دیروز در تهران چه گذشت؟/ روزی که پوتین با پنبه سر اردوغان را برید!

به گزارش پارس نیوز، هزاران تروریست از گروه‌های مختلف در ادلب گرد آمده‌اند و ارتش سوریه و متحدان آن با تدارک گسترده‌ای خود را آماده برای شروع این نبرد بزرگ کرده‌اند. البته غرب هم بیکار ننشسته و برای نگه داشتن آخرین پایگاه تروریست‌ها در ادلب در مرزهای سوریه صف‌آرایی کرده است بهانه آن‌ها برای حمله نیز اتهام دروغین حمله شیمیایی ارتش سوریه در ادلب است.

 به همین دلیل نشست دیروز تهران یک دستورکار ویژه داشت: ادلب. در حال حاضر بخش‌های عمده‌ای از خاک سوریه از وجود تروریست‌ها و شبه‌نظامیان مسلح متعدد پاک شده است و تروریست‌ها فقط در استان «ادلب» سوریه باقی‌ مانده‌اند و از این نظر نشست تهران اهمیت دارد. استان ادلب که در شمال غربی سوریه و در مرز ترکیه واقع شده از سال 2015 تحت کنترل نیروهای مورد حمایت ترکیه است. دولت سوریه این عناصر را از شاخه‌‌های گروه‌های تروریستی می‌داند. در حال حاضر ارتش سوریه و نیروهای مقاومت در تدارک آماده‌‌سازی و ارسال تجهیزات برای آغاز یک عملیات گسترده به منظور آزادسازی ادلب از چنگ تروریست‌ها هستند.

اما سومین اجلاس رؤسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه در حالی دیروز در تهران برگزار شد که روسای ۳ کشور برای برداشتن گام پایانی حل بحران سوریه و پاک سازی شام از وجود تروریست ها به توافق رسیدند.

نشست دیروز در امتداد تلاش‌‌های چندساله 3 کشور برای برقراری صلح در سوریه تعریف می‌شود که از سال 95 تحت عنوان مذاکرات آستانه در قزاقستان شروع شده بود. علاوه بر مذاکرات آستانه، تاکنون 2 نشست با حضور روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه درباره سوریه برگزار شده که نشست دیروز تهران سومین نشست در این سطح به حساب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید. نشست نخست سران 3 کشور اول آذرماه 96 در شهر سوچی روسیه و دومین نشست در این سطح، 15 فروردین امسال در آنکارا برگزار شده بود.(1)

البته اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در پایان این اجلاس خواستار برقراری آتش بس در ادلب سوریه بود اما پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در جواب اردوغان گفت: در نشست تهران گروه‌های تروریستی نماینده ندارند و بنابراین نمی‌توان از طرف آن‌ها برای آتش‌بس توافق کرد. اردوغان گفت منظورش این است که از آن‌ها دعوت شود تا سلاح‌ها را به زمین بگذارند.البته این خواسته اردوغان موجب تغییر در بیانیه پایانی نشد و سرانجام پس از پایان جلسه، ترک‌ها که فایده‌ای در این تغییر جدید نمی‌دیدند از پیشنهاد خود برای اصلاح بیانیه صرف‌نظر کردند. البته ایران نیز پیشنهاد داد طرح «تسلیم تروریست‌ها و زمین گذاشتن سلاح‌هایشان» به جای آتش‌بس در بیانیه گنجانده شود که مورد موافقت دو کشور دیگر قرار گرفت. (2)

ترکیه روغن ریخته را نذر امامزاده کرد!
به نظر می رسد صرف نظر ترکیه از گنجاندن آن عبارت در بیانیه که ادعا شده از روی همگرایی سه کشور بوده، به نوعی نذر کردن روغن ریخته برای امامزاده باشد! زیرا تحلیل گران معتقدند در صورتی که در بیانیه نهایی از تروریست ها خواسته می شد سلاح های شان را بر زمین بگذارند، عملاً این موضوع به معنای مهلت دادن به تروریست ها و معارضان بود و از آن جایی که تروریست ها عملا سلاح خود را زمین نمی گذاشتند، بعد از مدتی حملات مجدد به مواضع تروریست ها در ادلب مشروع تر می شد.پیشتر جابری انصاری در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری پنج شنبه تأکید کرد که از نظر ترکیه پاک‌سازی ادلب در شرایط فعلی موجب کشتار انسانی می شود اما ایران معتقد است می‌توان کاری کرد که تلفات انسانی اتفاق نیفتد. به گفته این دستیار ویژه وزیر خارجه اگر ترتیبات ایجاد مناطق کاهش تنش طولانی مدت شود به معنای تجزیه عملی سوریه خواهد بود و این یکی از خط قرمزهای اساسی است.

