تأیید صلاحیت روحانی و عارف با رایزنی آیت‌الله جنتی انجام‌شد

به گزارش پارس ، دکتر کدخدایی در گفت وگو با شرق از ناگفته ها و حواشی انتخابات اخیر گفته است. از چگونگی ردصلاحیت هاشمی و نیز پادرمیانی « علی لاریجانی» و « حسن روحانی» به عنوان پیغام بر از شورا به مجمع تشخیص مصلحت نظام با هدف راضی کردن « آیت الله» به کناره گیری و انصراف از ادامه حضور در کارزار انتخابات تا نحوه تأیید صلاحیت « روحانی» و « عارف» که به قول کدخدایی با وساطت آیت الله جنتی صورت گرفت. با او از شرایط سنی و توانایی هم به عنوان دلیل ردصلاحیت هاشمی صحبت شد. کدخدایی معتقد است که نظر اعضا بر این بود که ایشان به طور کلی « توانایی» برعهده گیری این سمت را نداشته اند. مشروح این گفت وگو را از نظر می گذرانید:
الان چه کسی سخنگوی شورای نگهبان است، شما هستید؟

نه، باید دوباره انتخابات برگزار و سخنگو هم انتخاب شود. امروز که خدمت شما هستم به عنوان سخنگو صحبت نمی کنم.

امکان دارد دوباره سخنگو شوید؟

به نظر آقایان و تصمیم شورا بستگی دارد.

یکی از ایراداتی که به شورای نگهبان گرفته می شود علنی نبودن جلسات است اخیرا یکی از حقوقدان ها گفته بود که مشکلی از این بابت نیست و می توان جلسات را علنی برگزار کرد. واقعا چرا تا به حال این اتفاق نیفتاده و مثل مجلس جلسات علنی برگزار نشده است. آیا این ممنوعیت در قانون هست یا رویه خود شوراست؟ درباره علنی بودن جلسات شورا ما نیاز به قانون داریم و صرفا با یک اظهارنظر نمی توان گفت جلسات علنی بشود یا نشود. مثلا در قانون اساسی آمده که جلسات مجلس یا مراجع رسیدگی در دادگستری باید علنی باشد مگر مواردی که قانون تعیین کرده است. نکته دوم این است که ما برای چه دنبال علنی بودن هستیم؟ برای مراجع سیاسی که تصمیم گیری های کلان را برعهده دارند و وارد جزییات نمی شوند و جاهایی که پای حیثیت و شخصیت افراد مطرح است معمولا قانونگذار محدودیت هایی قایل شده است.

یعنی ما الان محدودیت قانونی در عدم برگزاری علنی جلسات شورای نگهبان داریم؟

نه خیر. بلکه ما قانونی نیاز داریم که بگوید جلسات علنی باشد.

پس یعنی قانون سکوت کرده است.

بله. ولی در مواردی که حیثیت افراد در میان است نمی توان این کار را کرد. در قانون انتخابات مجلس اعلام شده است که موارد ردصلاحیت به خود فرد اعلام شود یعنی افراد دیگری نباید در جریان قرار گیرند. اسناد مختلف درباره اشخاص می آید باید بررسی شود که کدام درست است و کدام نیست خب در این موارد نمی توان جلسات را علنی برگزار کرد. اما در زمانی که شورای نگهبان به کار تطبیق قوانین مشغول است ذاتا علنی بودن جلسات اشکالی ندارد که البته این کار در چند نوبت انجام شده و مشروح مذاکرات شورای نگهبان در سال های قبل منتشر شده است. البته در نحوه انتشار مشروح مذاکرات، آقایان اختلاف نظر داشتند برای همین فعلا توزیع نشده است. یعنی اگر الان اعضا توافق کنند، ما نسبت به انتشار مشروح مذاکرات مربوط به تطبیق قوانین آمادگی داریم و کار هم انجام شده است و اتفاقا استقبال هم می کنیم چون می تواند به خود شما یا حقوقدان ها کمک کند که مثلا اگر یک مصوبه خلاف شرع یا قانون اساسی شناخته شده استدلال اعضا چه بوده است.

من دقیقا متوجه نشدم علت عدم انتشار مذاکرات اخیر چه بوده است.

