تاثیر زیارت امام رضا در نشاط روحی و روانی زائران

به گزارش پارس به نقل از قدس، تنهایی های فزاینده،افسردگی و افزایش بیماری های روحی، روی آوردن به عرفان های کاذب، پناه بردن به خرافه و خرافه پرستی و...تنهابخشی از آسیب هایی است که انسان امروزی بدان گرفتار است.بسیاری از افراد برای درمان بیماری های روحی و روانی نیر گرفتار درمانگرانی سوء استفاده گر می شوند و نه تنها درمان نمی شوند بلکه بر دایره امراض آنها افزوده می شود.

اگرچه توسل به شیوه های ماورائی و یا روی آوردن به مظاهر خرافی ریشه در فطرت آدمی دارد اما اگر به درستی هدایت نشود؛ بیماران روحی را در گردابی ظلمانی فرو می برد.ادیان الهی برای پاسخ به فطرت معنویت گرای آدمی راهکارهای مختلفی را ارایه کرده اند .حضور مسلمانان در مساجد و اماکن مقدس و اجرای برخی مناسک مذهبی همچون حج ،حضور مسیحیان در کلیسا،و یا رفتارهای کلیمیان و...همه برای پاسخ به ندای درونی بشر است.

درکنار آداب و مناسک وارده توصیه های اخلاقی و به عبارتی پیاده سازی و نهادینه کردن "رفتار شهروندی سازمانی" Organizational Citizenship Behaviors (OCB)   در درون جامعه آرامش بخشی افراد را در بر خواهد داشت.رفتارهایی چون امانتداری،مسئولیت پذیری،خیرخواهی،نظم وانضباط،جوانمردی ،شجاعت ،تعاون و...موجب می شود تا انسانهای عامل بدان به آرامش درونی دست یابند که نتیجه آنها نشاط درونی و بالتبع با فراگیری رفتارهای شهروندی نشاط اجتماعی نیز تامین خواهد شد.(مقاله رفتارهای شهروندی سازمانی)

شیعیان علاوه بر داشته های معنوی دیگران، فضاها و فرصت هایی برای ابراز ارادت و همصحبتی دارند که می توانند واگویه هایی که فقط بین خود و خدایشان هست را باآنان درمیان گذارند. وجود بارگاه ائمه معصومین علیهم السلام در مشهدمقدس،عتبات عالیات و مدینه منوره و همچنین آرامگاههای امامزادگان در نقاط مختلف ،برپایی مراسم های خاص همچون ولادت ها و شهادت های ائمه اطهار فرصت هایی استثنایی است که تنها در اختیار شیعیان است.

یکی از فرصت های ارزشمند به ویژه در بین شیعیان ،زیارت قبور ائمه طاهرین هست که اگر با علم ومعرفت انجام شود آثار و برکاتی جسمانی و معنوی برای مزور به همراه دارد. نفس قرارگرفتن در مشاهد متبرکه موجب آرمش درونی است و اگر این حضور با ارتباط عاشقانه با آن حضرات معصومین و خدای متعال برقرار سود و قطره اشکی جاری گردد قطعا موجب تخلیه آلام و دردهای روحی و روانی فرد می گردد و ارتباط چنین شخصی با اطرفیان و جامعه حداقل برای ساعاتی  ارتباطی صمیمی و بدور از پرخاشگری خواهد بود.

زیارت در لسان روایات

زیارت در معنای عام آن که مشتمل بر زیارت قبور مردگان نیز می باشد مورد تاکید اسلام بود و سفارش های زیادی برآن شده است .در روایتی از پیامبر اکرم لی الله علیه و آله وسلم آمده است:

در جمله دیگر فرمودند: « زُورُوا قُبُورَ مَوْتَاکُمْ‏ وَ سَلِّمُوا عَلَیْهِمْ فَإِنَّ لَکُمْ فِیهِمْ عِبْرَةً.»( بحار الانوار،ج79،ص64)؛  به زیارت مردگان بروید و بر آنان درود و سلام بفرستید، زیرا این کار درس عبرتى براى شما مى‏شود.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «مَنْ‏ زَارَ قَبْرَ أَبَوَیْهِ‏ أَوْ أَحَدِهِمَا فِی کُلِّ جُمُعَةٍ غُفِرَ لَهُ وَ کُتِبَ بَرّا » (بحار الانوار، ج86،ص359) ؛ کسى که در هر جمعه به زیارت قبر پدر و مادرش یا یکى از آنان برود، هم گناهش بخشیده مى‏شود و هم نزد خداوند فرزند نیکوکار به حساب مى‏آید

