیند، براوست که قبل از داخل شدن شب، نظر کند در اختیار کردن اعمال و ترتیب آن، به آنچه که بیشترمناسب حالش می‌باشد و اگر دو عمل را در فضیلت و مناسبت برابربیند، آن را که مشقت و سختى‌اش برنفس باشد.

آنچه قبلا گفتیم و مادون آن در فضیلت و مانند آن در اعتبار چهار رکعت است که در هر رکعت یک صد مرتبه «قل هو الله احد» خوانده شود و از شیخ روایت کرده‌اند که او روایت کرده از امام باقر و امام صادق(ع) به واسطه سی‌نفر موثق و همچنین روایت کرده تخییر بین آن و بین خواندن پنجاه مرتبه در هر رکعت و خواندن دویست و پنجاه مرتبه نیز روایت شده است و چون از نماز فارغ گردد دعائی که او آن «اللهُمَ إنی الیکَ فَقیر» است بخواند و نیز شیخ از «ابی یحیی» روایت کرده که به سیّدنا صادق(ع) عرض کرد:

کدامیک با فضیلت‌ترین دعاها است؟ فرمود: چون نماز عشاء آخرین را به جای آورد دو رکعت نماز بگزار در رکعت اول، حمد و سوهر جحد («قل یا ایها الکافرون») و در رکعت دوم، 33 مرتبه «سبحان الله» و 33 مرتبه «الحمد لله» و 34 مرتبه «الله اکبر» سپس بگوید «یا من الیه یلجا العبادُ» پس از آن سجده کند و 20 مرتبه بگوید «یا رَبّ»، 7 مرتبه «یا الله»، هفت مرتبه «لا حولَ و لا قوه الا بالله»، ده مرتبه «ما شاء الله لا قُوَّه الا باللهِ» سپس صلوات بر پیغمبر(ص) بفرستد و حاجت خود را بخواهد.

رسول خدا(ص) فرمود: در شب نیمه شعبان خواب بودم که جبرئیل(ع) نزد من آمد و گفت: یا محمد(ص)! آیا در این شب به خواب می‌روی؟! گفتم: ای جبرئیل مگر امشب چه شبی است؟ گفت: نیمه شعبان است، بر خیز یا محمد(ص)، پس مرا به پاداشت و مرا به بقیع برد به من گفت: سر خود را بلند کن، این شبی است که در آن درهای آسمان باز است و درهای رحمت و درب رضوان و درب مغفرت و درب فضل و درب توبه و درب جود و درب احسان باز است و خداوند به شماره موها و پشمهای چهار پایان آزاد می‌کند و در آن شب اجل‌های مردم تثبیت و ارزاق مردم از این سال به سال دیگر تقسیم می‌گردد و هرچه در تمام سال حادث می‌شود در این شب وارد می‌گردد.

سید یحیی بن الحسن در کتاب «امالی» گفته است، به اسناد خویش از علی(ع) حدیث نموده است که گفت: رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس در شب نیمه شعبان یک صدر رکعت نماز با هزار مرتبه «قل هو الله احد» بگزارد در روزی که دل‌ها می‌میرد دل او نخواهد مرد و نمی‌میرد تا اینکه ببیند یک صد فرشته او را از عذاب خدائی تامین دهند و 30 نفر از شیطان محفوظ می‌دارند و 30 نفر برای او در تمام آنات شب و اطراف روز استغفار کنند و 10 تای آنها با کسانی که قصد کید او کنند کید کنند.»

و باز از مهمّات این شب، تقرب به امام حجت عصر و ولی امرف ناموس اکبر، صاحب غیبت الهیه و دعوت نبویه، وارث انبیاء و خلیفه خلفاء و خاتم اوصیاء، مظهر عدل الله الاعظم، افرازنده پرچم هدایت و بر هم زننده بساط سرکشان و منکران حق و حقیقت و بیچاره کننده اهل عناد و ضلالت و الحاد و محو کننده آثار انحراف و هوا پرستی و گرد آورنده سخن‌ها بر تقوی و رشته پیوند بین اهل آسمان و زمین، حجّت کبرای خدائی و آیت عُظمای نصرت عاجل، فیروزی نزدیک کبریائی، ادب کننده جهانیان و سلطان اعظم و مولای گرامی، آقای ما و پیشوای ما و پناهگاه ما و نگهبان و سرپرست ما، مهدی قائم- ارواحنا و ارواح العالمین له الفداء – است.

کتاب ترجمه المراقبات – ص 179

تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)