خب، بالاخره اختلاف نظر بود. حتی برخی شماره های آن چاپ شد اما توزیع نشد. چون برخی آقایان نظر داشتند که مثلا یک بار دیگر بررسی شود که فرصت نشد و همچنان باقی مانده است. در سال هایی که من مسوولیت داشتم به شکلی دیگر این کار را انجام دادیم یعنی شرح تفصیلی نظرات شورای نگهبان روی سایت منتشر می شد که آن هم باز به دلایلی متوقف شد. ما بدون ذکر نام اعضا، مشروح مذاکرات را منتشر می کردیم.

چرا متوقف شد؟

شلوغی کارها و مباحث اداری بود.

راستی چرا برخلاف مجلس موارد ردصلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به آنها اعلام نمی شود؟

در انتخابات ریاست جمهوری فقط شرایط مطرح شده و ذکری از موانع نشده است، علاوه آنکه در انتخابات ریاست جمهوری احراز صلاحیت مطرح است و نه ردصلاحیت، بنابراین صرفا اسامی کسانی که صلاحیت آنها احراز شده به وزارت کشور اعلام می شود و درخصوص سایر افراد، اعلام نظری صورت نمی گیرد.

جناب کدخدایی من خیلی دوست داشتم درباره رویه کار شورای نگهبان در تایید یا ردصلاحیت افراد سوال کنم. به نظر می رسد که یک رویه یا سازوکار ثابت و مشخصی در همه این سال ها وجود نداشته است، مثلا آقای زواره ای که خودشان یک دوره ای عضو حقوقدان شورای نگهبان بودند، در سال ۷۶ برای انتخابات ریاست جمهوری تایید صلاحیت اما سال ۸۴ ردصلاحیت می شوند. چه اتفاقی مگر افتاده است که عضو حقوقدان شورای نگهبان خودش ردصلاحیت می شود؟

یعنی شورای نگهبان به عضو خودش هم رحم نکرد (خنده) . می گویند « آفتاب آمد دلیل آفتاب» و دوستان مجلس و بیرون شورای نگهبان خیلی انتظار نداشته باشند. در بحث بررسی صلاحیت ها، انتخابات مجلس و ریاست جمهوری دو مکانیزم متفاوت دارد. واقعیت این است که با وجود اسناد و مدارکی که باید بررسی شود اما قانون گفته است اعضای شورای نگهبان باید رای دهند. فرض کنید مثلا خود شما خانم جزینی عضو شورای نگهبان هستید اسناد و مدارکی به شما می رسد و قرار است صلاحیت من کدخدایی را بررسی کنید آنها را بررسی می کنید و یک تصوری در ذهن شما در رابطه با من ایجاد می شود و ممکن است با عنایت به همه اینها رای منفی به کدخدایی دهید.

اصلا این تصور می تواند کاملا شخصی و سلیقه ای باشد؟

قانونگذار، این را به رای شما محول کرده است. کاری دیگر نمی شود کرد. مجلس که رای می دهد مگر بر چه اساسی رای می دهد؟ قانون گفته است رای نمایندگان. آن نماینده به هر دلیلی ممکن است رای مثبت یا منفی دهد ولو اینکه مسوولیت اجتماعی دارد و باید به مردم پاسخگو باشد. اما واقعیت این است که شما به عنوان عضو یک نهاد تصمیم گیری به هر علتی یک رای می دهید و مجموع این آرای شماست که می شود نتیجه نهایی. حالا شما امروز عضو هستید فردا نیستید کسی دیگر می آید نظری مخالف شما دارد با همین پرونده و اسناد و مطالب، نظر دیگری دارد. این را چه کار باید کرد؟ قانون گفته رای اکثریت اعضا شورای نگهبان ملاک است؛ یعنی اگر هفت رای مثبت داشتید.

حالا اگر نخواهیم اسمش را شخص محوری بگذاریم اما می توان گفت رای و سلیقه افراد بیش از واقعیت اسناد و مدارک در تایید یا ردصلاحیت افراد تاثیر گذار است. اینطور نیست؟

نه. من مکانیزم رای گیری را توضیح می دهم. در هر نهادی فرق نمی کند. رای شورای نگهبان یا مجلس یا… یعنی چه؟ یعنی مجموع نظرات اعضای دیگر.

با این وصف ما مکانیسم مشخصی نداریم و نمی توانیم بگوییم که به این دلایل مثلا آقای زواره ای در سال ۷۶ تایید صلاحیت می شود اما به این دلایل در سال ۸۴ ردصلاحیت می شود. درست است؟ و درواقع، توضیحی نیست.