در کتب شیعی نیز درباره تشویق به زیارت رفتن قبور روایات زیادی  وجود دارد . از این روایات، استحباب زیارت قبور، متوجه شدن و شاد گشتن روح میت نسبت به زیارت رفتن او، نحوه سلام دادن بر مردگان و دعا کردن برای آنها برداشت می‌شود:

۱. در روایتى "محمّد‌بن‌ مسلم" مى‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم؟ آیا مردگان را زیارت کنیم؟ فرمود: بله. عرض کردم: آیا وقتى ما به زیارتشان مى‌رویم، آنان‌ صداى ما را مى‌شنوند؟ فرمود: بله، به خدا سوگند، چنین است، مسلّما آنان از آمدن شما خبردار شده و شادمان مى‌گردند و با شما انس مى‌گیرند.

محمد‌بن‌مسلم مى‌گوید: عرض کردم: وقتى به زیارت ایشان رفتیم چه بگوییم؟

فرمود: بگو:«بار خدایا زمین را از پهلوهاى ایشان دور ساز (کنایه از آن که فشار قبر را از ایشان بگردان) و روان‌هایشان را به سوى خود بالا بِبَر، و از جانب خویش خشنودیت را پیشبازشان بفرست، و از رحمتت، همنشینى براى آنان بگمار که دلتنگى و تنهایی‌شان را مبدّل به أنس و آرامى کند و وحشتشان را مبدل به أمن ساز؛ چرا که تو بر هر چیز توانایى(ویکی فقه به نقل از من لا یحضره الفقیه، ج‌۱، ص۱۸۱.  )

اما بیشتر ما شیعیان زیارت را به معنایی خاص آن زیارت قبور ائمه طاهرین در مدینه منوره ،عتبات عالیات و مشهد مقدس و مکه مکرمه می دانیم.با توجه به ارادتی که ائمه معصومین در بین شیعیان وجود دارد زیارت بارگاه منور این انسانهای کامل ثمرات فراوانی را برای زائران به همراه دارد.

در روایات متعدد بر زیارت بارگاه همه امامان توصیه شده است اما زیارت بارگاه مطهر امام حسین علیه السلام و امام رضا علیه السلام مورد تاکید ویژه قرار گرفته است که به چند نمونه از آنها اشاره می شود:

امام صادق(ع)فرمود:

هر کس به زیارت‏حسین(ع) نرود تا بمیرد، در حالیکه خود را هم شیعه ما بداند، هرگز او شیعه ما نیست.و اگر از اهل بهشت هم باشد، او مهمان بهشتیان است:

من لم یاءت قبرالحسین(ع) و هم یزعم انه لنا شیعه حتى یموت، فلیس هولنا بشیعه و ا ن کان من اهل الجنه فهو ضیفان اهل الجنه ( وسائل الشیعه، ج 10 ص 336، حدیث 11 بحار الاءنوار، ج 98 ص 4(.سایت آویینی)

ویا درباب زیارت امام رضا علیه السلام امده است:

کَتَبَ الامام الرّضا - علیه السلام - : أبْلِغْ شیعَتی: إنَّ زِیارَتی تَعْدِلُ عِنْدَاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ ألْفَ حَجَّه، فَقُلْتُ لاِبی جَعْفَر - علیه السلام - : ألْفُ حَجَّه؟! قالَ: إی وَاللهُ، وَ ألْفُ ألْفِ حَجَّه، لِمَنْ زارَهُ عارِفاً بِحَقِّهِ.

«مستدرک الوسائل، ج 10، ص 359، ح 2»

امام رضا- علیه السلام - به یکی از دوستانش نوشت: به دیگر دوستان و علاقمندان ما بگو: ثواب زیارت ـ قبر ـ من معادل است با یک هزار حجّ. راوی گوید: به امام جواد - علیه السلام - عرض کردم: هزار حجّ برای ثواب زیارت پدرت می باشد؟! فرمود: بلی، هر که پدرم را با معرفت در حقّش زیارت نماید، هزار هزار ـ یعنی یک میلیون ـ حجّ ثواب زیارتش می باشد.

صنعتی شدن و بیماری های روانی در عصر حاضر

همزمان با صنعتی شدن جوامع و تغییر سبک زندگی از سنتی به مدرنیته ،علاوه بر بیماریهای جسمی حاصل از این تغییر ،بیماری های روحی  و روانی بسیاری دامنگیر انسان شده است .خستگی، اضطراب، افسردگی، استرس و... این حالات را می‌توان «دردهای قرن» نامید که معمولاً هر روز درباره آنها صحبت می‌کنیم(روزنامه قدس ) کمتر کسی را می توان یافت که گرفتار این بیماریها نباشد و هرکس نیز دانسته وندانسته درمان های مختلفی را تجویز می کند .

