ساز و کار ویژه مالی اروپا آماده اجرا

پس از ماه ها مذاکرات جدی میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا سرانجام، زمان اجرایی شدن ساز و کار ویژه مالی(SPV) به طور رسمی اعلام شد. 

'فدریکا موگرینی' مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه پس از پایان نشست وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی در بروکسل از آماده شدن ساز وکار ویژه مالی اروپا برای همکاری با ایران خبر داد.

موگرینی در نشست خبری با تاکید بر اینکه ساز وکار ویژه مالی اروپا به منظور همکاری های مالی با ایران ظرف هفته های آینده اجرا می شود، افزود که قادر به ارائه جزئیات این ساز وکار نیست اما تصریح کرد که وزرای امور خارجه کشورهای اروپا برای حفظ برجام اجماع دارند.

وی افزود: ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بوده است، چنانچه آژانس بین المللی انرژی اتمی در 13 گزارش پی در پی این مساله را تائید کرده است. 

موگرینی به دیدار اخیرش با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان اشاره کرد و گفت که انتظار اروپا از ایران برای ادامه پایبندی به تعهداتش را منتقل کرده است. 

وی افزود: ما همچنین متعهد هستیم که مردم ایران از مزایای لغو تحریم ها بهره مند شوند؛ حتی پس از آنکه آمریکا تصمیم گرفت که برخی از این تحریم ها را دوباره اعمال کند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همین رابطه گفت وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام در نشست امروز پیشرفت های صورت گرفته درباره ساز وکار مالی اروپا ارائه داده و ما از اقدامات آنها حمایت کردیم.

موگرینی تصریح کرد که انتظار دارد این مکانیسم ظرف هفته های آینده و پیش از پایان سال جاری میلادی اجرایی شود تا از آن به عنوان راهکاری برای تشویق مراودات اقتصادی با ایران استفاده شود.

ساز و کار ویژه مالی دارای مکانیسمی است که به عنوان حلقه واسط میان فروش نفت و خرید کالا عمل خواهد کرد. این حلقه در مرحله اول بر غذا و دارو تمرکز خواهد داشت و در مرحله دوم کلیه خریدهای ایران را دربرخواهد گرفت. اما ورای جزییات این ساز وکار ویژه، تاثیرات روانی این مکانیسم بر حوزه اقتصاد داخلی و سیاست خارجی ایران بسیار مهم خواهد بود به نحوی که در فضای پسا آمریکایی برجام، کشورهای مبادله کننده با ایران با فشارهای کمتری از سوی دولت ترامپ مواجه خواهند شد. 

اگرچه 'دونالد ترامپ' رئیس‌جمهوری آمریکا 18 اردیبهشت‌ ماه گذشته خروج این کشور از برجام را اعلام کرد و چهاردهم آبان، دوره تازه تحریم‌های ضد ایرانی را که عمدتاً صادرات نفت ایران، صنایع هوایی، کشتیرانی و بانکی را شامل می‌شود به اجرا گذاشت. اما از همان زمان نیز کشورهای امضاکننده برجام یعنی انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه ضمن محکوم کردن خروج این کشور ازاین توافق چندجانبه بین‌المللی، تأکید کردند که به برجام پایبند مانده و از تجارت شرکت‌هایشان با ایران حمایت می‌کنند.

در آن تاریخ اتحادیه اروپا، قانون موسوم به 'مسدودساز' را در قبال شرکت های اروپایی به مرحله اجرا گذاشت و اعلام کرد که از شرکت های خود در برابر تحریم های آمریکا حمایت می کند.

قوانین مسدوساز کنونی، درواقع همان قوانین مسدوساز اتحادیه اروپا در سال 1996میلادی است که اروپا در مقابل تحریم های آمریکایی علیه کوبا تصویب کرده بود.

موضوع ساز وکار ویژه مالی ایران و اروپا (SPV) از همان زمان طرح در بحبوحه لفاظی های ترامپ و اجرای تحریم های ضد ملت ایران، بحث های مختلفی را میان دیپلمات ها، ناظران سیاسی و رسانه ها مطرح کرد. 