به هر حال ما یک پرونده ای داریم که سندی در آن هست. این سند را من نوعی قبول می کنم اما دیگری نه و می گوید از نظر او این سند مخدوش است. همین باعث می شود که من رای منفی دهم دیگری نه. خود شما مثلا در « انجمن صنفی روزنامه نگاران» می خواهید به فردی رای دهید بر چه اساسی رای می دهید؟ بر اساس شناختی که از فرد دارید که یا مستقیم است این شناخت یا غیرمستقیم. اما در نهایت نظر شماست که تعیین کننده است. غیر از این راه دیگری نیست شما بفرمایید بگویید چه راه دیگری هست؟ بله یک وقتی هست که من می آیم در شورای نگهبان می گویم که شخص ایکس بدون دلیل باید الا و بلا رد شود. شما حق دارید سوال کنید چرا؟ چون من وقتی می گویم که این رای را می دهم دارم به مدارک استناد می کنم. حالا ممکن است این سند را یکی قبول داشته باشد یکی نداشته باشد.

تا به حال شده است که شورای نگهبان به یک نامزد پیغام دهد که مثلا به نفع شماست از انتخابات کناره گیری کنید و رقابت را ادامه ندهید؟

رویه ای در شورای نگهبان است که بی جهت، اعتبار و آبروی افراد زیر سوال نرود چون ما معتقد هستیم که شورای نگهبان یک مرجع خاص است کاری نداریم که این شخص در کجا هست و چه سمتی دارد و بنابراین خیلی از افرادی که صلاحیتشان در شورای نگهبان تایید نشده است، الان از مقامات و سیاسیون هستند و مشکلی هم نداشتند و ما هم هیچ وقت مدعی نبودیم که فرد نباید جای دیگری باشد. برای همین برای حفظ حرمت افراد ما فکر می کنیم اگر راه های میانبری هم هست وارد شویم. یکی این است که مثلا اگر رای گرفتیم باید بفرستیم به وزارت کشور قبل از آن می شود با خود فرد صحبت کرد یا گاهی خود افراد مراجعه می کنند که اگر صلاحیت ما تایید نمی شود، بگویید که ما انصراف دهیم.

این چند بار رخ داده است؟

افراد زیادی به ما مراجعه می کنند.

مواردی که خود شما به فرد مراجعه کرده اید، چه تعداد بوده است؟

از مقامات ما افرادی را دعوت کردیم و گفتیم ظاهرا برای شما رایی در شورا نیست اگر مایل هستید، می توانید انصراف دهید. بعضی ها پذیرفته اند برخی گفته اند نه ما تا آخر می ایستیم

به طور مشخص من روایت آقای هاشمی را می خواستم مطرح کنم. اینکه هم خودشان و هم یکی از نزدیکانشان گفته اند که یک بار آقای لاریجانی و یک بار یک شخصیت سیاسی دیگر از طرف شورای نگهبان برای ایشان پیغام می آورند به نفع شماست که کنار بروید و اعلام انصراف کنید چون ردصلاحیت شما هزینه زیادی را به نظام تحمیل می کند که ایشان نمی پذیرند و…

درباره آقای هاشمی وقتی رای گیری شد ایشان رای لازم را نداشت آقایان فقهای شورای نگهبان به ویژه دبیر شورا، حضرت آیت الله جنتی گفتند که بهتر است برخی آقایان بزرگان با ایشان ملاقاتی داشته باشند و بگویند با توجه به این رای، بعد گلایه ای نکنند که چرا به ما نگفتید. خیلی وقت ها می گویند که چرا از قبل به ما نگفتید. با برخی آقایان علما صحبت کردند که یا قم بودند یا دلایلی که آوردند، نشد.

یعنی قرار بود آنها به آقای هاشمی پیغام بدهند؟

بله، اما نشد. بعد با من مشورتی شد من عرض کردم که مثلا جناب دکتر لاریجانی با آقای هاشمی رفت وآمدی دارند و ممکن است صحبت کنند.

