امیرابراهیم رسولی
پرده‌نشین را دریابیم
در باب یک مجموعه تلویزیونی و فرهنگ "همیشه منتقد بودن"
سال‌ها است وقتی سریالی یا فیلمی از صداوسیما پخش می‌شود به‌جز اندکی، سیل انتقادات سرازیر می‌شود. انتقاداتی که از گروه‌های مختلف مطرح می‌شود از کمیسیون فرهنگی مجلس گرفته تا منتقدان شخصی و گروه‌های قدرت و ...
چندی است سریالی از شبکه یک سیما پخش می‌شود به نام پرده‌نشین، سریالی که حداقل انتقادات دلسوزان ارزشی حوزه تصویر را که درباره سریال‌های قبلی وجود داشت، ندارد.
درباره پرده‌نشین می‌توان از زوایای مختلف وارد شد: فیلم‌نامه، موضوع داستان، شخصیت‌ها، فیلم‌برداری، زمان پخش و ... اما نگاه امروز ما به این سریال سکوتی است که درباره آن شاهدیم. روزی ایراداتی به سریال‌های تلویزیونی گرفته می‌شود و از هر تریبون به آن انتقاد می‌شود اما حال که آن انتقادات وارد نیست هم کسی حاضر نمی‌شود سخنی براند یعنی یاد گرفته‌ایم همیشه منتقد باشیم هر وقت صحبت از انتقاد می‌شود هستیم هر وقت قرار است به مجموعه‌ای حمله شود دست‌ها زیاد است اما وقتی مجموعه‌ای در عین رعایت موازین حرکت می‌کند، انتقاد هم نداریم، اما سکوت می‌کنیم و حاضر نیستیم محاسن آن را بگوییم من نه متخصص فیلم و سریال هستم نه در عرصه هنرهای نمایشی تجربه‌ای دارم اما وقتی به انتقادهای سالهای اخیر به تلویزیون نگاه می‌کنم آن‌هم از دریچه نگاه مذهبی‌ها، احساس می‌کنم امروز با بی‌محلی به این سریال ظلمی می‌شود که شاید درگذشته مشابه آن را نمی‌توان یافت. پرده‌نشین را یک بچه مذهبی ساخته یک بچه مذهبی تهیه‌کنندگی کرده اما حمایتی نمی‌شود. در این مجال قصد ندارم وارد مباحث فنی سریال شوم اما نکات مثبتی را ذکر می‌کنم که سال‌ها مسئله دلسوزان ارزشی بود اما امروز حاضر نیستند به زبان آورند و حمایتی کنند تا حداقل دیده شود:
۱- معیارهای مذهبی: در این سریال به‌وضوح شاهد استفاده از آیات و روایاتی هستیم که در عین سادگی اما از ویژگی روزمرگی برخوردارند؛ یعنی مربوط به اعمال و رفتار روزمره افراد اجتماع هستند. افرادی که شاید ماه‌ها و سال‌ها فرصت مطالعه کتب مذهبی یا استخراج آیات و روایات کاربردی خود را ندارند اما با دیدن این سریال، حداقل مفاهیم در ذهنشان مرور شده و به‌نوعی روایات، به صورت عملی مطرح می‌شود. اگر تمام این سال‌ها افراد دلسوز ارزشی انتقاد کرده‌اند که «حاصل این‌همه فیلم و سریال چه بود؟» چرا امروز کسی نمی‌گوید سریالی ساخته‌شده که حداقل در کنار داستان، چند روایت به مردم منتقل می‌کند یا بر ارزشی تأکید دارد؟
سال‌ها بود این نقد به سریال‌های تلویزیونی یا فیلم‌های سینمایی وارد می‌شد که درباره زنان بازیگر موازین شرعی رعایت نمی‌شود. در این سریال شاهدیم نوع لباس، نوع آرایش و گریم و حتی در لحن صحبت زنان دقت و وسواس رعایت شده تا کوچک‌ترین لطمه‌ای به حرمت شرعی وارد نشود، خبری از برخورد محرم و نامحرم نیست، آرایش زننده وجود ندارد. حتی استفاده از نوع موسیقی و آواز تیتراژ نشان‌دهنده توجه سازندگان به رعایت موازین است.
معیارهای ارزشی: نوع داستان و شخصیت‌پردازی‌ها به‌گونه‌ای‌ست که هیچ القای منفی یا بدآموزی در جهت معرفی الگوی منفی ندارد. سیاه نمایی یا واژگونی معانی و شخصیتی در آن نیست. شخصیت‌ها در منفی‌ترین مورد، آن‌چنان القا نمی‌شدند تا کسی آن‌ها را مثبت بگیرد. در داستان‌سرایی و پردازش به انسان‌ها شاهد واقع‌گرایی هستیم نه تقدس گرایی افراطی یا منفی گرایی پوچ. استفاده از ادبیات سخیف در دیالوگ‌ها دیده نمی‌شود و نزاکت ادبی در آن احساس می‌شود، توجه به معیارهای ارزشی همچون ساده زیستی دوری از تجمل‌گرایی، پرهیز از اسراف و ... از دیگر نکاتی است که قابل‌توجه است.
وقتی به این سریال نگاه می‌کنیم حوزه طنز را در آن بارز می‌بینیم اما خبری از مسخره کردن و لودگی نیست، خبری از تحقیر و توهین نیست و اعمال خلاف عفت دیده نمی‌شود، اما سکوت کرده‌ایم و انتظار داریم بقیه در مجموعه‌های مختلف چنین باشند و این روند تکرار شود.
در پایان باید افسوس خورد که چرا صاحب‌نظران و منتقدین چه با انصاف و چه بی‌انصاف، چه مذهبی، چه حرفه‌ای، چه آماتور ... همه سکوت کرده‌اند. امروز سکوت کردیم و انتظار داریم فردا چنین سریال‌ها و مجموعه‌هایی تکرار شوند؟ سکوت کردیم و انتظار داریم وقتی امثال پرده‌نشین تشویق نمی‌شوند جوانان این مرزوبوم ادامه‌دهنده این مسیر باشند؟
فرهنگ همیشه منتقد بودن در ما پررنگ است فقط انتقاد می‌کنیم، ایراد می‌گیریم، خُب یک‌بار هم تشویق کنیم، وجوه مثبت را ببینیم و به زبان آوریم.
اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، صاحب‌نظران و نخبگان ارزشی امروز به پا خیزند و به حمایت از نکات مثبت این مجموعه سکوت نکنند که فردا دیر است.
ارسال نظر