استقبال روسیه از ورود ایران به گفت‌وگوهای امنیتی درباره مسائل منطقه

نشست چشم انداز‌های همکاری‌های منطقه‌ای ایران و روسیه امروز دوشنبه دوم مهرماه در مرکز مطالعات قفقاز تهران با حضور چند تن از اساتید دانشگاه روسیه، با محوریت ، برگزار شد.

در این نشست در خصوص سابقه روابط ایران و روسیه، همکاری‌های میان مسکو و تهران در خصوص حل مسائل منطقه از جمله مسئله بحران سوریه و یمن و همچنین افغانستان بحث و گفت و گو شد.

مهمانان این نشست که ٤ تن از اساتید مطرح روسیه و همچنین کارشناسانی از کشورمان در این حوزه بودند درباره نقش روسیه و ایران و همچنین همکاری‌های بین دو کشور در حل بحران‌های منطقه تبادل نظر کردند.

نیکولای کوژانوف، پژوهشگر ارشد دانشکده علوم اجتماعی (مدرسه عالی اقتصاد مسکو) با اشاره به چشم انداز روابط تهران و مسکو، بیان کرد: تصویر روابط بین روسیه و ایران در ١٠ سال گذشته، تصویری بسیار پیچیده است که نقطه عطف آن در سال ٢٠١٢ بوده است. از زمان فروپاشی  شوروی  تا سال ٢٠١٢، تا دور اول روی کار آمدن پوتین، رئیس جمهور فعلی روسیه، نگاه مسکو به روابط با ایران به مثابه ابزار چانه زنی بوده که این نگاه بعد از حضور پوتین تغییر کرده و در دستور کار سیاست خارجه روسیه قرار می گیرد.

وی تاکید کرد: این نگرش روسیه به ایران به عنوان ابزار چانه زنی با غرب، در موارد متعددی مشهود است که مهم‌ترین آن توافقنامه ای بود که در سال ١٩٩٦ بین مسکو و تهران، ضربه محکمی به روابط ایران و روسیه زد و آسیب‌هایی را هم متوجه اقتصاد روسیه کرد؛ پایه‌ای که برای نظام تسلیحاتی دو کشور ایجاد شده بود، ویران شد که خسارت میلیارد دلاری برای روسیه به بار آورد.

این پژوهشگر ارشد افزود: مهم‌تر از این توافق، اقدام ودویدف در سال ٢٠١٠ بود بر ملغی کردن یک طرفه قرارداد تحویل سامانه دفاع موشکی ٣٠٠ بود که بازتاب بسیار منفی داشت و نشان از بد عهدی روسیه بود.

کوژانف درباره عوامل موثر در روابط میان مسکو و تهران، گفت: سه عامل مهم که شاید در نگاه اول ارتباطی به ایران نداشته باشد، در تغییر روابط ایران و روسیه، تاثیر داشت. نخست، نا امیدی پوتین از بهبود روابط روسیه با غرب، دوم تحولات شمال آفریقا و کشىور‌های عربی غرب آسیا  که در آن دولت‌هایی که به عنوان دول نزدیک به مسکو شناخته می‌شدند، یکی پس از دیگری در آستانه سقوط قرار گرفتند و مسکو جایگاه خود را در منطقه متزلزل دید و سومین عامل، تغییری بود که در رویکرد سیاست خارجه ایران پس از روی کار آمدن روحانی، و گرایش آن به غرب از سوی مسکو احساس شد.

مهمان دیگر این نشست، کورتایف رئیس مرکز پایش مخاطرات و بی ثباتی‌های سیاسی-اجتماعی مدرسه عالی اقتصاد مسکو بود که در رابطه با تعامل ایران و روسیه عنوان کرد: ایران و روسیه در تلاش هستند تا بنیان‌هایی برای رشد پایدار روابط خود با یکدیگر ایجاد کنند. در این چارچوب ترس‌ها و امید‌هایی وجود دارد. تجربه سوریه نشان داد که مسکو و تهران می‌تواند همکاری ثمر بخشی داشته باشند.

وی در ادامه بیان کرد: در خصوص برجام هم همکاری ایران و روسیه مقبول بوده، استقبال روسیه از ورود ایران به گفت‌وگوهای امنیتی در حوزه‌هایی مثل افغانستان و آسیای مرکزی و سوریه وجه دیگری از تعاملات بین دو کشور است. نگاه روسیه به بازار اروپاست و تمایل دارد نگاه صادراتی انرژی ایران هم به سمت شبه قاره و شرق باشد.

رئیس مرکز پایش مخاطرات و بی ثباتی‌های سیاسی-اجتماعی مدرسه عالی اقتصاد مسکو ادامه داد: ایران و روسیه نمی‌توانند در تمام موارد قرابت 100 درصدی داشته باشند. در یک فرایند پویا، مواضع نزدیک هم می‌تواند محل اختلاف دیدگاه ها و دردسرها باشد. روسیه ظرفیت های محدودی دارد که در همکاری های اقتصادی بین دو کشور، به خوبی نمایان است؛ یا زیر ساخت های لازم وجود ندارد و یا روابط از پایداری کافی برخوردار نیست.

کورتایف افزود: مسئله دیگر سیاست بسیار عمل گرای روسیه است که سبب می شود در برخی موارد مسائلی پیش بیاید؛ به طور مثال در بحث نفت، روسیه در عین حال که از تحریم ها علیه ایران حمایت نمی کند، از سوی دیگر در اوپک موضعی هم سو با عربستان را اتخاذ می کند. اولویت مسکو در این باره، ثبات بازار جهانی نفت است.