جست وجوي «مدينه فاضله» درجديدترين اثر يک انبوه ساز

به گزارش پارس روزنامه خراسان نوشت ؛ طرح مفاهيم ديني و آموزه هاي قرآني در قالب سريال هاي تلويزيوني آن هم در ماه مبارک رمضان (که مخاطبان آمادگي روحي و ذهني بيشتري براي پذيرش اين مفاهيم نسبت به ماه  هاي ديگر سال دارند) به خودي خود امتياز مهمي است که سريال مناسبتي «مدينه» از آن برخوردار است چرا که مضمون آن درباره تبعات دادن و گرفتن نزول و ربا و رباخواري است. اما اين که سريال هايي از اين قبيل بتوانند قواعد داستان پردازي را رعايت و با استفاده از عوامل فني، خلاقيت را چاشني داستان کنند و بتوانند همذات پنداري مخاطب را برانگيزند و او را تا پايان با خود همراه سازند، نيازمند مدينه فاضله اي است که فراهم آمدن بسياري از شرايط را مي طلبد.

کارنامه کارگردان و نويسنده

بدون ترديد کارگردان و نويسنده هر سريال مهم ترين عناصر آن هستند و «مدينه» از اين حيث، جديد ترين توليد يک «انبوه ساز سريالي» به عنوان کارگردان است. لقب «انبوه ساز سريالي» براي «سيروس مقدم» کارگردان بي رقيب اين روزهاي سيما لقب بدي نيست چرا که انبوه سازي هم در عرصه فرهنگي آن هم در شرايط کمبود توليد محتوا به خودي خود نمي تواند صفت بدي تلقي شود. مشکل اين است که انبوه سازي با توليد روزافزون سريال هاي کم محتوا «هم معنا» شود و البته کارنامه پرتعداد سيروس مقدم، نشان مي دهد وي جزو چنين انبوه سازاني نيست. هر چند در ميان سريال هاي فراوانش تعداد آثار فاخر و ماندگار اندک است، اما اغلب ساخته هاي سيروس مقدم به علت تبحر وي در شناخت دقيق از مخاطب ايراني، آثاري پربيننده است که به لحاظ حرفه اي امتيازاتي نيز دارند. در کارنامه «مقدم» آثار متفاوتي از کمدي مثل سري مجموعه هاي پايتخت يک تا ۳ گرفته تا ملودرام هاي اجتماعي مختلف و سريال هاي مناسبتي و غيرمناسبتي به چشم مي خورد.«مدينه» جديدترين اثر اين کارگردان، نمونه اي از سريال هاي ملودرام اجتماعي از نوع «مناسبتي» است. اين اثر سومين سريال مناسبتي رمضاني سيروس مقدم پس از «اغماء» و «روز حسرت» است. «مدينه» البته ششمين اثر سازنده آن با محوريت زنان است و پس از «روزهاي زندگي»، «ريحانه»، «نرگس»، «رستگاران» و «تا ثريا» براي ششمين بار شاهد سريالي هستيم که داستان آن «زن محور» است. اين اثر البته دومين تجربه کارگرداني «سيروس مقدم» با داستاني درباره ربا و رباخواري است و قبلا همين موضوع به نوعي محور داستاني سريال «تا ثريا» هم بود. از طرفي ديدن نام «سعيد نعمت ا...» به عنوان نويسنده سريال «مدينه» انتظارات را بالا مي برد. «نعمت ا... » در چهارمين همکاري خود با سيروس مقدم در عرصه سريال سازي (پس از «زير ۸»، «ديوار» و «رستگاران») کوشيده است تا ضمن ارائه داستاني اجتماعي، مناسبات جامعه امروز را در برخي عرصه هاي اقتصادي به چالش بکشد. ويژگي نوشته هاي اين نويسنده را مي توان ديالوگ هاي موزون و آهنگين دانست که در اين اثر هم نمونه هاي آن در گفتار بازيگران اصلي يا فرعي شنيده مي شود (موضوعي که امروز کم تر نويسنده اي به آن التفات دارد).