چون قبلا هم با آقای لاریجانی در مسایلی دیگر صحبتی شده بود. آقایان فقهای شورای نگهبان پذیرفتند و بعد هم گفتم که با جناب آقای روحانی هم که بررسی صلاحیت ایشان تمام شده بود هم سلام علیکی داریم از طریق ایشان هم می شود اقدامی کرد که پذیرفتند. من تلفن زدم به آقای لاریجانی، ایشان اول مقداری سختشان بود اما بعد پذیرفتند و گفتند امشب روضه دارند فردا صحبت می کنند. جناب آقای روحانی را زنگ زدم احوالپرسی کردیم گفتند دود سفیدی بلند شده است از شورای نگهبان؟ گفتم سفید و سیاه است و اگر ممکن است تشریف بیاورید اینجا برای گفت وگو که بعد از نماز مغرب حدود ساعت ۹ شب بود آمدند. آنجا من هر دو مطلب را خدمت ایشان گفتم. ابتدا گفتم تبریک می گویم که شما رای لازم را آوردید و آقایان اعتماد کرده اند و نکته دوم این خبر در رابطه با جناب آقای هاشمی است که رای لازم را نداشتند و نظر آقایان این است که با ایشان صحبتی شود که اگر مایل هستند انصراف دهند. ایشان هم تعجب کردند هم گفتند برویم با بقیه آقایان صحبت کنیم که شاید نظر عوض شود.

چند روز قبل از اعلام صلاحیت ها بود؟

دوشنبه یعنی یک روز قبل از آن بود که ما باید اسامی تاییدصلاحیت شدگان را به وزارت کشور اعلام می کردیم. من به آقای روحانی اعلام کردم که دیگر امیدی به رای گیری نیست و همین یک بار رای گیری شده است و آقایان نظرشان این است که این پیام به آقای هاشمی منتقل شود که یکی، دو ساعت هم گفت وگویی داشتیم و از هر دری سخنی گفتیم و بعد تشریف بردند و قرار شد خبر دهند. فردا دکتر لاریجانی بعد از ملاقات با آقای هاشمی رفتند نتیجه را به دبیر شورای نگهبان گفتند با این عنوان که آقای هاشمی نپذیرفته اند و گفته اند اشکالی ندارد من می ایستم. بعد هم همین گفته را آقای لاریجانی تلفنی به من گفتند. آقای روحانی هم همین خبر را بعدا تلفنی به من گفتند.

آقای هاشمی صحبت هایی را در ارتباط با علت ردصلاحیتشان مطرح کرده اند، مبنی بر حضور مقام، امنیتی در جلسه شورای نگهبان و اینکه این مقام، اعضا را متقاعد می کنند که به آقای هاشمی رای منفی بدهند با این استدلال که ایشان رای بالایی دارد و حتما رای می آورد در حالی که این اتفاق مطلوب شرایط فعلی نیست و از این صحبت ها و اینکه ایشان نباید تاییدصلاحیت شوند. خاطرم هست که در نخستین نشست خبری شما بعد از انتخابات هم همین سوال پرسیده شد.

من البته تعجب کردم چون بزرگان که نباید به این شایعات توجه کنند ما جایگاه افراد را خیلی بالاتر از اینها می دانیم که این بحث های خیلی ساده انگارانه مطرح شود و اینگونه تصور شود که نهاد شورای نگهبان دنبال این است که ببینند چه کسی رای بیشتری دارد بعد به او بگویند برود کنار و از این حرف ها. اینها دون شأن شورای نگهبان است. اما در ارتباط با کلیت بحث باید بگویم که در انتخابات ریاست جمهوری برخلاف مجلس، رسیدگی ما یک مرحله ای است یعنی خود شورای نگهبان بررسی می کند نه هیات مرکزی و نه هیات های نظارت استانی. نسبت به خیلی ها چون افراد شاخصی هستند و همه می شناسند نیازی نیست که مدرک یا سندی آورده شود

یعنی درباره آقای هاشمی سند و مدرکی ارایه یا خواسته نشد؟

نه تنها آقای هاشمی بلکه خیلی های دیگر. من فکر می کنم دو یا سه نفر بودند که درباره شان مطرح شد که اطلاعات دیگری هم هست که ما گفتیم خب بیاورید. اتفاقا نسبت به یکی از آقایان که خیلی هم بحث درباره اش بود و صلاحیتش تایید نشد انبوهی اطلاعات حاشیه ای به ما رسید. حالا هر کسی یک نظری داشت. نسبت به برخی ها، مطالب جسته گریخته ای بود. در انتخابات نهادهای رسمی باید به ما جواب دهند. نمی توانیم که مثلا به گزارش مردمی رجوع کنیم. این در شأن شورای نگهبان به ویژه برای انتخابات ریاست جمهوری نیست. آن موقع گفتند خب باید خود وزیر اطلاعات بیاید توضیح بدهد اگر مطلبی هست. وزیر اطلاعات آمدند یک توضیحات کلی دادند.

درباره شخص آقای هاشمی؟

نه اصلا نسبت به آقای هاشمی حرف نزدند نسبت به مباحث و حوادث پیرامونی و تحلیل اوضاع و احوال کشور و بین المللی صحبت کردند. صحبت های ایشان یقین دارم که هیچ اثری از این جهت روی رای افراد نداشت یعنی اگر وزیر هم نمی آمد همین تعداد رای به ایشان داده می شد، چون عرض کردم یک تحلیلی بود از شرایط ایران و آقایان هم سوالاتی داشتند از ایشان پرسیدند. بعد از آن جلسه هم رای گیری شد و اتفاقا تا نزدیکی ظهر طول کشید که من هم وقت گرفتم صحبت کنم که چون وقت اذان بود، من هم صرفنظر کردم. بعد رای گیری شد و رای لازم را نداشتند.

در علت ردصلاحیت آقای هاشمی بحث سن ایشان مطرح شد. چرا؟

ما این بار قبل از انتخابات درباره شرایط اصل۱۱۵ بررسی هایی داشتیم و یک آیین نامه داخلی هم تدوین شد و درباره همه شرایط این اصل که معیارمان چیست، مفصل صحبت شد. اگرچه به نتیجه موثر نرسیدیم ولی خود این فضا به اعضا برای تصمیم گیری کمک کرد. یکی از بحث ها، خارج از بحث سن که اینها را مجلس می خواست وضع کند و ما مخالفت کردیم.

برای این سوال کردم که به ویژه در ارتباط با ردصلاحیت آقای هاشمی این مورد مطرح شد.

در مجموع در توانایی ها بحث شد که ریاست جمهوری دوندگی هایی نیاز دارد که مثلا شما الان کسی مثل آقای احمدی نژاد دارید که هر لحظه یک جایی است.

البته ایشان خودشان تمایل به این کار دارند و بحث سفرهای استانی را هم خودشان ابداع کردند اما این سفرها، از وظایف رسمی رییس جمهوری نیست.

بله منظورم این است که با این گستردگی کار، فرد چابکی را می خواهید که مدیریت فعالی را داشته باشد. این بحث توانایی در مجموع مطرح شد اما نه اینکه مثلا سقف سن ۸۰ تا ۷۰ یا ۸۵سالگی را بگذاریم. اصلا چنین چیزی را نمی توانیم مطرح کنیم.

یعنی مثلا اگر آقای هاشمی وزن کمتری داشتند و کمی چابک تر بودند پس احتمالا رای می آوردند؟

نه منظور ما بحث توانایی به طور کلی بود.

این را فقط در مورد پست ریاست جمهوری مدنظر دارید یا مثلا در خود شورای نگهبان هم این مساله توانایی موردتوجه است.

بله حرف شما درست است اما ملاحظه فرمایید جناب هاشمی رییس مجمع تشخیص مصلحت هستند دو هفته یک بار چند ساعتی جلسه ای هست کسی هم ایرادی نگرفته است اما ریاست جمهوری فرق دارد.

درست است که آقای شاهرودی هم در آن جلسه رای گیری حضور نداشتند؟

جلسات گاهی به علت سفر یا کسالت اعضا غایب دارد. جلسات فوق العاده که هست چون غالب آقایان فقها از قم می آیند باید هماهنگی کنیم اما اینکه در دستور کار چی هست مشخص نیست. روز قبل با دفتر آقایان هماهنگ کردیم چون زمان داشت می گذشت و ما باید سه شنبه نظر می دادیم گفتیم که یک جلسه دیگر باید آقایان تشریف بیاورند اگر موافق باشند دوشنبه. همه قبول کردند. صبح ما دیدیم که ایشان تشریف نیاوردند ما پیگیری کردیم گفتند ظاهرا ایشان نمی توانند کاری برایشان پیش آمده اما معلوم نبود که آن روز موضوع آقای هاشمی مطرح می شود.

خب مگر فقط ایشان باقی نمانده بود؟

نه خیر افراد دیگری هم بودند. ممکن بود نفر قبل از ایشان اینقدر بحث ببرد که دوباره بیفتد به سه شنبه صبح.