عده ای از انسانها دست به دامن نیروهای ماورائی شده و خود را به دامن خرافات و یا عرفان های نوظهور می سپارند عده ای نیز سلامتی جسمی خود را نیز فدای درمان های بیهوده و بی حاصل می کنند.رشد عرفانهای کاذب ،رشد شیطان پرستی ،خرافه پرستی ،فالگیری و ....نشان می دهد انسانها گمشده ای دارند که سعی و تلاش می کنند تا آن را بیابند

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۱ ، ۳۳ درصد از عمر به دلیل وجود بیماری های عصبی _ روانی با ناتوانی (YLD) سپری می شود و از این میان بیماری افسردگی تک قطبی ۱۵/۱۲ درصد یعنی سومین رتبه از بین علل نسبت داده شده به بار کلی بیماری های روحی روانی را به خود اختصاص داده است. بیش از ۱۵۰ میلیون نفر از مردم دنیا در هر برهه از زمان از افسردگی رنج می برند. در دنیا یک میلیون خودکشی موفق در سال، حدود ۲۵ میلیون ابتلا به اسکیزوفرنی، ۳۸ میلیون ابتلا به صرع و بیش از ۹۰ میلیون ابتلا به نوعی بیماری وابسته به مصرف الکل گزارش شده است که این آمار ها نشان دهنده غرق شدن مردم در نوعی زندگی ماشینی و مکانیکی است.(ویستا به نقل از روزنامه شرق)

متاسفانه در ایران نیز این آمار رشد روز افزونی دارد به عنوان مثال برابر آماری که سازمان بهداشت اعلام کرده حکایت از رشد بیش از  60 درصد بیماری های روانی در کشور دارد. مطابق تحقیقات انجام شده در برهه زمانی 10 ساله 80 تا 90، ‌میزان شیوع بیماری روانی در ایران 63 درصد افزایش داشته و حالا به حدود 38 درصد رسیده است.

به گفته یک عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در حال حاضر این آمار رو به افزایش است و ممکن است به 40 درصد برسد و به تدریج اختلال‌های روانی در میان بیماری‌های مردم ایران رتبه نخست را به خود اختصاص می‌دهد. این روند رو به رشد هر چند به اعتقاد کارشناسان از سویی نشان‌دهنده آشنایی بیشتر افراد جامعه با این اختلال‌ها و مراجعه بیشتر به مراکز درمانی است اما از سوی دیگر بازتابی از افزایش تنش‌ها و نابرابری‌های اجتماعی است.».

 پزشکان از شیوع 20 درصدی اختلالات روانی مانند انواع و اقسام اختلالات ارتباطى، پرخاشگرى و افسردگى میان کودکان و نوجوانان زیر 18 سال ایرانی خبر می‌دهند. حال ما باید در نظر داشته باشیم که قرار است این جوانان آینده این کشور را بسازند و هنوز در حالی که با مشکلات جدی زندگی شان روبه رو نشده‌اند، نمی‌توانند هیچ‌کدام از مسائل خود را مدیریت کنند. باید این آسیب‌ها را جدی بگیریم. این حقیقت وجود دارد که در حال حاضر موبایل و ماهواره و اینترنت است که خط مشی زندگی را به جوانان ما آموزش می‌دهد(.سایت شبکه خبر)

آمار افسردگی در دنیا حدود 20 تا 25 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد. این آمار در کشورها در شرایط مختلف فرق می‌کند، به عنوان مثال در کشورهایی که زلزله، جنگ اتفاق می‌افتد و یا تغییرات اقتصادی و اجتماعی سریع دیده می‌شود، میزان افسردگی بیشتر می‌شود. از جمله در تهران آمار نشان می‌دهد که نزدیک به 34 درصد تهرانی‌ها دارای بیماری روانی بوده‌اند. ولی آمار مربوط به بیماریهای روانی و افسردگی در سطح جامعه ایران، حدود 21 تا 25 درصد است.

دست کم 30 درصد مراجعان به پزشکان عمومی به دلیل انواع مختلفی از بیماری‌های روانی مراجعه کرده‌اند. لذا لازم است پزشکان عمومی درباره درمان بیماریهای روانی مطالعه داشته باشند. همچنین 30 درصد دیگر بیماران این پزشکان هم دارای انواع بیماری روانی و جسمی هستند و می توان گفت بالاتر از 50 درصد بیماران در کشور، مبتلا به گونه های مختلف بیماری روانی از جمله افسردگی هستند.

