تمایل برای اصلاح برجام امر بعیدی است

فاطمه محمدی پور: دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا آخرین باری که تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید کرد به کشورهای اروپایی هشدار داد در صورتی که نقص‌های مورد ادعا در برجام تا 12 می (۲۲ اردیبهشت) رفع نشود، آمریکا به‌طور کامل از این توافق خارج خواهد شد. از سوی دیگر، گزارش‌ها حاکی از تلاش آمریکا برای ایجاد کارگروه مشترک با E۳ است تا به دنبال راهی برای عمل به خواسته‌های ترامپ باشند.

اسناد جدید افشا شده از وزارت خارجه آمریکا نیز بیانگر آن است که شیب سنگ‌اندازی‌های واشنگتن در قبال توافق‌هسته‌ای ایران ملایم‌تر شده است. طبق این سند، آمریکا مسیری را ترسیم کرده که در آن، سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان «صرفا» به «بهبود بخشیدن» برجام «متعهد» می‌شوند.

در مقابل این تعهد، دونالد ترامپ، در اردیبهشت آینده از طریق تمدید تعلیق تحریم‌ها، برجام را زنده نگه ‌می‌دارد. براساس این سند، وزارت خارجه آمریکا به‌دنبال توافق با کشورهای اروپایی با هدف بهبود توافق هسته‌ای در یک بازه زمانی «نامشخص» است.

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور ««جفری لفور»،‌ استاد علوم سیاسی دانشگاه کنتیکت امریکا انجام داده است که در ادامه می آید.

*اسناد جدید افشا شده از وزارت خارجه آمریکا بیانگر آن است که شیب سنگ‌اندازی‌های واشنگتن در قبال توافق‌هسته‌ای ایران ملایم‌تر شده است. اگر این اسناد صحت داشته باشد آیا این نوعی چرخش در سیاست ترامپ در خصوص برجام نیست؟

رئیس جمهور ترامپ تحت فشار شدید وزارت امور خارجه، پنتاگون و متحدان اروپایی قرار دارد لذا نمی تواند اقدامی علیه برنامه هسته ای ایران، به عنوان مثال اعمال مجدد تحریم های یک جانبه امریکا علیه ایران انجام دهد، اقداماتی که می تواند باعث نابودی یا تضعیف برجام شود.

«نرمی و سازش» ترامپ به نظر می رسد یک راه حل مصالحه آمیز باشد که با استفاده از آن می تواند پایگاه سیاسی خود در امریکا را به دست آورده و عربستان و اسرائیل را با این باور که می خواهد اقداماتی جهت اصلاح برجام و رفع نقاط ضعفش انجام دهد خشنود سازد.

بنابراین به جای تاکید بر سه موضوع - برنامه آزمایش موشک های بالستیک ایران، افزایش بازرسی های سر زده و تمدید تاریخ خاتمه توافق- موضع امریکا ظاهرا تغییر نموده و دولت ترامپ خواهان به دست آوردن تعهدی از قدرتهای اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان - امضاء کنندگان برجام - است تا این سه موضوع را تا ماه می 2018 مورد بررسی قرار دهند.

بنابراین بله. این اسناد نشان دهنده سازش و نرمی در موضع اصلی دولت ترامپ است.

*اگر این اسناد صحت داشته باشد آیا این به معنای این نیست که فشارهای ترامپ در خصوص برجام با هدف امتیاز گرفتن از ایران و احیاناً از کشورهای اروپایی بوده است؟

دولت ترامپ قطعا سعی می کند تا در روند مذاکره با تهران و شرکای اروپایی واشنگتن، کشورهایی که از برجام به طور قوی حمایت می کنند، امتیاز کسب کند. کشورهایی اروپایی می خواهند مانع واشنگتن که خواهان تضعیف توافق هسته ایران به عنوان یک توافق مطلوب (شاید اگر موقت) است، شوند.

در نهایت ممکن است واشنگتن به تمامی خواسته های خود در مورد برجام، تغییرات/ تضمینهایی که دنبال می کند بدون یک مهلت مقرر و روند مذاکره که در آن قدرتهای اروپایی به عنوان واسطه بین تهران و واشنگتن فعال نباشند، برسد.

*خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آمریکا نوشته است این امیدواری وجود دارد که «نقص‌های برجام» از طریق توافق برای تغییر بعضی از مفاد آن، امضای یک موافقت‌نامه الحاقی یا مراجعه به شورای امنیت سازمان ملل متحد برطرف شود. اگر کشورهای اروپایی با خواسته‌های آمریکا موافقت کنند آیا امکان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران، روسیه و چین میسر خواهد شد؟

واشنگتن احتمالا می خواهد روسیه و چین را از بحث های آینده در مورد برجام دور نگه دارد زیرا می ترسد آنها مانع رسیدن واشنگتن به خواسته های خود یعنی ایجاد تغییرات در برجام شوند. به همین ترتیب در حالیکه دولت ترامپ خواستار ایجاد تغییرات در برجام جهت کمک به امنیت منطقه ای و ثبات جهانی است، ترجیح می دهد بر نگرانی های غربی/ امریکایی در مورد توافق هسته ای ایران تمرکز نموده و روسها و چینی ها را از هر گونه شمولیت در مذاکرات آینده دور نگه دارد.

*برخی معتقد هستند سه راه‌حل احتمالی در خصوص برجام وجود دارد: ۱-اصلاح توافق موجود، ۲-مذاکره بر سر یک توافقنامه تکمیلی یا ۳- پیگیری یک قطعنامه جدید از سوی شورای امنیت برای اعمال تغییرات جدید. به نظر شما کدام راه حل محتمل تر است؟

به احتمال زیاد راه حل نهایی یک توافق الحاقی خواهد بود. برجام که هنوز به قوت خود باقیست، منافع دیگر امضاء کنندگان به جز آمریکا را تامین نموده بنابراین بعید است تا اصلاح شود.

با رفتن به شورای امنیت سازمان ملل با وتو چین و روسیه مواجه شده و می تواند به روندی طولانی مدت تبدیل شود که نتیجه ای در بر نداشته باشد. بنابراین یک توافق الحاقی که توافق دوجانبه امریکایی - ایرانی خواهد بود؛ احتمالا بهترین راه حل بوده و منافع هر دو طرف را تامین می کند. این توافق نامه الحاقی به دیگر امضاء کنندگان برجام اجازه می دهد همچنان به آن پایبند باشند حتی اگر امریکا از آن خارج شود.