در هر جلسه چند نفر بررسی می شوند؟

هیچ معلوم نیست بستگی دارد به بحث هایی که در جلسه می شود. محدودیتی نیست. ما نسبت به بقیه افراد هم که رسیدگی کردیم معمولا یکی، دو نفر غایب داشتیم. ما حد نصاب را همیشه داشتیم کما اینکه ممکن بود در برخی جلسات همه افراد و اعضا هم حاضر نباشند.

علت اینکه شورای نگهبان بررسی صلاحیت ها را چند روز تمدید کرد چه بود؟ ما در سال های گذشته این میزان تمدید زمان نداشته ایم. به نظر می رسید که به علتی یا درباره اشخاصی شورای نگهبان نمی توانست به راحتی تصمیم گیری کند یا اینکه مثلا دنبال یک راه حل می گشت. آیا مساله تمدید به ویژه به مورد شخص آقای هاشمی بازنمی گشت؟

خیر، تمدید معمولا برای امکان فرصت بیشتر جهت بررسی صلاحیت هاست. با عنایت به تعداد زیاد ثبت نام کنندگان این تمدید انجام شد.

نتیجه تاییدصلاحیت ها باعث شد عده ای این شایبه را ایجاد کنند که شورای نگهبان یک جور مهندسی درونی برای خودش دارد مثلا دست به یک چینش زده است تا توازنی بین نیروها و گروه های سیاسی از نگاه خودش ایجاد کند و تقریبا بین گروه های سیاسی مطرح و پذیرفته موجود هرگروهی برای خودش نماینده ای در انتخابات داشته باشد. منتقدان مدعی بودند مثلا شورای نگهبان اگر چهار اصولگرا را تایید کرده است در کنارش دو یا یک فرد نزدیک به اصلاح طلبان را هم به اضافه یک فرد بی طرف می گذارد تایید شوند. مثلا درباره شخص آقای غرضی شاید خیلی ها اصلا یادشان نبود یا نمی دانستند که چنین کسی هم بوده یا ثبت نام کرده است بعد یکدفعه معلوم می شود که ایشان از سوی شورای نگهبان تاییدصلاحیت شده است اما افرادی مانند فلاحیان یا متکی یا دیگر شخصیت های طیف اصولگرا ردصلاحیت می شوند.

من یک شوخی بکنم که هیچ کدام از اعضای شورای نگهبان تا جایی که من می دانم « مهندسی» نخوانده اند. آنچه مسلم است در ارتباط با افرادی که اشاره کردید گاهی اوقات که صحبت می شود ما می رسیم به لب مرز. نمی دانم این را بگویم یا نه برخی نامزدها گاهی رایشان به شش می رسد یک رای دیگر می خواهند که صلاحیتشان احراز شود. برخی آقایان دوباره درخواست می کنند یا با آقایان مشورت می کنند که اگر این مشکلات هست این حسن ها هم هست و در جهت حل مساله رایزنی می کنند. اما فراتر از این نه. شاید نسبت به دو نفر که اگر اسم ببرم برای شما خیلی مهم است این کار با وساطت دبیر شورای نگهبان، انجام شد، یعنی اگر بر همان روال سابق بود رای لازم را نداشت، اما دبیر شواری نگهبان گفت من هم شناخت دارم از اینها، می دانم که می توانند مفید باشند و با یکی، دو نفر صحبت کردند که رای نداشتند، آنها هم آمدند رای مثبت خودشان را اعلام کردند

می توانید نام ببرید؟

می ترسم در کشور زلزله شود.

ولی به نظرم اشکالی ندارد به ویژه که نگاه مثبت دبیر شورای نگهبان را نسبت به این دو نفر نشان می دهد.

یکی آقای روحانی که ابتدا پنج رای داشتند و بعد روی شش رای ثابت ماندند، آقای جنتی رایزنی کردند و آقای دکتر عارف که پنج رای داشتند. آقای جنتی گفتند من ایشان را می شناسم از قدیم، انسان متدینی هستند اگر تمایل دارید به ایشان رای دهید.

پس بعید نبود که هیچ اصلاح طلبی رای نیاورد درست است؟

اصلا بحث اصلاح طلبی نیست. رایی نداشتند. البته من این را به خود آقای روحانی هم گفتم.

