کشورهای مختلف دنیا بر اساس سه موضوع سیاسی و امنیت ملی، اخلاقی و مذهبی محتویات موجود در اینترنت را مسدود یا فیلتر می‌کنند.



البته فیلترینگ یا پالایش دارای مفهوم خاص در دنیاست. 

مفهوم فیلترینگ

فیلترینگ یا پالایش در اینترنت به معنی تصفیه و جلوگیری از انتشار محتوای مجرمانه در فضای مجازی است. این‌واژه در این حوزه از لحاظ مفهومی دارای ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ با مفاهیمی همچون حق آزادی بیان، حق آزادی اطلاعات و همچنین مسئولیت ناشی از آزادی بیان است.

به عبارت دیگر هر فرد می‌تواند در دریافت اطلاعات و بیان آن‌ها آزاد باشد؛ اما این آزادی نباید به معنای سلب مسئولیت از وی  و توجه نکردن به تبعات ناشی از آن باشد. بنابراین در ادامه مفهوم و هدف پالایش بر پایه این اصول تبیین می‌شود.

بیشتر کشورهای جهان به منظور جلوگیری از سوءاستفاده از این آزادی، پالایش اینترنت را براساس اصول بین‌المللی و با در نظر گرفتن خط‌مشی‌ها و سیاست‌های ملی خود در دستور کار قرار داده‌اند.

فیلترینگ در کشورهای جهان

 

مقایسه فیلترینگ ایران با آمریکا و ۱۰ کشور دیگر




آمریکا

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مقابله با نفوذگران خارجی، مقابله با تروریسم

فیلترینگ اخلاقی: عدم دسترسی کودکان به محتوای صریح جنسی

فیلترینگ مذهبی: ندارد


انگلیس

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مخالفان دولت، تهدیدات خارجی و تروریسم

فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری کودکان، تصاویر و مطالب مرتبط با تجاوز، شکنجه

فیلترینگ مذهبی: ندارد


آلمان

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: ممنوعیت استفاده از Google Analytics، سایت طرفداران نازی،نفی هولوکاست، نفی سیاست‌های دولت، بخشی از ویکی‌پدیا

فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری کودکان، عکس‌های مستهجن، مطالب خشونت آمیز با افراط گرایانه، نژادپرستی

فیلترینگ مذهبی: ندارد


رژیم صهیونیستی

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: جنگ ۳۳ روزه، دیدار مقامات و فرماندهان رژیم، خبرهای مربوط به جابجایی نیروها و ترک پناهگاه‌ها، خبرهای جنگی یا تسلیحات نظامی، ترویج تروریسم و خشونت علیه رژیم صهیونیستی

فیلترینگ اخلاقی: مروج سایت‌های فساد و فحشا

فیلترینگ مذهبی: ندارد


کانادا

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: تروریسم

فیلترینگ اخلاقی: نفرت‌انگیز، فیلم‌های مستهجن، هرزه‌نگاری کودکان، نزدیکی جنسی با حیوانات، نقض حقوق بشر

فیلترینگ مذهبی: ندارد



اسپانیا

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: توجیهاتی برای انجام عملیات تروریستی، سایت‌های مربوط به احزاب مخالف، ارتباط با سیستم‌های رمزشناسی و زیر سئوال بردن سیاست‌های دولت اسپانیا

فیلترینگ اخلاقی: نژاد پرستانه و بیگانه‌ستیزی

فیلترینگ مذهبی: ندارد



امارات

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: سایت‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی، برخی از شبکه‌های اجتماعی، انتقاد از دولت و اقدام ضد امنیت

فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری

فیلترینگ مذهبی: مطالب مرتبط با آرمان یهود و تضعیف روحیه مذهبی



بحرین

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: اهانت به پادشاه، تهدید وحدت ارضی، برانگیختن فتنه‌های طایفه‌ای

فیلترینگ اخلاقی: برخی سایت‌های غیر اخلاقی، مبارزه با فرقه‌گرایی

فیلترینگ مذهبی: قمار، ضرر به اسلام



مصر

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مبارزه با تروریسم، مسائل سیاسی، ضد امنیت ملی، سایت‌های مخالفین حکومت

فیلترینگ اخلاقی: ندارد

فیلترینگ مذهبی: ندارد

 

مقایسه فیلترینگ ایران با آمریکا و ۱۰ کشور دیگر
 


مالزی

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: اغتشاش سیاسی، انتشار مطالب دروغ و فتنه‌آمیز

فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری اینترنتی

فیلترینگ مذهبی: توهین به ادیان موجود در کشور، توهین به پیامبر اسلام


کوبا

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: ضد دولتی، ضد امنیتی، ضد انقلاب، موتور جستجوگر یاهو و گوگل

فیلترینگ اخلاقی: ندارد

فیلترینگ مذهبی: ندارد



مبنای حقوقی پالایش در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

 براساس تبصره‌ی ۱ از ماده ۷۴۹ فصل جرائم رایانه‌ای قانون مجازات اسلامی در جمهوری اسلامی ایران، پالایش(فیلترینگ) فضای مجازی به عنوان آخرین راه حل (در صورت عدم پاسخگو بودن نهی از منکر و عدم حذف مطلب توسط صاحب سایت) در نظر گرفته شده است.

حق دسترسی آزاد به اطلاعات حقی است که آن را از لوازم بقای دموکراسی در یک جامعه و تضمین حاکمیت مردم شمرده‌اند. این حق در بسیاری از اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و درباره‌ی آن تعاریف جامعی ارائه شده است. در کشور ما نیز «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» در سال ۱۳۸۸ به تصویب رسیده است.

نیاز به پالایش فضای مجازی بر اساس محتوی در جمهوری اسلامی ایران

 

مقایسه فیلترینگ ایران با آمریکا و ۱۰ کشور دیگر



سازوکار فعلی پالایش فضای مجازی در ایران عموما مبتنی بر مسدود کردن سایت براساس نام دامنه است که این سازوکار توانایی مجزا کردن بخش‌های مفید و غیر اخلاقی سایت را ندارد. این امر باعث می‌شود که حتی مطالب مفید و غیر مجرمانه نیز در مواردی از دسترس کاربران خارج شود. در ماده ۷۴۹ فصل جرائم رایانه‌ای قانون مجازات اسلامی و تمام تبصره‌های آن کلمه پالایش همراه با عبارت «محتوا» آمده است.

به عبارت دیگر «پالایش محتوی» و نه پالایش تمام اطلاعات سایت. براساس بند ۴۳ ماده ۱۹ حقوق بشر نیز پالایش تنها باید شامل آن بخشی از سایت باشد که حاوی محتوای مجرمانه است و نه تمام سایت. انتخاب نام «کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه» و درج عبارت «محتوا» خود گویای این حقیقت است. براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران و ماده ۲۱ قانون جرائم رایانه‌ای، هر سازوکار پالایش محتوی باید محتویات زیر را در فضای مجازی پالایش کند:
◾مطالب علیه عفت و اخلاق عمومی
◾مطالب علیه امنیت و آسایش عمومی
◾مطالب علیه مقدسات اسلامی
◾مطالب علیه مقامات و نهادهای دولتی عمومی
◾محتواهای مرتبط با جرائم رایانه‌ای
◾تحریک، ترغیب یا دعوت به ارتکاب جرم (مرتبط با سایر جرائم)
◾محتوای مجرمانه مربوط به امور سمعی، بصری و مالکیت معنوی
◾محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری