معلولان و چالش مناسب سازی معابر شهری

با گذشت دو دهه از مراسم بزرگداشت روز جهانی معلولین در روز ۱۲ آذر(سوم دسامبر) توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف تعمیم شناخت جوامع و اقشار مردم از نیازها و فعالیت‌های معلولین و نیز آشنا شدن خود معلولین نسبت به حقوق مادی و معنوی­شان و راهکار برای رفع موانع و آسیب‌ها، باز هم شاهد مشکلات عدیده برای معلولین هستیم. دغدغه ای بزرگ به نام حمل و نقل که هنوز به قوت خود باقی است و با تکرار روزانه آن تبدیل به چالشی بزرگ در کنار مشکل اشتغال برای این افراد شده است.

در خصوص نبود خیابان های استاندارد و فضاهای مناسب برای تردد معلولان، با پرویز زارعی مدیر کل بهزیستی شهرستان های استان تهران گفتگو کرده ایم.

نگاه ويژه بهزيستي و مسئولان به معلولان چگونه است

معلولیت به مثابه یک محدودیت، پدیده ‏ای است اجتماعی و بخش جداناپذیر از زندگی بشری. به گونه ‏ای که هر انسانی در طول حیات خود به علل مختلف مثل بیماری و حوادث، یا با رسیدن به دوران سالمندی آن را تجربه می کند. از سوی دیگر پیشرفت علم و فن‏آوری و ارتقاء سطح بهداشت، موجب افزایش امید به زندگی و فراوانی این جمعیت شده است و در نتیجه این مهم ما را به ضرورت توجه جدی به این سرمایه‏ های عظیم انسانی هدایت می‏کند تا از قابلیت‏های زیاد این افراد در اجرای برنامه ‏های توسعه کشور استفاده کنیم.

مناسب سازي محيط‌هاي شهری

نظر به ضرورت تحقق حقوق معلولين و سالمندان به عنوان بخش قابل توجهي از اقشار جامعه، در راستاي بهره‌مندي از حق‌ورود و بهره‌برداري از منابع جامعه همچون ساير شهروندان وايجاد فرصت‌هاي برابر ساير افراد براي دسترسي به محيط‌هاي فيزيكي، اطلاعات و ارتباطات، ستاد هماهنگي و پي‌گيري مناسب‌سازي كشور به موجب ماده۲ قانون حمايت از حقوق معلولان و آئين‌نامه اجرايي آن در تلاش است که شرايطي را فراهم کند تا موانع مشاركت معلولان مرتفع شده و بتوانند همچون ساير افراد در جامعه زندگي کنند. تحقق اين امر از طريق سياست گذاري، برنامه ريزي، نظارت و جلب مشاركت همه دستگاه‌ها اعم از دولتي و غيردولتي امكان پذير خواهد شد.

در اين راستا افدامات زیادی انجام شده که البته اين اقدامات در برابر حجم كارهاي باقي مانده پاسخگوي نياز معلولين نیست.

به همین دلیل به منظور تحقق هرچه بيشتر اهداف مناسب سازي كه منجر به حضور معلولين در سطح شهر و فعاليتهاي اجتماعي آنها مي شود، ستادهاي مناسب سازي شهرداري تهران به صورت منظم برگزار و در اين جلسات موضوعات مناسب سازي در سطح شهرداريهاي تهران با جديت پيگيري مي شود. در اين خصوص سازمان بهزيستي همكاري لازم را با اين ستاد در پيشبرد اهداف مناسب سازي دارد و اميدواريم ارگان هاي مرتبط به ويژه شهرداري، در جهت اجرا به ويژه نظارت بر اجرا مناسب سازي در سطح استان تهران، اقدامات موثري انجام دهند.

مبنای ساخت و ساز براي معلولين بايد چگونه باشد

اصلاح محيط و تدارك وسايل حمل و نقل باید به گونه ای باشد كه افراد معلول قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محيط پيرامون خود اعم از اماكن عمومي، معابر، محيط شهري و بين شهري و ساختمانهاي عمومي حركت كنند و از تسهيلات محيطي ،اجتماعي فرهنگي و اقتصادي با حفظ استقلال فردي و رعايت شان و منزلت انساني بهره مند شوند.

مديريت شهري برای معلولان چه کار کرده است؟

با توجه به ماده ۲ قانون حمايت از حقوق معلولين و آئين نامه اجرايي مربوط به آن، جلسات منظم ستاد مناسب سازي استان و جلسات متناظر آن در شهرستانها به منظور رسيدگي به اين مهم و اجرايي کردن مصوبات آن در حال انجام است. مضاف براين جلسات هماهنگي، شنبه ها در دفتر فني عمراني استانداري با حضور مدير گروه فني شهرسازي و معماري، راه و ساختمان و ساير كارشناسان ذيربط و با حضور دستگاه هاي اجرايي برگزار مي شود.