درباره تعداد چطور؟ آیا قرار بود تعداد مشخصی تایید صلاحیت شوند؟

نه اصلا، من حتی همان زمان که برخی فقها اعلام کردند، خودم اعتراض کردم. گفتند ما حساب خودمان بوده، فهرست را که نگاه کردیم گفتم شاید این هفت یا هشت نفر مناسب باشند نه اینکه نظر شورای نگهبان این باشد. ما موظفیم همه اسامی را بدهیم آقایان ببینند و افراد شاخص را دربیاوریم. اصلا این نیست که بگوییم که می خواهیم هشت نفر را تایید کنیم، بعد بیاییم کاری کنیم که این عدد ما درست دربیاید. ممکن بود کمتر یا بیشتر باشند یا حتی هر ۴۰ نفر شاخصی که ثبت نام کرده بودند رای بیاورند. ما به فلسفه اعداد معتقدیم اما نه به معجزه آن!

ولی معمولا تعداد افراد اعلام شده از یک عددی کمتر و بیشتر نبوده است، معمولا یک محدوده مشخصی دارد. مثلا شما نیامده اید یک سال چهارنفر را اعلام صلاحیت کنید دفعه بعد مثلا ۴۰ نفر را.

برگردید به اینکه ما واقعا بین اینها، این تعداد را هم در هر دوره با یک تسامحی تایید می کنیم.

یعنی باید کمتر باشد؟

بله اگر بخواهیم دقت کنیم همین طور است. من عرض کردم آن دو مورد را که لب مرز بودند و دبیرشورای نگهبان سعی کرد رایزنی کند، چون آنها هم مردد بودند. ولی اگر آن جور نبود به نظرم عدد ما به پنج می رسید یا مثل دوره گذشته به چهار می رسید.

رای گیری مخفی است؟

خیر، ۱۲ نفر هستند که نظرشان را اعلام می کنند. جلسات ما همه ضبط صوت و تصویر دارد.

می شود گفت که برخی اعضا به واسطه جایگاه یا ویژگی های شخصیتی شان در رای گیری ها نظرشان روی دیگران تاثیر گذار است؟ مثلا نظر و رای فقها روی رای حقوقدان ها تا چه اندازه تاثیرگذار است؟

نه. گاهی عکس این صادق است. افرادی بودند که حتی دبیر شورای نگهبان به آنها گفته بود چرا شما رای نمی دهید آنها گفته بودند خب ما هم دلایلی داریم که رای نمی دهیم.

درباره انتخاب نشدن مجدد خود شما در مجلس به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان من می خواستم سوال کنم. دلایل زیادی مطرح شده بود. یکی اینکه معترض بودند که چرا قوه قضاییه آن یکی حقوقدان دیگر عضو شورا را معرفی نکرد. یا حتی به نوع تعامل شما با مجلس اشاره کرده بودند به ویژه در قضیه مصوبه دو شغله ها و صحبت هایی که شما درباره نمایندگان کرده بودید گویا باعث دلخوری آنها از شما شده بود. گفته بودند که شما از موضع بالا با مجلس برخورد کردید.

عیب ندارد. بالاخره، رای مجلس، قانونی است ما که مثل سال ۸۸ ادعای تقلب نمی کنیم. تابع قانون هستیم اشکالی ندارد، ولی من معتقدم در شورای نگهبان یا هر مرجع تخصصی دیگر هم فقها و هم حقوقدان ها باید براساس موازین حقوقی شرعی نظر دهند نه سیاسی. ماهیت مجلس سیاسی است. طبیعی هم هست ساختارش اینگونه است. اما اگر انتخاب افراد متخصص برعهده مجلس گذاشته شده است انتظار این است که نگاه سیاسی نشود. ایراداتی که به مصوبه دو شغله ها وارد شد را که من نگفته بودم ۱۹ ایراد داشت که نظر اعضا شورای نگهبان بود.

البته گویا به جمله شما ایراد گرفته بودند که گفته بودید نمایندگان احساساتی با قضیه برخورد می کنند.