آمارها همچنین تایید می‌کند شیوع افسردگی در دانشجویان و سوء مصرف مواد و مصرف خودسرانه دارو، بیشتر است. زیرا جوانان هم در رده سنی دوره خاصی قرار دارند و هم نخبگانی هستند که در دانشگاه وارد شده‌اند و انتظاراتی از این موقعیت خود دارند. آنها از هم سن و سالهای خود بیشتر می‌فهمند و نسبت به رده‌های سنی دیگر روحیه حساستری دارند. از طرفی باید مشکلات جامعه و دانشگاه ها را هم باید در نظر گرفت که همه این عوامل تاثیرگذارهستند تا دانشجویان دچار افزایش میزان افسردگی نسبت به سایر اقشار شود. یعنی آنها در دوره ای از عمر خود هستند که بیشتر می‌فهمند، حساس‌ترند ولی امکان عمل از آنها گرفته می‌شود و به همین دلیل میزان افسردگی ممکن است در آنها بیشتر شود.

 افراد سالمند به علت ابتلا به بیماریهای دیگر بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرند.(روزنامه همشهری)

از سوی دیگر آمار تکان دهنده دیگری از مبتلایان به آلزایمر منتشر شده که حکایت از ابتلای 44 میلیون نفر به این بیماری در سراسر جهان داردانجمن جهانی آلزایمر(ای.دی.ای.) بتازگی با انتشار گزارشی با عنوان ˈتأثیر جهانی دمانس و بیماری آلزایمر، 2050-2013اعلام کرد: آمار بیماران مبتلا به آلزایمر تا سال 2010 ، 35 میلیون نفر بود که این رقم تا سال 2030 به 76 میلیون خواهد رسید که پیش بینی ها حاکی از 60 میلیون نفر بود.

براساس این گزارش در نیمه قرن 21 یعنی سال 2050، آمار این بیماران به 135 میلیون خواهد رسید، درحالی که پیش بینی قبلی بالغ بر 115 میلیون نفربود. این امر حاکی از رشد 17 درصدی این بیماران در جهان است.

همچنین این گزارش می افزاید :در دهه های آینده، بار جهانی بیماری به کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط انتقال خواهد یافت و تا سال 2050، 71 درصد از افراد مبتلا در این کشورها زندگی خواهند کرد.(خبرگزاری ایرنا)

اگرچه پیگیری های متعدد برای کسب اطلاع از میزان دقیق بیماریهای روانی و حتی میزان مصرف داروهای مرتبط با این بیماری ها در کشور به دلیل محرمانه بودن نتیجه نداد اما  با توصیفی که در بالا آمد آمارها نشان می دهد حجم و نوع بیماریهای روانی در ایران و جهان روبه گسترش است .

بدون شک انسانی که در معرض انواع آلودگی های صوتی،اطلاعاتی،آلودگی هوا ،استرس و فشارهای اقتصادی و اجتماعی است علاوه بر گرفتار شدن در دام بیماری های جسمی از بیماریهای روانی نیز رنح می برد.از موارد خفیفی چون افسردگی ،غم و اندوه گرفته تا اختلالات جدی روانی که نیازمند بستری در بیمارستان های روانی است .

از سوی دیگر برخی عناصر همچون آلودگی اطلاعاتی و فاصله گرفتن از معنویت موجب شده تا انسانها گمشده خود را در برخی عرفانهای کاذب و یا دست یازیدن به مواردی همچون مانوس  شدن با حیوانات ،ازدواج با حیوانات و ... بیابند.

خوشبختانه آیین های رحمانی این خواسته فطری و ذاتی بشر را به نقطه ای اصلی که همانا ذات باری تعالی است رهنمون می کنند که  در آیین اسلام این امر به اوج خود می رسد و هرکار کوچکی را با منشاءهستی پیوند می زند به عنوان مثال برای آب خوردن که نیاز روزمره و حیاتی انسان است آدابی تعریف می کند و می گوید :در آغاز بسم الله بگویید و بعد از نوشیدن الحمدالله.بدین ترتیب یک عمل کوچک تبدیل به عملی روحانی و معنوی می شود .