چك ليست هايي تهيه وجلسات آموزشي لازم با دعوت از اساتيد فن برگزار شده است. همه اماكن سطح استان به گونه اي مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته اند به عنوان مثال جلسات متعددي با مترو (بهره‌بردار و سازنده) در خصوص مناسب سازي ايستگا‌ها منعقد شده و به صورت پايلوت در ۵ ايستگاه  بهارستان، شهر ری، میرداماد، دروازه دولت و صادقیه مناسب سازي شروع شده است.

چه كسي يا ارگاني بايد جوابگوي اين اشكالات باشد؟

با استناد به ماده ۲ قانون جامع حمايت از حقوق معلولين؛ تمامی وزارتخانه ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شركت‌هاي دولتي، نهادهاي عمومي و انقلابي موظفند در طراحي، توليد و احداث ساختمانها و اماكن عمومي و معابر و وسايل خدماتي به نحوي عمل کنند كه امكان دسترسي و بهره‌مندي از آن‌ها براي معلولان همچون افراد عادي فراهم شود و به استناد بند ۸ آئين نامه اجرايي ستاد هماهنگي و پيگيري مناسب سازي كشوري و ستادهاي متناظر استاني و شهرستاني به منظور پي‌گيري و ايجاد هماهنگي لازم براي مناسب سازي تشكيل شده است تا به روند اجراي اين مهم و الزام دستگاه‌ها در بحث انجام مناسب سازي نظارت داشته باشند. نظارت به اجرا و تهيه گزارش  و ارسال آن به ستاد،بر عهده سازمان بهزيستي است.

آموزش، اشتغال و معيشت معلولین

در این مورد کارهای بساری انجام شده که چند نمونه از این فعالیت ها عبارتند ار برگزاری کمیسیون های تشخیص نوع و شدت معلولیت براساس طبقه بندی بین المللی (ICF)، اجرای برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه(CBR)، شناسایی معلولین در مناطق محروم و روستایی کشور در راستای ارائه خدمات و توانمندسازی با استفاده از ظرفیت های جامعه محلی، پرداخت حق پرستاری به معلولین ضایعه نخاعی، پرداخت کمک هزینه ایاب و ذهاب، مناسب سازی مسکن و خودر، هماهنگی در اختصاص پلاک ویژه خودرو، ارائه خدمات آموزشی و توانبخشی، برگزاری جشنواره های فرهنگي هنري و دوره های آموزشی هنر درمانی، کمک به کودکان ناشنوای نیازمند به  کاشت حلزون، تامین و واگذاری وسایل کمک توانبخشی معلولان جسمی حرکتی و افراد دارای اختلالات شنوایی وبینایی، ارائه خدمات توانبخشی مراقبتی  به معلولان ذهنی، جسمی حرکتی، سالمندان و بیماران روانی مزمن در مراکز شبانه روزی ،ارائه خدمات توانبخشی به معلولان ذهنی ، جسمی و حرکتی ، سالمندان و بیماران روانی مزمن در منزل، ارائه کمک هزینه نگهداری در منزل به صورت مستمری به معلولان ذهنی، جسمی و حرکتی، سالمندان و بیماران روانی مزمن و ارائه خدمات بسیار دیگر.

آمار دقيق معلولان

در حال حاضر ۲۳۹ مركز توانبخشي در سطح استان تهران فعال است. با این تعداد مرکز، ۱۲۰ هزار و ۲۸۴ پرونده توانبخشي در استان تهران وجود دارد، كه ۴۷ هزار و ۵۴۶ پرونده جسمي، ۹ هزار و ۳۵۵ پرونده بينايي، ۲۰ هزار و ۷ پرونده شنوايي، ۳۴ هزار و ۵۴۶ پرونده ذهنی، ۷ هزار و ۶۹ پرونده روانی مزمن و هزار و ۷۴۰ پرونده صوت و گفتار هستند. همچنین ۴۳ هزار و ۶۹۰ نفر از بهزيستي استان تهران، حقوق ماهيانه به صورت مستمری دريافت مي كنند. ۸ هزار و ۳۰۹ دانش آموز به همراه یک هزار و ۹۴۸ دانشجوی توانخواه كمك هزينه تحصيلي دريافت مي كنند. از تعداد معلولین ذکر شده، ۱۵ هزار و ۸۳۶ نفر از خدمات بهره مند می شوند.

همه این خدمات از طريق دولت و وزارت مطبوع، در راستاي ايجاد فرصت‌هاي برابر و تحقق عدالت اسلامي انجام می شود.

دغدغه هاي اصلی معلولين چیست؟

جدا از مشکلات موجود، دغدغه اصلی اشتغال است و دیگری مسکن. در سال ۹۲ توانستیم ۳۱۵۲ موقعیت شغلی ایجاد کنیم. در خصوص مسکن نیز، تا کنون برای ۲۲۷ واحد پروانه ساخت صادر شده و تعداد ۲۴۴۶ واحد به مددجويان جامعه هدف  واگذار شده است و بقیه واحدها در مرحله نازک کاریف سفت کاری و پی ریزی است.