روایت خبرنگار رادیو فردا از پخش زنده اجلاس تهران
در واکنشی درباره اجلاس دیروز خبرنگار رادیوفردا پخش زنده این اجلاس را دیدنی توصیف کرد و در توئیتی نوشت: در این نشست اردوغان دو بار سعی کرد که بیانیه پایانی را تغییر بدهد و سه کشور در ادلب «آتش‌بس» اعلام کنند. اگر موفق می‌شد، شکست بزرگی برای روسیه و ایران رقم می‌خورد. روحانی چشمش به پوتین بود و پوتین هر بار با پنبه سر اردوغان را برید. در اجلاس دیروز که از حدود ساعت 15:30 آغاز شد، ابتدا روحانی سخنرانی کرد. رئیس جمهور کشورمان با تأکید بر این که تلاش های سه کشور موجب ایجاد ثبات در سوریه و فراهم شدن زمینه گفت و گوهای سوری شده، افزود: دخالت های غیر قانونی آمریکا در سوریه با هیچ یک از قواعد بین المللی سازگار  نیست و بر مشکلات موجود در آن کشور می افزاید. وی خواستار خروج آمریکا از سوریه شد. روحانی در سخنرانی خود در اظهارنظری که به گفته تحلیل گران خطاب به اردوغان بود گفت:«اکنون خوشحالیم که هفت سال پس از بحران سوریه همه بازیگران موثر منطقه به جای راهکار نظامی به مذاکره و حل مسالمت آمیز بحران روی آورده‌اند». همچنین رئیس جمهور کشورمان سپس در جمله ای که ظاهرا خطاب به پوتین بود هم گفت: «ما با اجازه دولت قانونی سوریه در آن جا حضور داریم و فقط با خواست آن ها سوریه را ترک می‌کنیم.»

پوتین: تروریست‌های مخالف دولت سوریه در ادلب تجمع کرده‌اند
پس از روحانی، پوتین رئیس جمهور روسیه در سخنرانی خود تأکید کرد که تعداد زیاد تروریست ها در ادلب و همچنین بمباران مردم توسط آن ها را نباید نادیده گرفت. وی تصریح کرد: بیش از ١٤١ شهر و ٩٠ درصد از سرزمین سوریه  آزاد شده است. او  افزود که تروریست‌های مخالف دولت سوریه در ادلب تجمع کرده‌اند و در صدد استفاده از سلاح شیمیایی هستند.

اردوغان: نمی‌خواهیم ادلب تبدیل به دریای خون شود
در ادامه نشست رئیس جمهور ترکیه سعی کرد افکار را از ادلب دور و مسئله شرق فرات را مطرح کند که در هنگام سخنرانی اردوغان، چهره متفاوت و حتی کمی ناراحت روحانی و پوتین کاملاً واضح بود. او گفت که ترکیه عملا جان ساکنان ادلب و کسانی را که به آن شهر پناه برده‌اند، تضمین کرده است و تصریح کرد که «نمی‌توانیم جان این افراد را به رژیم اسد بسپاریم». به گزارش ایرنااردوغان تصریح کرد: این ضمانت ضمنی را که ما به مردم ادلب دادیم، نمی توانیم به انصاف به رژیم اسد که سابقه قتل عامل دارد واگذارکنیم. این قتل و عامل از ذهن ما پاک نشده است. به هر دلیلی که باشد هرگونه حمله علیه ادلب منجر به قتل عام و تراژدی انسانی بسیار بزرگی می شود. وی اظهارکرد: ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم ادلب تبدیل به دریای خون شود. وی ادامه داد: ترکیه آماده است نیروهایی را که باعث نگرانی روسیه می‌شود از مناطق تحت تسلط آنان دور کند به نحوی که «ادلب تنها در دست نیروهای معتدل باشد.» وی در اشاره به نیروهای کرد سوریه در «شرق فرات» تاکید کرد که آمریکا «به طور گسترده اسلحه و امکانات در اختیار این گروه‌ها قرار می‌دهد». اظهارات اردوغان درباره مسئله ادلب درحالی بود که به تازگی هواپیماهای روسی مقر تروریست ها در ادلب را بمباران کرده اند.

