آشنایی با سوره‌های کتاب آسمانی/فُرقان

سوره فرقان با این آیه آغاز می‌شود:

(سرچشمه خیر و برکت بسیار است کسی که فرقان را بر بنده خود نازل فرمود، تا بیم دهنده جهانیان باشد)

در اینجا از قرآن با نام «فرقان» یاد شده است. «فرقان» به معنی فارق و جدا کننده است. قرآن کریم از آنرو «فرقان» نامیده شده که در حقیقت جدا کننده حق از باطل است.

کسی که جانش با نور فرقان روشن است، در جهانی که حق و باطل به هم آمیخته است، و باطل را لباس حق پوشانده، به جای حق معرفی می‌کنند، می‌تواند آن دو را از هم تشخیص دهد. پس فریب ظواهر و نیرنگ بازان را نمی خورد و در دام شیطان و شیطان صفتان نمی‌افتد.

در این سوره مکی طعنه‌ها و اعتراضات ناروای کفار به قرآن و پیامبر اکرم(ص) مطرح می‌شود. مانند آنکه می‌گفتند:

1- این قرآن را او از خود بافته و به خدا نسبت داده است و دیگرانی او را در این کار کمک کرده‌اند.

2- این آیات همان افسانه‌های پیشینیان است که برخی، صبح و شام بر وی می‌خوانند و او آن را حفظ کرده، به عنوان کلام خدا بر مردم می‌خواند.

3- این چه پیامبری است که غذا می‌خورد و در بازار راه می‌رود! چرا فرشته‌ای با او نیست تا با هم، مردم را بیم دهند؟ چرا گنجی به او داده نشده و یا باغی ندارد که از آن بخورد؟ او مردی سحر شده است!

خداوند به این اتهامات پاسخ داده، آنان را از عواقب این کار پلیدشان آگاه می‌کند؛ آنان در حالی که به صورت افتاده‌اند، به سوی جهنم کشیده می‌شوند.

در آیات 22 تا 30 پس از بیان برخی وقایع قیامت، شکوه و شکایت پیامبر اکرم(ص) را بازگو می‌کند که:

(... خدایا، همانا قوم من قرآن را مهجور ]و متروک[ گذاشتند.)

«مهجور» به معنی متروک و رها شده است و مراد از قوم آن حضرت: عرب بلکه امت اوست؛ کسانی از امت که قرآن را رها می‌کنند.

در آن روز رسول اکرم(ص) از کسانی که به قرآن بی‌اعتنایی کننده، در پیشگاه خداوند شکایت می کند. از آنان که:

- قرآن را تلاوت نمی‌کنند و در مجالسی که از معارف قرآن سخن گفته می‌شود شرکت نمی‌کنند و به سخنان آنان که از قرآن می‌گویند، گوش فرا نمی‌دهند و نسبت به تعلیم و تعلم قرآن بی توجهند.

- اگر قرآن می‌خوانند، تنها به صدای خوش و یا به ثواب آن توجه دارند و از مغز و محتوای قرآن بی‌بهره‌اند. در آیات قرآن تدبر و تفکر نمی‌کنند. از سخنان عبرت آموز آن درس نمی‌گیرند و با هشدارهای صریح آن بیدار نمی‌شوند. قرآن می‌خوانند اما دلهایشان غافل است و تلاوت قرآن هیچ تحولی در فکر و اندیشه آنان ایجاد نمی‌کند.

- قرآن را به کار نمی‌بندند. آیات قرآن را که پیوسته انسان را به سوی عمل به آنچه سعادت دنیا و آخرت انسان در آنست، فرا می‌خواند، به گوش می‌شنوند ام در رفتار آنان تغییری ایجاد نمی‌شود.

جای آنست که از خدا بخواهیم: «خدایا، ما را از آنان که رسول گرامیت از آنان شکایت می‌کند، قرار مده.»