چنین آیینی برای ارتباط بهتر با خالق هستی نیز دستوراتی دارد و وعده داده که با عمل به آنها و در صورت خالص شدن آدمی می تواند از ملک هم بالاتر رود .برخی از پیروان این آیین توحیدی که به عنوان شیعیان تعریف می شوند موهبت های بزرگ و اعتقادات ارزشمندی دارد که ارتباط آنها با خداوند را از طریق برخی واسطه ها تقویت می کند .توسل به بزرگان دین ،استمداد از قرآن کریم ،ارتباط با اولیای الهی و ...از جمله این موارد است.

زیارت ،عبادت و تخلیه روحی

ارمغان دین برای بشر شادی، بهجت و سرور به معنای واقعی و عمیق آن می‏باشد. دین هم بشر را با شادی واقعی آشنا کرده و هم راه رسیدن به آن و بهره‏مندی کامل از آن را پیش روی او نهاده است.

خواندن دعایی با شور و حال و نمازی با حضور قلب، نجوایی شبانه و زمزمه‏ای عاشقانه، کمک به انسانی افتاده، نوازش یتیمی غمگین، سیر کردن گرسنه‏ای بینوا، زیارت بارگاه انسانی پاک، دیدار وابستگان و گفت‏وگو با دوستی صمیمی که همگی از سفارش‏های دین و تعالیم پرمحتوای آن است، همان سرور و نشاطی را به دنبال دارد که دیدن بهار طرب‏انگیز و صبح پرلطافت و قطره‏ای شبنم بر رخسار گل سرخ و زمزمه جویبار و وزش نسیم روح فزا.

هر دو نوع شادی برگرفته از یک حقیقت و هر دو جلوه‏ای از زیبایی وعظمت و کمال خداوند بزرگ و کریم است. نگاهی گذرا به تعالیم دینی نشان می‏دهد، شادی و سرزندگی از آثار ایمان مذهبی است؛ چرا که مذهب بر زمینه‏های پیدایش شادی سفارش کرده و نشانه‏هایش را ستوده است. نداشتن نگرانی و اضطراب و غم و اندوه و رسیدن به اطمینان قلبی اساس هر نوع شادی است و این ممکن نیست مگر با ایمان به قدرت مطلقی که سرچشمه همه نیکی‏ها است. به همین دلیل، عمیق‏ترین و عالی‏ترین شادی‏ها و سرورها از آنِ مردان پاک سیرت و آشنا با خداوند است. در حدیثی از پیامبر(ص) می‏خوانیم: «رکعتان فی جوف اللیل أحب الیّ من الدنیا و مافیها ؛ دو رکعت نماز در دل شب نزد من از دنیا و آنچه در آن است، ارزنده‏تر و دوست داشتنی‏تر است.»

حضرت صادق(ع) می‏فرماید: اگر مردم از فضیلت شناخت خداوند متعال آگاه بودند، چشمان خود را به بهره‏های مادی که خداوند به دشمنانش بخشیده نمی‏دوختند و دنیای آن‏ها در نظرشان از چیزی که زیر پالگد می‏کنند، بی‏ارزش‏تر بود و از شناخت خداوند چنان لذت می‏بردند که گویا پیوسته در باغ‏های بهشت با دوستان خدا، همنشین و همراهند.

در دین اسلام دستورهای فراوانی که زمینه‏ساز شادی و سرور است وارد شده است: مانند سفارش به حسن خلق و گشاده‏رویی و دیدار برادران ایمانی با روی گشاده و چهره شکفته و تلاش برای شادی کردن مؤمنان؛ چنان که در روایت آمده است:

«الق اخاک بوجه منبسط ؛ با رویی گشاده با برادران ملاقات کن.» « ایما مسلم لقی مسلماً فسره، سرّه الله عزوجل ؛ هر مسلمانی که مسلمانی را ببیند و او را مسرور کند، خداوند را شاد کرده است.»

در بهشت خانه‏ ای است به نام خانه شادی، تنها کسی که یتیمان و بچه‏ها را خوشحال کند به آن داخل می‏شود.

بوی خوش عامل مهم شادمانی است و متقابلاً بوی بد عامل ناامیدی و افسردگی؛ در روایات اسلامی توجه ویژه‏ای به استفاده از عطریات و بوی خوش شده است و خوشبو بودن از ویژگی‏های پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - و از سنت‏های آن حضرت شمرده شده است؛ حضرت صادق - علیه السلام - می‏فرماید: رسول خدا - صلی الله علیه و آله - برای بوی خوش بیش‏تر از خوراک خرج می‏کرد.

