اظهار نظر متکی درباره رژیم حقوقی خزر

منوچهر متکی در نشست واکاوی رژیم حقوقی دریای خزر طی سخنانی از تلاش‌های بیش از سه دهه خط‌شکنان حوزه دیپلماسی در دفاع از حقوق کشور به ویژه خزر تشکر کرد و گفت: در پروژه‌های ملی کشورمان اگر نتوانیم در اجماع ملی حرکت کنیم، موفق نخواهیم بود و هر جایی که پروژه‌های ما ملی انجام شده نباخته‌ایم، چه در گذشته‌های دور و چه در 40 سال گذشته. معتقدم به انتقادها باید احترام بگذاریم اما حاصل این نقدها و نظرات در جایی که به یک تصمیم برآمده از نظام مردم‌سالار منجر می‌شود این حق را داریم که دفاع ما اجماع ملی باشد.

این دیپلمات سابق کشورمان در ادامه با طرح سوالاتی اظهار کرد: باید بررسی کنیم که حقوق ایران در خزر در گذشته چگونه بوده است. باید معاهدات 1921 و 1940 را با گلستان و ترکمن‌چای مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. آنچه برای این خط موهوم نقل شده، نقل به وضعیتی است که تا پیروزی انقلاب حاکم بود. بنابراین حقوق ایران در گذشته و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مبتنی بر معاهدات موجود بین ایران و شوروی سابق نبود.

وی افزود: در سال 1974 وزارت نفت شوروی محدوده فعالیت‌های نفتی سه جمهوری قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان را بین خود تقسیم می‌کند و در زمان فروپاشی شوروی ادبیات آنها این است که شما چرا منطقه بالای خزر دخالت می‌کنید. خط موهوم به پایین برای شماست و بقیه مربوط به ما چهار جمهوری است.

وزیر امور خارجه پیشین کشورمان ادامه داد: سوال دیگر این است که ایران در زمان فروپاشی شوروی و تبدیل به کشورهای ساحلی چه هدفی را در خزر دنبال می‌کرد. بنده به عنوان کسی که عضو وزارت خارجه بوده و در این سال‌ها در جریان و درگیر مباحث مربوطه بودم باید بگویم که اولین هدف حذف عملی و تدریجی محدودیت‌های تحمیلی و زمینه‌سازی برای تعریف حقوق ما در خزر بود.

متکی خاطرنشان کرد: یک سال قبل از فروپاشی شوروی ، چهار حلقه چاه نفتی در خزر زده می‌شود و این اولین ورود نفتی ایران به حوزه خزر است. اما اکنون ناوچه‌های نظامی ما با قابلیت نشستن هلی‌کوپتر در خزر توانسته‌اند مستقر شوند. ما حفظ و گسترش روابطمان با قزاقستان و روسیه به عنوان دو همسایه در کارهای خود دنبال کرده‌ایم.

این دیپلمات سابق کشورمان در ادامه اظهار کرد: سوال دیگر این است که جمهوری اسلامی ایران به کجا می‌خواهد برود. داشتن سهم مناسبی از خزر و تعیین محدوده‌های بهره‌برداری از اهدافی است که دنبال می‌کنیم و ما با مقوله انصاف می‌توانیم به سهم 20 درصد برسیم و طرف‌ها باید انصاف را مدنظر قرار بدهند.

متکی در ادامه یادآور شد: در دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، دولت اول مرحوم هاشمی و سه دولت دیگر مجموعاً 17 سال غربی‌ها به‌گونه‌ای القا کردند که مناسبات آنها با ایران خوب است و در چنین فضایی هیچ‌یک از موضوعات اساسی‌ای که غربی‌ها برای ما پرونده‌سازی کردند، حذف نشد.

وی در ادامه سخنان خود خطاب به اظهارات کولایی مبنی بر نقل قولی از وی در مورد سهم ایران گفت: شاید انتظار می‌رفت اگر حرفی از وزیر خارجه شنیده شده که به کرات خلاف متن القایی در رسانه‌ها بیان شد زحمتش یک تلفن و تماس بود و مطرح می‌کردند. بنده معتقدم بیان این اظهارات یک رویکرد و برخورد سیاسی است در حالی که آن خبر در آن سال توسط یک خبرگزاری به اشتباه منتشر شد و بعداً هم آن را اصلاح کردند اما 11 سال از آن زمان می‌گذرد.