نجات محوطه فرهنگی – تاریخی از غرق شدن

به گزارش پارس به نقل از همشهری آنلاین، علیرضا سرداری با اشاره به جایگاه مطالعات فرهنگی - تاریخی در طرح‌های عمرانی( سد‌ها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی) تصریح کرد: عوامل خطرزایی شامل حفاری‌های غیر مجاز، جنگ‌ها، فرسایش و عوامل طبیعی، طرح‌های عمرانی، فعالیتهای کشاورزی میراث فرهنگی را تهدید می‌کند.

او بزرگترین مشکل میراث فرهنگی را در این حوزه نداشتن اطلاعات کافی در مورد طرح‌های عمرانی و عملیات سد‌سازی در حال اجرا دانست و گفت: بر اساس بند "ج" ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه شناسایی و مستند‌سازی آثار تاریخی - فرهنگی در محدوده جغرافیایی اجرای طرح باید توسط دستگاه مجری با نظارت بر تأیید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری صورت گیرد.

به گفته وی، همچنین بر اساس ماده یک آیین‌نامه اجرایی بند ج ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تمامی دستگاههای اجرایی مشمول قانون برنامه چهارم توسعه موظفند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی - تاریخی در مکان اجرای طرح اقدام کنند.

سرداری تصریح کرد: تاکنون مطالعات فرهنگی - تاریخی بر روی 121سد و 18 شبکه آبیاری و زهکشی انجام شده است و بیش از 2400 اثر محوطه فرهنگی - تاریخی در محدوده سدها و شبکه‌ها شناسایی شده است.

وی با بیان اینکه تنها 105 محوطه و اثر تاریخی گمانه‌زنی و کاوش باستان‌شناسی شده است تصریح کرد: سد سیمره با کاوش 21 محوطه تاریخی دارای بیشترین آثار حفاری باستان‌شناسی در صدر قرار دارد.

به گفته سرداری بیش از 600 سد مطالعاتی یا در حال ساخت وجود دارد که هنوز مورد باستان‌شناسی و مطالعات فرهنگی - تاریخی قرار نگرفته است.

او با اشاره به برخی از سد‌هایی که در سطح کشور مورد مطالعات باستان‌شناسی واقع شده‌اند تصریح کرد: در سد و نیروگاه سیمره که مرز استان لرستان و ایلام و در مرحله آبگیری و بهره‌برداری قرار دارد 103 اثر تاریخی بررسی و شناسایی شده و کاوش‌ها باستان‌شناسی در 21 محوطه تاریخی آن صورت گرفته است.

سرداری سد تنگ معشوره استان لرستان - شهرستان کوهدشت را در مرحله مطالعاتی اعلام کرد و تصریح کرد در این سد که مناقشات مختلفی در خصوص ساخت آن وجود دارد 60 اثر تاریخی مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است.

او با اشاره به توقف طرح ساخت سد سازبن استان ایلام - شهرستان سرابله گفت: ساخت این سد به دلیل کمبود منابع آبی منتفی شده و بنا به اظهارات استاندار ایلام امکانات و زیرساخت‌های روستاها در محدوده مخزن سد در حال تهیه و آماده‌سازی است.

وی افزود: مطالعات فرهنگی - تاریخی در این محوطه به شناسایی 35 اثر تاریخی منجر شد.

سرداری خاطرنشان ساخت که مطالعات فرهنگی - تاریخی در سد بهشت‌آباد استان چهارمحال و بختیاری نیز به شناسایی 35 اثر تاریخی منجر شد که 5 محوطه آن مورد کاوش قرار گرفته است.

سرپرست واحد باستان‌شناسی طرح‌های عمرانی پژوهشکده باستان‌شناسی سد خداآفرین استان آذربایجان شرقی را یکی دیگر از سد‌هایی اعلام کرد که مطالعات باستان‌شناسی در آن انجام گرفته است و افزود: مطالعات فرهنگی - تاریخی در این سد به شناسایی 42 اثر تاریخی منجر شد که 5 محوطه آن مورد کاوش قرار گرفت.

سرداری گفت: با توجه به مرزی بودن سد خداآفرین بر روی رودخانه ارس، هیچ‌گونه مطالعات فرهنگی - تاریخی در بخش شمالی که در جمهوری آذربایجان قرار دارد صورت نگرفت.

او سد گتوند استان خوزستان - شهرستان لالی را بلندترین سد خاکی کشور اعلام کرد که مطالعات فرهنگی- تاریخی در آن به شناسایی 54 اثر تاریخی انجامید و 6 محوطه، گورستان تاریخی و استقرارهای ناشناخته دوره ایلام‌نو مربوط به حدود 2700 سال پیش مورد شناسایی قرار گرفت.

سرداری با اشاره به سد بختیاری استان لرستان - شهرستان الیگودرز که بلندترین سد بتونی دوقوسی جهان نام دارد تصریح کرد که شناسایی 50 اثر تاریخی حاصل مطالعات فرهنگی - تاریخی در محوطه این سد بود که کاوش 3 محوطه در آن به اتمام رسیده است.

وی با اشاره به اینکه مطالعات فرهنگی - تاریخی در سد احمدبیگلو استان اردبیل به شناسایی 12 اثر تاریخی منجر شد گفت: در مطالعات فرهنگی - تاریخی سد کنگیر استان ایلام - شهرستان ایوان 12 اثر تاریخی شناسایی و 4 محوطه از آن مورد کاوش قرار گرفت.

او خاطرنشان ساخت که مطالعات فرهنگی - تاریخی در سد خرسان 3 استان چهارمحال و بختیاری به شناسایی 18 اثر فرهنگی - تاریخی انجامید و 8 محوطه تاریخی از آن مورد کاوش قرار گرفت.

وی در ادامه از شناسایی 110 اثر تاریخی در نتیجه مطالعات فرهنگی - تاریخی سد چمشیر استان کهگیلویه و بویراحمد خبر داد و تصریح کرد که مطالعات باستان‌شناسی در سد کوران بزان استان ایلام نیز به شناسایی 122 اثر تاریخی و 110 مکان دوره پارینه سنگی انجامید.

سرداری با اشاره به آبگیری سد سیلوه استان آذربایجان غربی - شهرستان پیرانشهر به منظور احیای دریاچه ارومیه گفت: مطالعات فرهنگی - تاریخی در این محوطه به شناسایی اولیه 5 تپه و گورستان بزرگ منجر شد ولی بررسی فشرده و پیمایشی دقیق هنوز انجام نشده است.

وی سد ملاصدرا استان فارس - شهرستان اقلیدرا از دیگر سدهایی خواند که در آن مطالعات فرهنگی - تاریخی صورت گرفته تصریح کرد مطالعات فرهنگی - تاریخی در این سد به شناسایی 7 اثر تاریخی و کاوش یک تپه انجامید.

او خاطرنشان ساخت: مطالعات فرهنگی - تاریخی در سد مشمپا استان زنجان به شناسایی 35 اثر تاریخی منجر شد.

سرداری در ادامه تصریح کرد: علاوه بر سدها شبکه‌های آبیاری و زهکشی نیز ضربه بزرگی به حوزه‌های فرهنگی و محوطه‌های باستانی وارد می‌کند به نحوی که با انجام این قبیل طرح‌ها محوطه‌های باستانی کاملا صاف و تخریب می‌شوند.

وی شبکه آبیاری و زهکشی خوزستان، شبکه آبیاری و زهکشی چمشیر و شبکه آبیاری و زهکشی طرح گرمسیری استان کرمانشاه و ایلام را از این گروه اعلام کرد.