اندوه و غم از عوامل بیماری زا و سبب یاس و دلمردگی انسان است، از این رو نسبت به دوری از آن توصیه های بسیاری در اسلام شده است. آنچنان که امیرمومنان علی (ع) می فرمایند: «غصه و اندوه، بدن را نحیف و رنجور مى سازد.»

در این میان بعضا انسان خود سبب اندوه و غمگینی می شود.

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «هر که چشمش به دست مردم باشد، اندوهش دراز و افسوسش پایدار شود.»

همان حضرت (ص) فرموده اند: «کسى که به دنیا بچسبد، من سه چیز را براى او قطعى مى دانم: فقرى که هیچ گاه به بى نیازى نینجامد، مشغولیتى که هرگز از آن خلاصى ندارد و غم و اندوهى که برایش پایانى نیست.»

همچنین، امیرمومنان علی (ع) می فرمایند: «از بیتابى کردن بپرهیز که آن امید را قطع مى کند و عمل را ضعیف مى گرداند و اندوه مى آورد.»

امام صادق (ع) نیز درباره ریشه اندوه و غم انسان فرموده اند: «دنیاخواهى، غم و اندوه مى آورد و پشت کردن به دنیا مایه آسایش جان و تن است.»

ایشان می فرمایند: «وقتى این آیه نازل شد : «اگر بعضى از مردان و زنانشان را به چیزى بهره ور ساخته ایم، تو بدان چشم مدوز و غم آن را مخور و در برابر مؤمنان فروتن باش» پیامبر خدا (ص) فرمودند: «کسى که به دلدارى دادن خدا آرام نگیرد جانش بر دنیا حسرت ها خورد و هر که چشمش به دارایی هاى دیگران باشد، اندوهش بسیار شود و ناراحتیش بهبود نیابد.»

علاوه بر بیان چرایی و ریشه اندوه های انسان، آموزه های روایی ما راه رهایی از آن را نیز بیان کرده اند.

رسول خدا (ص) در این باره فرموده اند: «دنیا دست به دست شدنى است. آنچه از دنیا نصیب تو باشد اگر ناتوان هم باشى، به تو مى رسد و آنچه به زیان تو باشد، به زور نمى توانى آن را از خود دور کنى. هر کسى از آنچه از دستش رفته امید برکَنَد، تنش آسوده باشد، و هر که به آنچه خداوند روزیش کرده خرسند گردد، شادمان باشد.»

امیرمومنان علی (ع) می فرمایند: «خوب غم زداینده اى است توکل کردن بر تقدیر [الهى].»

امام کاظم (ع) نیز فرموده اند: «آن که غم خورد، شایسته غم و اندوه است؛ پس مؤمن باید به خدا و آنچه او مى کند، خرسند باشد.»

پی نوشت ها:

کمال الدین

بحارالانوار

میزان الحکمه