رنگ روشن شادی آفرین است؛ در دین نیز به پوشیدن لباس‏های روشن و به ویژه سفید، توجه زیادی شده است؛ در حال نماز بر پوشیدن لباس سفید تأکید شده و پوشیدن لباس سیاه در این حال مکروه شمرده شده است؛ در حدیثی از پیامبر بزرگ اسلام(ص) آمده است: « لبسوا البیاض فأنهما اطیب و اطهر و کفنوا فیها موتاکم ؛ لباس‏های سفید بپوشید، چون بهتر و پاک‏تر است و مردگان خود را در آن‏ها کفن کنید.»

در اسلام آراستگی ظاهری امتیازی برای فرد و یکی از نشانه‏های ایمان شمرده شده است. هر مسلمان مؤمنی از کودکی با حدیث « النظافة من الایمان » آشنا است؛ نقش آراستگی ظاهر در آرامش و نشاط روحی و ایجاد شادی و انبساط فردی و اجتماعی انکارناپذیر است.

کار جوهر آدمی و نشانه حیات او است، انسان تنبل، بهره‏اش از زندگی اندک و سلامتی‏اش در معرض خطر و شادابی‏اش برباد است. کار و تلاش از انحرافات و لغزش‏ها جلوگیری می‏کند؛ زمینه بسیاری از مفاسد اخلاقی و اجتماعی را از بین می‏برد و بر سرزندگی و نشاط می‏افزاید. در روایات اسلامی به حدی بر اهمیت کار وتلاش در راه کسب روزی حلال و تأمین هزینه‏های زندگی تأکید شده که انسان غرق در شگفتی و حیرت می‏شود. حضرت صادق(ع) در روایتی می‏فرماید: فرد زحمتکش که برای رفاه خانواده‏اش می‏کوشد، همانند مجاهد در راه خدا است.

سیر و سفر در شهرها وسرزمین‏های مختلف و گشت و گذار در طبیعت و دیدن منظره‏های زیبا و آشنایی با آداب و رسوم ملت‏ها، گذشته از فایده‏های فراوان مادی و معنوی، آدمی را از افسردگی می‏رهاند و به سلامتی جسم و روان و ایجاد شادابی کمک شایانی می‏کند. از این رو، دین مقدس اسلام مردم را بسیار بدان سفارش کرده است و تعبیر « سیروا فی الارض » را در آیات متعددی از قرآن می‏توان یافت.

توصیه به شرکت در مجالس شادی مثل مجالس عروسی و ولیمه و اطعام دادن در هنگام ازدواج و تولد فرزند وخرید خانه و برگشت از حج و زیارت‏ که هدف از از آن‏ها ایجاد انس و الفت و صفا بین مؤمنان و شاد و مسرور ساختن آن‏ها است، گواه اهمیت دادن دین مبین به مقوله شادی وسرور است. سفارش به پوشیدن لباس‏های نیکو و زیبا و زینت کردن و معطر بودن و شادی کردن و شاد ساختن یکدیگر در اعیاد اسلامی، به ویژه عید سعید غدیر و تأکید بر صله ارحام و اطعام دادن و دست دادن و مصافحه با مؤمنان و زیارت آن‏ها و تبسم کردن به روی آن‏ها و هدیه دادن به آن‏ها، شاهد دیگری بر توجه اسلام به این امر است.

باید دانست شادمانی تنها در لذت‏های مادی گذرا خلاصه نمی‏شود. شادمانی واقعی در نزدیک شدن به هدف والای آفرینش و آراسته شدن به خصلت‏ها و خوی‏های انسانی و الاهی است. به گفته ارسطو: «شادمانی عبارت است از پروراندن عالی‏ترین صفات و خصایص انسانی.» بنابراین، لذت و خوشی تنها با عوامل مادی به دست نمی‏آید. عوامل معنوی نیز در ایجاد شادی مؤثرند. گاهی انجام کارهایی که عادتاً باید لذتبخش باشند، نه تنها لذتی به انسان نمی‏بخشد، بلکه عذاب وجدان و تشویش روحی نیز می‏آورد؛ چرا که روح و وجدان آماده لذت بردن نیستند. یک غذای لذیذ یا رابطه جنسی و یا خانه بسیار زیبا، اگر حرام و نامشروع و غیر معقول باشد، برای انسان سالم و طبیعی تلخ و ناگوار است.

پرهیز از گناه در بیش‏تر مواقع، پرهیز از لذت‏های مادی سطحی است؛ ولی در عین حال شادی آور است؛ زیرا روح آدمی به گونه‏ای است که گاه از پرهیز و ریاضت معقول سرخوش می‏شود. ارضای تمایلات به هر صورت و در هر شرایط شادی آور نیست. گاه پرهیز از لذت، لذت بخش‏تر از نیل به لذت است.