واکنش تلویحی روحانی به اردوغان
بعد از سخنرانی اردوغان روحانی در اظهاراتی که به نظر می رسید در پاسخ به اظهارات اردوغان باشد، هدف مشترک سه کشور را ایجاد صلح در سوریه دانست و تصریح کرد:  دو مشکل مهم در مبارزه با تروریسم باقی مانده که ادلب و شرق فرات است، همه باید تلاش کنیم که گره شرق فرات را حل کنیم. آمریکا را باید از منطقه بیرون کنیم که او عامل این مشکلات است. وی حکومت دمشق بر کل سرزمین سوریه را هدف نهایی اعلام و تصریح کرد: هم باید با تروریست ها مبارزه و هم کاری کنیم که مردم دچار مشکلات نشوند. بعد از مبارزه با تروریسم باید به اهداف دیگرمان در سوریه که تدوین قانون اساسی جدید و انتخابات، بازگشت آوارگان و بازسازی سوریه است، بپردازیم.

مجادله دیپلماتیک پوتین و اردوغان برسر ادلب، وساطت روحانی
بعد از آن روحانی از دو رئیس جمهور خواست اگر نکته‌ای دارند در پایان بگویند که دوباره اردوغان با تأکید بر لزوم برقراری آتش بس در سوریه گفت: بمباران های ادلب باید متوقف شود چرا که مردم غیرنظامی در ادلب با یک ترس بزرگ روبه رو هستند و بار دیگر ما در ترکیه با یک موج مهاجرت مواجه ایم.  سپس پوتین در واکنش به اردوغان گفت: تروریست ها در ادلب اقدامات تحریک آمیز خود را ادامه می دهند. ما نمی توانیم این موضوع را نادیده بگیریم. دولت قانونی سوریه حق دارد تمام سرزمین کشور خود را تحت کنترل خود قرار بدهد. در حالی که اردوغان از عبارت رژیم اسد استفاده می کرد، پوتین از بشار اسد با عنوان رئیس جمهور سوریه یاد کرد و افزود: او تمام توافقات قبلی را انجام داده است. حالا لازم است که اپوزیسیون فهرست نمایندگان خود را تدوین کند. روحانی که تلاش داشت به عنوان میزبان دیدگاه ها را به هم نزدیک کند، در جمع بندی سخنان اردوغان و پوتین گفت: ما هم باید تروریسم  را در سوریه پایان بدهیم و هم باید غیرنظامیان در آرامش باشند. در این مقطع باید رایزنی ما بیشتر شود. ما مسئولیت سنگینی را بر دوش داریم. همان طور که آقای پوتین تأکید کردند همه باید تأکید کنیم که تدوین قانون اساسی به سرانجام برسد. در این هنگام باز هم اردوغان سخنان روحانی را قطع کرد و گفت: ما امروز باید اعلام آتش بس کنیم. پیروزی این اجلاس این است که در ادلب اعلام آتش بس کنیم. پوتین در واکنش مجدد به بند سوم بیانیه پایانی نشست اشاره کرد و گفت: در این بند موضوع آتش بس مورد اشاره قرار گرفته است. در این بند تصریح شده است که روسای جمهور سه کشور «وضعیت منطقه کاهش تنش ادلب را دنبال کرده و تصمیم گرفتند تا همسو با اصول فوق الذکر و روح همکاری که در فرمت آستانه شکل گرفته است، به این موضوع بپردازند.»

مخالفت اردوغان با یک بند بیانیه پس از تصویب!
پس از آن  روحانی با اشاره به این که بیانیه تهیه شده، خوب بوده و به نوعی جمع بندی مذاکرات سه کشور بوده است، از اردوغان و پوتین خواست تا به بیانیه رأی دهند. با توجه به سکوت دو رئیس جمهور دیگر، روحانی اعلام کرد که بیانیه تهران به تصویب رسید، اما حتی پس از این اعلام روحانی، اردوغان باز هم خواست که کلمه «آتش بس» در بند3 بیانیه گنجانده شود. به گفته اردوغان بند سوم یک عبارت دیپلماتیک است و کارایی لازم را ندارد. پس از این سخن، پوتین در کنایه ای آشکار به اردوغان که همراه با لبخند ملیحی بر صورتش بیان شد، افزود: ما که در این جا نماینده معارضان مسلح را نداریم، چطور بخواهیم که آتش بس در بیانیه گنجانده شود! پوتین متن بیانیه را دیپلماتیک، اساسی و واقع بینانه خواند و از آن دفاع کرد.