با طرح اسامی از کشورهای مختلف اروپایی از اتریش گرفته تا لوکزامبورگ، نشریه وال استریت ژورنال به نقل از دیپلمات های اروپایی خبر داد که یکی از کشورهای فرانسه یا آلمان میزبان سازوکار ویژه اروپایی برای تبادلات مالی با ایران می شود و این نهاد برای پیشگیری از اقدامات مخرب آمریکا به مالکیت یکی از این دو دولت در می آید.

پس از طرح این موضوع توسط وال استریت ژورنال، روزنامه آلمانی «ویرتشافتزوخه»این هفته به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد که فرانسه و آلمان در خصوص میزبانی از این مکانیسم ویژه توافق کرده‌اند.

روزنامه آلمانی در این گزارش نوشت: اتحادیه اروپا برای حفظ کانال های مالی با ایران یک ساز وکار مالی ویژه طراحی کرده و آلمان و فرانسه در این باره به توافق رسیده اند.

به نوشته این روزنامه به نقل از دیپلمات های اروپایی، براساس توافق برلین و پاریس، سازوکار مالی ویژه برای حفظ روابط تجاری اتحادیه اروپا با ایران به صورت نهادی در فرانسه مستقر شده و یک آلمانی ریاست آن را برعهده خواهد داشت.

براساس این گزارش، 9 کشور اروپایی از جمله ایتالیا، اسپانیا، اتریش و اتحاد سیاسی-اقتصادی بنلوکس شامل بلژیک، لوکزامبورگ و هلند تمایل به پیوستن به این نهاد را دارند.

نهادی که بسیاری در ایران با عنوان «ساز وکار ویژه مالی اروپا» می شناسند، از یک نظام اعتباری برای تسهیل پرداخت های مربوط به تبادلات کالا میان ایران و اروپا استفاده می کند؛ به شکلی که نیاز به تراکنش مالی با بانک های اروپایی و شبکه مالی نباشد.

چنین ابزاری این امکان را فراهم می کند تا جهان فرصت برای دیپلماسی و چندجانبه گرایی را مغنتنم بشمارد، چراکه ما در جهانی زندگی می کنیم که به واسطه یکجانبه گرایی ترامپی دچار آشوب امنیتی شده است وتحریم های ترامپ علیه ملت ایران را می توان بخشی از فرایندی دانست که از زمان دولت دونالد ریگان در دهه 80 میلادی اغاز شده بود و دولت ترامپ در تداوم ریگانیسم سیاسی و بر بستر و چارچوب راهبرد محدودسازی جمهوری اسلامی ایران اعمال و اجرا می شود.

بنابراین،درفضای یکجانبه گرایی ترامپی،اروپا حفظ توافق برجام از طریق ایجاد ساز وکار ویژه مالی را بستری برای تداوم چندجانبه گرایی بین المللی می داند. موگرینی در بخشی از اظهارات خود در جلسه عمومی پارلمان اروپا تاکید کرد که ما اروپایی ها چندجانبه گرایی را همچنان بهترین راه برای جلوگیری از بروز هرج ومرج، مناقشه و تقابل در جهان چندقطبی می دانیم.

همچنین این مکانیسم به عنوان ابزارارتباطی ورای مکانیسم دلار در بازار جهانی عمل کرده و به عنوان یک الگو و نماد، ساز و کار تبادل دلار و سیاست تحریمی آمریکا را تضعیف کند. 

اکنون جهان و اروپا به چنین روندی برای مقابله با سیاست های تحریم و یکجانبه گرایی ترامپی بیش از پیش نیاز دارد و بسیاری در داخل و خارج از ایران تاثیرات جهانی برجام را درک می کنند. امروز، با وجود برجام و اجرایی شدن ساز و کار ویزه مالی دیگر جهان به آمریکا به ویژه آمریکای ترامپ نیاز نخواهد داشت.