نگاهي به گروه بازيگران

گروه بازيگران اصلي سريال مدينه را چند چهره سرشناس تشکيل مي دهند. «پريوش نظريه» بازيگر نقش «مدينه» در کارنامه اش سيمرغ نقش مکمل چهاردهمين جشنواره فيلم فجر (براي پدر) و نامزدي بهترين بازيگر نقش اول (براي سجده بر آب) را دارد البته در اين سريال کوشيده است نقش يک زن خودساخته و مقتدر را بازي کند. بازي «مهرداد صديقيان» در نقش «بهمن» هم مثل هميشه دلچسب به نظر مي رسد اما بدون ترديد بهترين بازيگران اين مجموعه را به دليل تنوع نقش و خلاقيت در بازي مي توان «مجيد صالحي» (در نقش متفاوت عزيز) و شبنم مقدمي (در نقش روحي) دانست که البته در کنار نقش هاي فرعي چون عبدي (مهدي سلطاني) آتيلا پسياني (جهان) بهزاد فراهاني (بلبل) و ... توجه بيشتري را به خود معطوف کرده اند. شايد يکي از ضعيف ترين نقش هاي اين سريال را آناهيتا افشار در نقش (هانيه) بازي مي کند که نقشي بسيار کليشه اي و فاقد جذابيت لازم است.

نقاط قوت

«مدينه» به لحاظ تصويربرداري دوربين روي دست و فضاسازي از طريق صدا و موسيقي و تدوين يکي از آثار شاخص «سيروس مقدم» است. اگرچه در برخي تصاوير، فرم گاهي بر محتوا غلبه مي يابد، اما تصويربرداري هاي متفاوت و زاويه هاي مختلف دوربين کمک زيادي به ضرباهنگ داستان کرده است و سريال را از رخوت و سکون دور کرده است.هماهنگي موسيقي «کارن همايون فر» با تصاوير «امير معقولي» در سريال مدينه بسيار جالب توجه است و به اين مجموعه مي توان لوکيشن هاي متفاوت و تدوين مناسب «خشايار موحديان» را نيز افزود که از جمله عوامل موفقيت سريال «مدينه» است.

پردازش سوژه

در بسياري از سريال هاي سيروس مقدم گاه روايت ها از سير منطقي و واقع گرايانه دور مي شوند، اما طرح داستاني و پردازش سوژه اين وقايع و روايت هاي گاه غيرمنطقي را چنان کنار يکديگر قرار مي دهد که کمتر مخاطبي متوجه اين اشکالات عمده مي شود. بدون ترديد همين موضوع يکي از ويژگي هاي شاخص آثار اين کارگردان است که باعث مي شود روايت هاي معمولي و پراشکال (به لحاظ سير وقايع) گاه چنين جذاب و باورپذير جلوه کند.

چند ضعف عمده

اما اگر بخواهيم به چند ضعف عمده سريال «مدينه» اشاره کنيم نخستين ايراد ابتدا به «نام» سريال وارد است «مدينه» برخلاف تصور اوليه که بار معنايي اسلامي دارد نام زني است که چندان منطقي جلوه نمي کند. شعار زدگي در برخي قسمت ها به خصوص توصيه هاي شفاهي روح جهان (پسياني) به مدينه، تبليغات گل درشت يک موسسه مالي و اعتباري که مدام ذهن مخاطب را  آزار مي دهد، زمان نامناسب پخش، تيتراژ بدون خلاقيت، نقش هاي بدون پيچيدگي خوب يا بسيار بد که نمونه هاي چنين شخصيت هايي مدينه (پريوش نظريه) و افلاطون (عليرضا مهران) مي باشند از جمله نقاط ضعف سريال مدينه هستند که با کمي اغماض شايد بتوان آن ها را در مقابل نقاط قوت کم  رنگ تر دانست.

هم پوشاني محتوايي سريال ها

اما سريال هاي مناسبتي امسال بار ديگر هم پوشاني موضوعي اين نوع سريال ها را دوباره به رخ مخاطبان کشيد. اگر سال گذشته دستورالعمل نانوشته اي پخش سريال هاي طنز را در ايام ماه مبارک رمضان از شبکه هاي سيما تجويز کرد (دودکش و خروس)، امسال ساخت سريال با موضوع ربا و تبعات آن در ۲ سريال «مدينه» و «فاخته» نمونه ديگري از هم پوشاني محتوايي در توليد سريال هاي مناسبتي بود. در حالي که مي شد با کمي سليقه و برنامه ريزي از ميان انبوه خصايل و رذايل اخلاقي که مناسب طرح در ماه رمضان است، ويژگي هاي متفاوت تري را انتخاب و به نمايش گذاشت، سريال سازان با کج سليقگي در يک موضوع ۲ سريال را روانه آنتن کردند که در مقايسه اين دو با يکديگر مي توان «مدينه» را يک سر و گردن بالاتر از «فاخته» توصيف کرد.