اگر مادری برخلاف میل فرزند دلبندش او را از خوردن غذایی زیانبار بازداشت، آیا مانع شادمانی او شده است؟

اگر پزشکی برای راحت ساختن بیماری که غده‏ای در مغز دارد، با چاقوی تیز جراحی جمجمه‏اش را شکافت، آن غده دردآور را بیرون آورد و او را از غم و درد جانکاه رهانید، به او شادی نبخشیده است؟ آیا درست است بگوییم این پزشک با شکافتن استخوان این بیمار او را آزرده ساخته و شادمانی را از او گرفته است؟

آیا منع بیمار از بعضی غذاها و کارها، محروم کردن او از سرور و شادمانی است؟

آیا منع از شراب خواری که ارزنده‏ترین گوهر وجود آدمی یعنی عقل را محجوب و پوشیده می‏سازد و بزرگ‏ترین جنایت‏ها و زشت‏ترین کارها را آسان و زیبا جلوه می‏دهد، بازداشتن انسان از شادی و شادمانی است؟

آیا سفارش به دوری از تهمت و غیبت و دروغ و ریا و نگاه ناروا و رابطه ناسالم که زمینه‏ساز هزاران آسیب فردی و اجتماعی و بستر همه ناهنجاری‏های روانی و اجتماعی است، دور کردن انسان از شادی است؟

آیا سفارش به ارتباط با کانون عظمت و کمال یعنی خداوند متعال و رسیدن به سکون و اطمینان قلب در پرتو این ارتباط که محور اصلی آموزه‏های دینی و مذهبی است، شادی بخش نیست؟

آیا دستور به نماز و عبادت و صله رحم و انفاق به تهی‏دستان و گذشت و بزرگواری و کمک به برادران دینی و پیشی گرفتن در نیکی و خوبی و تقوا و پاکدامنی و عفت و وقار و اخلاص در اعمال و تکبر نورزیدن و خودپسند نبودن و هزاران دستور فردی و اجتماعی و اخلاقی و اقتصادی و سیاسی دیگر، زمینه ساز شادی حقیقی و راستین بشر در دنیا و آخرت نیست؟

ستودن اعمالی چون گریه از خوف خداوند و عظمت و کبریای او و گریستن بر خطاها و گناهان و نیز گریه و سوگواری در عزاداری اولیای الاهی و انسان‏های برجسته و ممتاز و سفارش به آن‏ها، به هیچ وجه با سرزندگی و نشاط ناسازگار نیست. گریه‏ای که از سر عشق به خداوند و یادآوری عظمت او باشد، پیوند با دریای بی‏کران همه نیکی‏ها و زیبایی‏ها و سرچشمه همه شادی‏ها و بهجت‏ها است. گریستن بر مظلومیت اولیای الاهی و جفایی که بر آنان رفته است، در واقع گریستن بر پنهان شدن خورشیدهای تابان و زندگی بخش و چیرگی ظلمت و تیرگی بر آسمان انسانیت است؛ چنین گریه‏ ای نه تنها به افسردگی نمی‏ انجامد بلکه به گواهی تاریخ و تجربه، هماره نیروی معنوی و قدرت روحی و سرزندگی را افزایش می‏دهد و پویایی و تحرک جامعه انسانی را رونق می‏ بخشد.(سایت ریحانه المصطفی )

نتیجه گیری

ارمغان دین برای بشر شادی، بهجت و سرور به معنای واقعی و عمیق آن می‏باشد. دین هم بشر را با شادی واقعی آشنا کرده و هم راه رسیدن به آن و بهره‏مندی کامل از آن را پیش روی او نهاده است.

خواندن دعایی با شور و حال و نمازی با حضور قلب، نجوایی شبانه و زمزمه‏ای عاشقانه، کمک به انسانی افتاده، نوازش یتیمی غمگین، سیر کردن گرسنه‏ای بینوا، زیارت بارگاه انسانی پاک، دیدار وابستگان و گفت‏وگو با دوستی صمیمی که همگی از سفارش‏های دین و تعالیم پرمحتوای آن است، همان سرور و نشاطی را به دنبال دارد که دیدن بهار طرب‏انگیز و صبح پرلطافت و قطره‏ای شبنم بر رخسار گل سرخ و زمزمه جویبار و وزش نسیم روح فزا.

