فرانسه و انگلیس، دو اروپایی همیشه بدعهد

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران دقایقی بعد به این اظهارات ترامپ واکنش نشان داد و گفت: از این لحظه توافق برجام بین ایران و پنج کشور است از این لحظه 1+5 ، یک را از دست داده است و در این شرایط ما باید منتظر آن باشیم که شش کشور بزرگ جهانی نسبت به این توافق چگونه عمل خواهند کرد.

رئیس جمهور ایران تأکید کرد: من به وزارت خارجه دستور دادم که ظرف چند هفته آینده با مذاکرات با کشورهای اروپایی و دو کشور بزرگ دیگر یعنی روسیه و چین رایزنی‌ها، هماهنگی‌های لازم و مذاکرات لازم را انجام دهند. اگر در پایان این مهلت و زمان کوتاه ما به این نتیجه رسیدیم که با همکاری پنج کشور می‌توانیم همه آنچه در برجام خواست ملت ایران بوده به دست آوریم علی‌رغم میل آمریکا و رژیم صهیونیستی و تلاش‌های آنها و حرف‌های بی‌نزاکت امشب ترامپ برجام پایدار خواهد ماند و ما می‌توانیم به نفع صلح و امنیت منطقه و جهان قدم‌های خودمان را برداریم و اگر ببینیم منافع ما تضمین نخواهد شد به زودی من با مردم ایران صحبت خواهم کرد و تصمیمات نظام را در آن شرایط به اطلاع مردم می‌رسانم.

پس از آن بود که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه رایزنی‌هایی را با طرف‌های باقیمانده برجام انجام داد و در همین راستا روز یکشنبه 23 اردیبهشت با «وانگ یی» همتای چینی خود در پکن دیدار و فردای آن روز (دوشنبه) 24 اردیبهشت ماه در مسکو با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در خصوص آینده برجام به گفت‌وگو پرداخت. ظریف در ادامه این سفر به بروکسل رفت و سه‌شنبه 25 اردیبهشت ماه دیداری دوجانبه با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشت و همان روز در نشست مشترکی با حضور وزرای خارجه سه کشور اروپایی (آلمان،‌فرانسه و انگلیس) و موگرینی شرکت کرد.

موگرینی در پایان این نشست یک ساعت و نیمه به میان خبرنگاران آمد و بیانیه‌ای را قرائت کرد و گفت: «همه ما از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران ابراز تأسف کرده و تایید کردیم که برداشته شدن تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای و عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران جزئی ضروری از این توافقنامه است.»

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: «ما بر تعهد مشترکمان بر اطمینان از اینکه این [هدف] همچنان محقق باشد تأکید کردیم و از همین رو توافق کردیم که گفت‌وگوهایمان را در تمام سطوح تعمیق کنیم. همین امروز هم کارشناسان ما ساعت‌های زیادی را با هم کار کردند.»

موگرینی ادامه داد: «ما به ویژه متعهد شدیم که گفت‌وگوهای کارشناسی فشرده‌ای را با هدف رسیدن به راهکارهای عملی ظرف چند هفته آینده درباره موضوعات ذیل، با ایران آغاز کنیم.»

9 موردی که در بیانیه موگرینی به آن‌ها اشاره شده، عبارت بودند از:

1)حفظ و تعمیق روابط اقتصادی با ایران؛

2) ادامه فروش نفت، گاز، کاندنسیت و محصولات نفتی و پتروشیمی و انتقال‌های [مالی] مربوطه؛

3) مبادلات بانکی موثر با ایران؛

4) ادامه روابط در زمینه حمل و نقل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی با ایران؛

5) ارائه اعتبار صادراتی بیشتر و ایجاد خطوط اعتباری ویژه در زمینه‌های مالی، بانکی، بیمه‌ای و تجاری با هدف تسهیل همکاری‌های اقتصادی و مالی از جمله از طریق حمایت عملی از سرمایه‌گذاری تجاری؛

6) تکمیل و اجرای تفاهمنامه‌ها و قراردادهای بیشتر بین شرکت‌های اروپایی و ایران؛

7) سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران؛

8) حمایت از فعالان اقتصادی اروپا در ایران و تأمین فضای اطمینان‌بخش حقوقی؛

9) ایجاد هرچه بیشتر یک محیط تجاری شفاف و قانون‌محور در ایران

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: «ما با هم بر اراده خود برای اجرای مداوم تمام بخش‌های برجام همراه با حسن نیت و در فضایی خوب تأکید دوباره کرده و توافق کردیم که به رایزنی‌های فشرده در تمام سطوح و همچنین با دیگر اعضای باقی‌مانده کمیسیون مشترک برجام ادامه دهیم.»

