آیا آمریکا واقعا به برجام برمی‌گردد؟

طی روزهای اخیر، سیگنال‌های متفاوتی از مذاکرات وین به افکار عمومی مخابره می‌شود! اگرچه اکثر طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات، از پیشرفت درروند حصول توافق ( بر سر احیای برجام ) سخن می‌گویند، اما اختلافات اصلی و مهمی بر سر حصول این توافق باقی‌مانده است. تفکیک تحریم‌های ضد ایرانی توسط دولت آمریکا و فراتر از آن، عدم ارائه تضمین‌های لازم جهت بقای دولت‌های فعلی و آتی آمریکا در برجام مانع از آن شده است تا نسبت به مذاکرات وین رویکرد و نگاهی خوشبینانه داشته باشیم! علاوه بر این موارد، باید توجه داشت که آمریکا و تروئیکای اروپایی همچنان گارد بسته‌ای در خصوص «راستی آزمایی در خصوص رفع تحریم‌های ضد ایرانی» دارند. واشنگتن و متحدانش معتقدند که «راستی آزمایی»مذکور  باید صرفا  بر اساس «یک تراکنش مالی » تعریف شود، نه بر اساس  «انجام تراکنش‌های مختلف در یک بازه زمانی مشخص»! به عبارت بهتر،کشورهای غربی در این خصوص دست به‌نوعی ساده‌سازی غیرحقوقی زده‌اند.بدیهی است که جمهوری اسلامی ایران با توجه به خروج یک جانبه دولت آمریکا از توافق هسته‌ای و ناتوانی اثبات‌شده و مطلق اتحادیه اروپا در عمل به تعهدات برجامی خود، حق دارد از طرف مقابل «مطالبه تضمین و راستی آزمایی» کند. این موضوع در عرف حقوق بین‌الملل نیز کاملا پذیرفته شده است. دولت آمریکا در حالی از برجام خارج شد که مطابق گزارش‌های رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ، جمهوری اسلامی ایران به‌صورت کامل به تعهدات هسته‌ای خود پایبند بود. 
در این میان، مواضع تکراری مطرح‌شده از سوی طرف‌های شرکت‌کننده در نشست برجام، نمی‌تواند تصویری واقعی از این مذاکرات ( و خروجی آن‌ها) به مخاطبان ارائه دهند. به‌عنوان‌مثال، وزارت خارجه آمریکا در این خصوص معتقد است که  آخرین دور گفت‌وگوها در وین، «پیشرفت‌های معناداری» صورت گرفته اما هنوز «اختلافات مهمی» پابرجا است که باید رفع شوند.ساعاتی قبل‌تر، «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در پیامی در توییتر گفت که مذاکرات وین پیشرفت خوبی داشته است.بورل در توییتر نوشت: «برای گفت‌وگو درباره برجام با وزیر خارجه ایران ظریف گفت‌وگو کردم. تیم‌ها در وین طی هفته‌های گذشته پیشرفت خوبی کرده‌اند. اکنون لازم است همه طرف‌ها تصمیم‌های سیاسی لازم را بگیرند تا بتوانیم مذاکرات را به اتمام رسانده و به اجرای کامل توافق برگردیم. ادامه فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حیاتی است.»
طی هفته‌های اخیر، بارها شاهد چینش دو واژه «پیشرفت »و « اختلاف» در مذاکرات بوده‌ایم. بدون شک، نگارش پیش‌نویس توافق و حتی مشخص شدن چارچوب آن، قطعا نمی‌تواند به معنای حل‌وفصل اختلافات تعیین‌کننده در این معادله باشد! آنچه مسلم است اینکه اعضای تیم مذاکره‌کننده کشورمان در وین نیز باید به‌دوراز هرگونه ابهام سازی در این خصوص، به ترسیم روایت‌های عینی، دقیق، حقوقی و محکم در خصوص مذاکرات وین روی‌آورند. در این میان باید مشخص شود که بر سر نقاط اختلافی ( که هر یک از آن‌ها در آینده می‌تواند به پاشنه آشیل برجام تبدیل شوند)، چه تفاهم یا توافقی حاصل نشده و اگر این توافق حاصل نشده، با چه منطقی دولت و وزارت امور خارجه اصرار به پذیرش«بازگشت اعلامی اما غیرعملیاتی آمریکا به برجام» دارند؟! درهرحال، به نظر می‌رسد  مانور عنصر «ابهام”»در قبال مذاکرات وین به نقطه اوج خود رسیده است!در بسیاری از موارد، از یک دیپلمات یا منبع خبری واحد، سیگنال‌ها و پیام‌های متناقضی از نشست وین به گوش می‌رسد.

فخرالدین اسدی