بر این اساس می توان گفت ایجاد نشاط و بهجت به معنای واقعی یکی از ثمرات ارزشمند زیارت بارگاه منور رضوی است.علاوه براین زائران این بارگاه نورانی پس از واگویه هایی که با امام رضا علیه السلام دارند به تخلیه غم ها و دردهای ناگفته خویش می پردازند و با این کار آرامش درونی خود را تضمین می کنند.

چه بسا انسانهایی که با حضور در این بارگاه کوله بار غم خویش را جا گذاشته و با نفس روحانی امام هشتم طراواتی دیگر به زندگی خویش بخشیده اند ؛چه بسا تصمیمات حیاتی که در مذاکره زائران با امام رئوف رقم خورده و می خورد؛چه انسانهایی که ارتباط با خالق هستی را در محضر امام هشتم برقرار کرده و یا آن را استحکام بخشیده اند و به ارامش و سکینه قلبی رسیده اند .

بسیارند انسانهای داغدار و بیماردار و  یا بیماری که با تمسک به این امام همام دردهای خویش را تسکین داده و می دهند .

تردیدی نیست که این اثار مهم برای زائرانی که به این امام بیشتر متوسل می شوند و یا مجاورانی که با امام رضا علیه السلام ارتباط بیشتری دارند می توانند از سلامت نفس بیشتری برخوردار باشند.

زیارت ائمه علیهم السلام صله و نیکی به خود آنان،رسول الله (ص)،امیر المومنین،فاطمه (س)شیعیان،دوستداران شان و بلکه نیکی به سایر انبیاء واوصیای الهی است و موجب خوشحالی آنان ،اجابت دعوت،تجدید عهد با ولایت،زنده نگه داشتن مرام و غلبه بر دشمنان شان می گردد.همه اینها عبادت خداست و سبب می شود که انسان به فضایل و برکاتی که نزد خداست برسد و به رضای او دست یابد .زیرا خوشحال کردن مومن عادی اگر آن همه فضیلت وثواب دارد،فضیلت و خوشحال کردن پیامبر اکرم و ائمه اطهار که از خطا و گناه معصوم هستند و خداوند آنان را امام مومنان و پیشوای پروا پیشه گان قرار داد،آسمان وزمین را برای آنان آفرید ،صراط ،سبیل و راهنما به سوی او دروازه رحمت الهی ،وسیله ارتباط او بندگانش هستند و ...غیر قابل وصف است (جوادی آملی ،ادب فنای مقربان)

از سوی دیگر در دنیای پرتلاطم و مملو از استرس و مشکلات روانی ،آرامش قلبی و روحی، از بسیاری خشونت ها و بیماری های روانی جلوگیری می کند. طبعا انسانهایی که زیارت بارگاه امام مهربانی ها را برمی گزینند علاوه بر ارتباط معنوی با خالق هستی بخش به آرامش روحی روانی که لازمه مواجه با مشکلات دنیای امروز می باشد دست می یابند

نگارش :علی هاشمی دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت اماکن مذهبی

پی نوشت ها:

    جوادی آملی ،ادب فنای مقربان چاپ دوم 1381-جلد اول ص17

    دانشنامه اسلامی http://wiki.ahlolbait.com/index.php/%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%AA#cite_note-0

    حبیب الله رعنایی کردشولی؛عبدالعلی شکر،سید محمدهاشم پورمولا،زهرا سادات شهیدیان مقاله رفتار شهروندی سازمانی،: http://www.ensani.ir/fa/content/324706/default.aspx

    بحار الانوار-علامه مجلسی

    ویکی فقه : http://www.wikifeqh.ir/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%82%D8%A8%D9%88%D8%B1

    http://www.aviny.com/occasion/ahlebeit/imamhosein/moharram/86/Hossein_Kist/Maghalat/Ziarat.aspx

    سایت روزنامه قدس 13/6 /1393 : http://qudsonline.ir/detail/News/233415

    روزنامه شرق http://vista.ir/article/210370

    سایت شبکه خبر : http://www.irinn.ir/news/63766

    سایت روزنامه همشهری http://hamshahrionline.ir/details/263121/Society/vulnerabilities

    خبرگزاری ایرنا http://www.irna.ir/fa/News/80942720)

    سایت ریحانه المصطفی http://reyhaaneh.ir/et-arch/842-1391-03-05-11-58-14.html

    بررسی نیازهای فرهنگی –مذهبی زائران غیرایرانی حرم مطهر امام رضا علیه السلام مورد مطالعه زائران آذری زبان 1391/ مجید حیدری،حمیدرضاهمت ابادی،محمد اکبری

    جوادی آملی ،ادب فنای مقربان چاپ دوم 1381-جلد اول ص29