پیشنهاد خاتمه دهنده روحانی
اردوغان در واکنش به پوتین گفت: ما در این میز از داعش و جبهه النصره دعوت می کنیم که سلاح ها را بر زمین بگذارند. در این هنگام روحانی خطاب به پوتین گفت: اگر منظور آقای اردوغان این باشد که «همه تروریست ها سلاح های شان را بر زمین بگذارند»، من فکر می کنم این موضوع مورد توافق همه ماست. با اعلام رضایت پوتین و اردوغان، در حقیقت رئیس جمهور کشورمان با این عبارت، به جلسه خاتمه داد. هرچند در نهایت هیئت ترکیه خواستار آن شد که در بیانیه هیچ تغییری داده نشود. در نشست خبری بعد از اجلاس، روحانی اعلام کرد این نشست بعد از اتهام زنی جدید آمریکا به دولت سوریه تشکیل شده است. مداخله نکردن آمریکا و اسرائیل در سوریه مورد توافق همه حاضران این اجلاس است. روحانی با بیان این که هم اکنون دولت قانونی سوریه بر سرزمین خودش حاضر شده، افزود: صلح و امنیت در سوریه برای هر سه کشور این نشست، بسیار مهم است. پوتین هم مذاکرات تهران را دوستانه دانست و بیانیه نهایی را مورد اشاره قرار داد. وی اخراج تروریست ها از ادلب را هدف اصلی بیان و تصریح کرد: برخی با عنوان حمایت از غیرنظامیان تلاش می کنند به دولت سوریه صدمه وارد کنند اما اطلاعات دقیقی داریم که تروریست ها صحنه سازی هایی می کنند تا اقداماتی را در حوزه سلاح های شیمیایی انجام دهند.

شعرخوانی اردوغان از سعدی
پس از آن اردوغان جمع بندی خود را با قرائت شعر معروف «تو که از محنت دیگران بی غمی، نشاید که نامت نهند آدمی» ایراد کرد و گفت: انتظار حل اختلافات هشت ساله در یک روز نشدنی است، اما ما برخلاف دیگران در یک آتش نمی‌دمیم. وی تأکید کرد: «حملات به ادلب روند سیاسی را به شکست می کشاند. حفظ موقعیت فعلی ادلب از اهمیت حیاتی برخوردار است. اگر امنیت غیرنظامیان نادیده گرفته شود، آب به آسیاب تروریست ها ریخته می شود.»(3)

هدف نهایی: مهار آمریکا!؟
ایران، روسیه و ترکیه به عنوان سه کشور مستقل و همکاری آنان در پایان دادن به جنگ در سوریه با خشکاندن ریشه جبهه النصره قوی‌ترین گروه تروریسی در ادلب می‌تواند چشم انداز جدیدی برای یک اتحاد جدید در دنیا فراهم کند.

اتحادی که در مقابل آمریکا و متحدان آن ایستادگی کرد و همان گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با پوتین به آن اشاره کرد به خوبی نشان داد که می‌تواند خطر آمریکا برای بشریت را مهار کند.

نگاهی به دیدارهای روسای جمهور ترکیه و روسیه با رهبر معظم انقلاب اسلامی به خوبی می‌تواند خطوط این همکاری را برای طرفین روشن کند که مهار آمریکا از الویت های اصلی آن است.

جالب اینجاست که ایران، ترکیه و سوریه هر کدام به نوعی تحت فشارهای تحریمی آمریکا قرار دارند. پول ملی هر سه کشور به دلیل همین فشارها به شدت تحت فشار قرار دارد. تنها در هفته جاری ارزش ریال ایران نزدیک به 30 درصد افت کرده است. ارزش لیر ترکیه و روبل روسیه نیز در مقابل دلار آمریکا به شدت تحت فشار قرار داده است. در واکنش به فشارهای تحریمی آمریکا اردوغان پیشنهاد استفاده از پول‌های محلی به جای دلار را در تبادلات مالی مطرح کرده و ایران که با بازگشت تحریم‌های آمریکا در ماه نوامبر روبه رو شده، از این تدبیر استقبال کرده است.