یک روز قبل از این نشست نیز رایزنی‌های کارشناسی با سه کشور اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران برگزار شد و این رایزنی‌ها در هفته‌های بعد نیز ادامه یافت و در نهایت چهارم خرداد ماه و در پی نامه ظریف به موگرینی و درخواست ایران برای برگزاری کمیسیون مشترک برجام، این نشست در وین و بدون حضور آمریکا و در سطح مدیران سیاسی و معاونان وزرای خارجه ایران و 1+4 و نماینده اتحادیه اروپا به ریاست عراقچی و هلگا اشمید معاون موگرینی برگزار شد.

ظریف وزیر خارجه ایران پیش از این نشست در روز چهارشنبه دوم خرداد ماه در جمع خبرنگاران درباره رایزنی‌ها با اروپا گفته بود:ما صرفا درباره برجام صحبت می‌کنیم، نه خواسته ای بالاتر از برجام داریم و نه حرفی بیرون از برجام در این جلسات زده خواهد شد، یعنی اینکه جلسات راجع به برجام است. طبیعتا خواسته‌های ما همان‌هایی است که برای مردم ما در برجام تضمین شده است. البته دستاوردهای سیاسی حقوقی و امنیتی ما که حتی با رفتن آمریکا تقویت شده است، دستاورهای اقتصادی که با رفتن آمریکا متضرر شده را باید سایر اعضای برجام برای ما تامین کنند.
وزیر امور خارجه گفت: ما هم برنامه‌های قابل توجهی در این زمنیه داریم، صحبت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است اما هنوز زود است که ببینیم آیا سایر اعضا برجام می‌توانند تضمین های لازم را به جمهوری اسلامی بدهند یا اینکه ما خودمان با روش‌هایی که داریم این تضمین‌ها را قطعی‌تر بکنیم. این‌ها را در روزهای آینده و در چند هفته آینده خواهیم دید.

وزیر امور خارجه در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره فرصت تعیین شده از سوی جمهوری اسلامی ایران برای اروپایی‌ها جهت ارائه تضمین‌های لازم به ایران، گفت: آنچه که ما مشخص کردیم و در صحبت‌های آقای رئیس‌ جمهوری نیز مطرح شد فرصت چند هفته‌ای بود؛ روند داخلی برجام روند چند هفته‌ای است که از روز جمعه (چهارم خرداد ماه) شروع می‌شود،‌ ما این روند را ادامه می‌دهیم.