بله، برای اینکه من گفته بودم بیایید ببینید چه کسانی در شورای نگهبان دوشغله هستند اما اینکه با احساسات بگوییم این مصوبه باید تصویب شود خلاف قانون و موازین شرع بود. از جمله مصوباتی بود که ایرادات متعددی داشت. همین حقوقدانانی که نمایندگان به آنها رای دادند در ایراداتی که گرفته شد مشارکت داشتند. پس ابهام ایجاد می شود که شاید موضوع فراتر از اینها باشد. در ارتباط با من می گفتند که شما با مجلس تعامل ندارید. من گفتم بیایید تعامل را تعریف کنید. دو نفر داشتند باهم صحبت می کردند می خواستند بحث آزاد بکنند آن یکی می گفت هرچه من گفتم بگو چشم. ظاهرا منظور مجلس هم از بحث آزاد همین بوده است. من همان حرفی که در دانشگاه می زنم با حرفم در شورای نگهبان با نظرم به عنوان سخنگو، باید یکی باشد. غیر از این اگر باشد باید فاتحه مراجع تخصصی را خواند. همان وقت یکی از نمایندگان پیغام داد که فلانی فراموش نکند که ما به او رای دادیم، من گفتم رایتان را پس بگیرید من حاضرم همین الان بروم. من رای نگرفتم که نظر شما را اعلام کنم. رای گرفتم که نظرم را راجع به قانون اساسی هرچه هست اعلام کنم. من چه رای می آوردم چه نمی آوردم، نظرم درباره مصوبه دوشغله ها همین بود. ما باید در نگاهمان تجدید نظر کنیم و همه چیز را با معیار سیاسی نباید خلط کرد. شما از پزشک انتظار دارید که ابتدا بیمارش را تفتیش عقاید کند و بعد عملش کند؟ یا اینکه نه هرکسی نزد او رفت بر اساس تخصصش رسیدگی کند. از حقوقدان هم همین انتظار است که از جهت حقوقی رسیدگی کند و ما اینگونه هستیم.

من درباره سازکار تعیین دبیر شورای نگهبان هم سوال داشتم.

انتخابی است. انتخابات دبیر، قائم مقام و سخنگو بر اساس آیین نامه داخلی شورای نگهبان هرساله برگزار می شود و آقایان اعضا رای می دهند و هرکسی رای داشته باشد انتخاب می شود.

درباره موضع گیری های دبیر شورای نگهبان هم سوال داشتم، گاهی اظهارنظرهایی از ایشان شنیده می شود که شایبه بی طرفی شورای نگهبان را زیر سوال می برد، مثلا صحبتی که ایشان درباره بنزسوارها داشتند و گفتند مردم به این افراد رای نمی دهند. یا موارد مشابه.

البته من مایل نیستم که خارج از حیطه شورای نگهبان نکاتی عرض کنم و الان هم مسوولیتی ندارم، شاید اگر سخنگو بودم این را نمی گفتم. آقایان فقهای شورای نگهبان در جاهای دیگر هم سمتی دارند؛ مثلا آیت الله جنتی خطیب نماز جمعه اند. آیت الله یزدی در جامعه مدرسین هم هستند گاهی اوقات اظهار نظرهایی می کنند. قبول دارم تفکیک شخصیت حقیقی یا دوشخصیت حقوقی از هم سخت است اما به ناچار باید قبول کرد.
ایشان در نماز جمعه وقتی صحبت می کنند مثلا حدیثی می خوانند یا توصیه اخلاقی دارند یا بخشی از تاریخ اسلام را مطرح می کنند آیا خلاف است؟ در مقام خطیب نماز جمعه این حرف ها را می زنند. آنجا یک بحث اخلاقی را مطرح می کنند مثلا اشاره می کنند مردم از کسانی که زندگی اشرافی دارند تبعیت نکنند که ارتباطی به شورای نگهبان ندارد. همه این نکات از یک جایگاه و مقام دیگری جز شورای نگهبان است اما نمی خواهم بگویم که این برای همه هضم شده است. شاید ما که از بیرون نگاه می کنیم تفکیکی قایل نباشیم اما مهم این است که درتصمیم گیری ها بی طرف باشند در رایی که می دهند بی طرف باشند.
من شهادت می دهم به خصوص درباره آقایان فقها که این موارد را در همه زمینه ها رعایت کرده اند. گاهی اوقات با شخص نامزد، مطالب و نکاتی دارند ولی در مجموع رای مثبت می دهند و این اصلا تاثیری در رایشان ندارد. البته ما اینها را نمی توانیم در بیرون اعلام کنیم یا فیلمش را منتشر کنیم تا مردم ببینند و آن مطالبی که در نماز جمعه یا تریبون های دیگر گفته می شود را جبران کند.