روسیه هم در طول سال‌های اخیر به دنبال ایجاد سازوکاری مشابه با سایر کشورهای جهان بوده و هم اکنون این کشور و چین توافق کرده‌اند تا تسویه حساب در خصوص فروش سالانه نزدیک به 30 میلیارد دلار گاز از نقطه اورسوی سیبری به شمال شرقی چین به یوان و روبل صورت بگیرد.

پوتین در دیدار خود با آیت الله خامنه‌ای در حاشیه اجلاس تهران به این نکته اشاره کرد و تحریم‌های آمریکا علیه مبادلات دلاری را مایه سلب اعتماد جهانی از این ارز جهانی عنوان کرد. امضای یک پیمان پولی سه جانبه و پیوستن سایر کشورها از جمله پاکستان و عراق به آن می‌تواند یکی از مهم‌ترین محورهای همکاری بین سه کشور باشد.

*انرژی مهم‌ترین نقطه اتصال اقتصادی سه کشور
همکاری در حوزه انرژی می‌تواند از چشم اندازهای همکاری بین سه کشور باشد. ایران و روسیه هر دو از بزرگترین تولید کنندگان انرژی در سطح دنیا محسوب می‌شوند. با وجود این جایگاه هر دو کشور از سوی آمریکا مورد تهدید قرار گرفته اند.
از یک سو دونالد ترامپ با بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه هسته‌ای در پی کاهش شدید صادرات نفت ایران به صفر رساندن آن است. یکی از مشوق‌های اصلی ترامپ برای این کار رشد تولید نفت و گاز از منابع غیر متعارف یا شیل است. با افزایش تولید نفت به این شیوه و گذشتن تولید نفت آمریکا از مرز 11 میلیون بشکه در روز، ترامپ در صدد است بازارهای نفت ایران را به این شیوه تسخیر کند.
آمریکا همچنین رویکرد مشابهی در مقابل روسیه دارد و تلاش می‌کند با تحریم‌های طرح‌های تولید و انتقال انرژی روسیه از جمله خط لوله جریان شمالی 2 که با همکاری آلمان در حال ساخت، هژمونی این کشور بر بازار گاز اروپا را تضعیف کند. هم اکنون آمریکا درصدد است تا کشورهای اروپای شرقی از جمله لهستان را به امضای قراردادهای جدید برای خرید LNG از پایانه‌های جدید در ساحل شرقی آمریکا متقاعد کند.

از همین همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی می‌توانند تهدید فوق را تا حدود زیادی مهار کنند. ترکیه نیز به عنوان یک هاب منطقه‌ای برای انتقال انرژی می‌تواند در این طرح مشارکت کند. سخنان پوتین در دیدار با رهبر انقلاب اسلامی در خصوص فروش نفت نشانه‌ای از این سیاست جدید است.

*ارکستر شرقی در مقابل یکجانبه گرایی غربی
به طور حتم ایران، ترکیه و روسیه هر دو در آغاز یک مسیر طولانی برای تبدیل همکاری‌های فعلی برای یک اتحادیه همه جانبه در مقابل یک جانبه گرایی آمریکا هستند.

نقطه شروع این همکاری می‌تواند از مبارزه با تروریسم در سوریه آغاز و با پیوستن سایر کشورها به آن تبدیل یه یک موج جهانی شود. نکته اساسی اینجاست که هم اکنون نشانه‌هایی در سایر کشورها از جمله پاکستان و مالزی در حال ظهور است که نشان از اراده آنان برای پیوستن به این موج دارد.

اگر این ارکستر در شرق شکل بگیرد به طور حتم نوای آن به گوش غرب و آنسوی اقیانوس اطلس نیز خواهد رسید. در آن صورت می‌توان با اطمینان از شکل گیری یک نظم جدید در مقابل نظام تک قطبی قبلی صحبت کرد.(4)



پی نوشت:
1)http://www.vatanemrooz.ir/?nid=2529&pid=2&type=0
2)http://sobhe-no.ir/newspaper/547/2/21725
3)http://www.khorasannews.com/?nid=19909&pid=16&type=0
4)https://www.farsnews.com/news/13970617000028