*شروط رهبر انقلاب برای ادامه برجام از سوی ایران

رهبر معظم انقلاب روز چهارشنبه دوم خرداد ماه در دیدار سران قوا و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام، شروطی را برای ادامه برجام از سوی ایران بیان داشتند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به بدعهدی و بی‌صداقتی 3 کشور اروپایی در اوایل دهه 80 بر سر مسئله هسته‌ای افزودند: اروپایی‌ها باید ثابت کنند که این بار قصد تکرار آن بدعهدی را ندارند.
رهبر انقلاب اعتراض نکردن 3 کشور اروپایی به آمریکا در نقض مکرر روح و جسم برجام را مورد انتقاد قرار دادند و افزودند: اگر آن‌ها به آمریکا اعتراض می‌کردند ممکن بود کار به اینجا نرسد، اروپایی‌ها باید این غفلت را جبران کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خروج آمریکا از برجام را نقض قطعنامه 2231 سازمان ملل خواندند و افزودند: اروپایی‌ها باید قطعنامه‌ای علیه آمریکا به شورای امنیت ببرند و به این حرکت آمریکا اعتراض کنند.
رهبر انقلاب اسلامی در تبیین شرایط لازم برای ادامه برجام با اروپایی‌ها تأکید کردند: سران سه کشور باید متعهد شوند و قول دهند که بحث موشک و حضور منطقه‌ای ایران را مطلقاً مطرح نخواهند کرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مقابله صریح اروپایی‌ها با هرگونه تحریم آمریکا علیه ایران را از دیگر شرایط ضروری برشمردند و خاطرنشان کردند: همه بدانند جمهوری اسلامی از مؤلفه‌های قدرت خود از جمله دفاع از راه دور قطعاً دست نمی‌کشد.
ایشان عمق راهبردی را از دیگر مؤلفه‌های اقتدار ایران خواندند و افزودند: حضور در منطقه و طرفداری ملت‌ها از جمهوری اسلامی، عمق راهبردی ماست و هیچ دولت عاقلی از این مؤلفه‌های قدرت بخش صرفنظر نمی‌کند.
رهبر انقلاب اسلامی در باب تضمین‌های لازم اروپایی‌ها برای ادامه برجام افزودند: اگر آمریکایی‌ها توانستند در فروش نفت ایران خلل وارد کنند اروپایی‌ها باید خرید نفت از ایران به مقدار مورد نیاز ما را تضمین کنند.
تضمین بانک‌های اروپایی درباره دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با جمهوری اسلامی از دیگر نکاتی بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در همین زمینه بیان کردند.
ایشان خاطرنشان کردند: ایران با سه کشور اروپایی دعوا ندارد بلکه با توجه به سابقه اروپایی‌ها، ما به آن‌ها اعتماد نداریم و به همین علت آن‌ها باید تضمین‌های واقعی بدهند.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: اگر اروپایی‌ها در پاسخ به مطالبات ما تعلل کردند حق ایران برای آغاز فعالیت‌های تعطیل‌شده هسته‌ای محفوظ است.
ایشان در پایان با اشاره به دشمنی مبنایی، عمیق و مستمر آمریکا با اصل نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران تأکید کردند: شکست آمریکا در ماجرای اخیر در صورت ادای وظایف مسئولان، قطعی و بدون تردید خواهد بود.

به گزارش فارس، مذاکرات با اروپا در حالی در حال انجام است که دو عضو اصلی تروئیکای اروپا یعنی فرانسه و انگلیس در سال‌های اخیر آن هم همزمان با مذاکرات ژنو و بعد از اجرای برجام با عملکردهایشان نشان داده‌اند که آنچنان هم بر عهدشان استوار نیستند. حال بماند که در دوران قبل و در اوایل دهه 80 و همزمان با مذاکرات سعد‌آباد شاهد این بدعهدی‌ها بودیم.

هشدار اخیر رهبر معظم انقلاب درباره بدعهدی و بی صداقتی سه کشور اروپایی ریشه در این قضیه دارد.

ساز مخالف فرانسه در مذاکرات ژنو

پس از آنکه ایران و 1+5 مهر ماه 1392 در نیویورک توافق کردند که مذاکراتی را برای حل موضوع هسته‌ای ایران آغاز کنند، این مذاکرات در ژنو کلید خورد و پس از سه دور مذاکره در نهایت در آذر 92 توافق ژنو حاصل شد. ولی مذاکره کنندگان در طول این مدت و به ویژه در ژنو دو شاهد کارشکنی‌های فرانسه بودند و لوران فابیوس وزیر خارجه وقت فرانسه به نوعی نقش پلیس بد این مذاکرات و در واقع سخنگوی رژیم صهیونیستی را ایفا کرد. فرانسه در آن دوران موضع سرسختانه‌ای را برای جلوگیری از به رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی ایران اتخاذ کرد. او 18 آبان 1392 در گفت‌و‌گو با رادیو فرانس‌اینتر مدعی شد که پیش‌نویس توافق ایران و غرب راضی کننده به نظر نمی‌رسید و  با برخی از مسائل متن ارائه شده موافق نیست.

فابیوس همچنین تاکید کرد که به نظر ما تحریم‌ها باید هدفمند و قابل بازگشت باشد.
وزیر خارجه وقت فرانسه با بیان اینکه نتانیاهو با توافق مخالف است، عنوان کرد: ما باید دغدغه امنیتی اسرائیل و منطقه را در نظر بگیریم.

در آن دوران فابیوس به «آقای نه» و «سلطان سختگیری در مذاکرات هسته‌ای» معروف شد.

*کارشکنی این بار از نوع انگلیسی

انگلیس عضو دیگر تروئیکای اروپا که هنوز دخالتش به همراه آمریکا در کودتای 29 مرداد 1332 از ذهن‌ها پاک نشده، بعد از حصول توافق وین پا جای فرانسه گذاشت و مانع از انتقال حدود 900 تن کیک زرد به ایران شد.

حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان در 16 آذر 1395 در مراسم روز دانشجو طی سخنانی از تصمیم برای ورود 900 تن کیک زرد به کشور خبر داد و گفت: امروز به جایی رسیده‌ایم که به راحتی داریم کیک زرد از خارج وارد کشور می‌کنیم. این را برای اینکه جوانان عزیز بدانند، می‌گویم که ما بعد از انقلاب یک گرم کیک زرد نتوانستیم وارد کشور کنیم. 

روحانی در ادامه گفت: قبل انقلاب مقداری از آفریقای جنوبی گرفته بودیم. البته در داخل هم معادنی داریم و می‌توانیم کیک زرد تولید کنیم، اما در یک حد و رقمی؛ اما تلاش کردیم از خارج بیاوریم نشد، الان توافقی که در دو هفته پیش صورت گرفت قرار است که 900 تن کیک زرد وارد کنیم و این موفقیت بزرگ برای انرژی هسته‌ای ما است. یک کار عظیمی شده است. 

آنگونه که صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در این خصوص عنوان کرده بود انتقال کیک زرد از قزاقستان از جمله توافقات جانبی با 1+5 بود و قرار بود 600 تن کیک زرد از قزاقستان گرفته شود و 300 تن نیز چرخشی وارد کرده و تبدیل به UF6 کرده و به قزاقستان داده شود.

این توافق در زمان سفر رئیس جمهور قزاقستان به ایران امضا شده بود.

چند ماه از خبر خوش روحانی نگذشته بود که علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در 20 فروردین 1396 در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما از کارشکنی انگلیس در این زمینه خبر داد و گفت: انگلیس در کمیته خرید و در لحظات آخر مانع اجرای توافقنامه خرید 900 تن کیک زرد دیگر از قزاقستان شد.

وی گفت: آنها در کمیته خرید گفتند ایران نیازی به این میزان کیک زرد ندارد، در حالی که ما باید نیازمان را تشخیص دهیم.

علی‌اکبر صالحی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی 19 فروردین ماه سال جاری پس از امضای تفاهمنامه همکاری‌های هسته‌ای ایران و مجارستان در این باره گفت: در آخرین جلسه‌ای که در فرانکفورت با همتایان خود داشتیم، این تفاهم صورت گرفت که این اقدام انجام شود. فعلا دچار وقفه‌ای شده، ولی به عنوان یک مطالبه همچنان پابرجاست و ما قطعا فشار لازم را وارد خواهیم کرد. نمی‌شود که ما تفاهمی را بکنیم و پنج کشور نیز موافقت خود را اعلام کنند، ولی یک کشور لحظه آخر عدم موافقت خود را اعلام کند.

وی خاطرنشان کرد: ما این اقدام را از طرف آنها (انگلیسی‌ها) شایسته نمی‌دانیم و قطعا با جدیت تمام این موضوع را پیگیری می‌کنیم.

مقامات ایران در اظهارنظرهای مختلف بعد از آن این کارشکنی لندن را یادآور شده و از انگلیس خواستند که خلاف برجام حرکت نکند و مشکل را از سر راه بردارد ولی عملا اقدامی در این راستا از ناحیه انگلیس صورت نگرفت.

در هفتمین نشست کمیسیون مشترک برجام هم که پنجم اردیبهشت 1396 در وین برگزار شد، موضوع خرید حدود 900 تن کیک زرد از قزاقستان طی یک دوره سه ساله که با مخالفت انگلستان روبرو شد، مطرح و پیگیری شد ولی عملا هیچ تحولی از آن زمان تاکنون در این خصوص رخ نداده است.

حال در بحبوحه مذاکرات ایران و اروپا بر سر آینده برجام بدون آمریکا و تضمینی که قرار است اروپایی‌ها در این خصوص بدهند، تیم مذاکره کننده هسته‌ای بایستی این بدعهدی‌ها را از یاد نبرند و البته این نکته را مدنظر قرار دهند که اروپایی‌ها آنگونه که خود ظریف هم عنوان کرده «اروپایی‌ها متحد آمریکا هستند و قرار نیست اروپا روابطش را با آمریکا کنار بگذارد» و اروپایی‌ها هم باید آنگونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند ثابت کنند که این بار قصد تکرار بدعهدی‌های گذشته را ندارند.