چگونه در ماجرای جنگنده اف-16 اسراییل شکست خوردیم؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- زهرا حسینی‌خو- تحولات دیروز در سوریه فقط در آسمان و زمین اتفاق نیفتاد. عرصه دیگر تقابل در سرخط خبرهای رسانه‌هاست.

شیوه اطلاع‌رسانی، کاربرد کلمه‌ها، و استفاده از اصطلاحات حقوقی برای گزارش این رویارویی در ساخت درک مخاطب از تحولات نقش اساسی دارد. ماجرا این است که اسراییل یک پهپاد ایرانی را در منطقه ای از خاک سوریه (یعنی بلندی‌های جولان که سال‌هاست در اشغال غیرقانونی اسرائیل است) سرنگون ساخته، نیروهای ارتش سوریه نیز به تلافی یک جنگنده اف-16 اسراییل را ساقط کرده‌اند. اسراییل برای تلافی این عمل به مواضع ارتش سوریه در خاک سوریه حمله کرده است.

اما این اتفاقات با این شکل در رسانه‌ها منتشر نمی‌شود. رسانه‌های جریان اصلی به جای روایت بی‌طرفانه وقایع، از زبان مقامات اسرائیلی به حق حفظ تمامیت ارضی اسراییل اشاره می‌کنند و این مساله مهم را تحریف می‌کند که اساسا اسراییل حقی بر منطقه‌ای که اشغال کرده ندارد. حضور غیرقانونی در یک کشور دیگر ذیل حفاظت از تمامیت ارضی قرار نمی‌گیرد. با این حال مخاطب رسانه‌ها گمان می‌کند این اسرائیل است که مورد هجوم سوریه-ایران قرار گرفته. در حالی که در سالهای گذشته اسرائیل به کرات به مواضعی در خاک سوریه حمله کرده ست بدون آنکه در جنگ داخلی سوریه دخالت مستقیمی داشته باشد.

شرح جزییات این اتفاق در رسانه ها البته جالب‌تر می‌شود، وقتی شبکه ای‌بی‌سی آمریکا می‌نویسد: "اسراییل یک پهپاد ایرانی را ساقط و به مواضعی در سوریه حمله کرده است، جنگنده اف 16 سقوط کرد". این شبکه با مجهول سازی عامل سقوط جنگنده اسراییلی، از پذیرش موفقیت ارتش سوریه در ساقط کردن جنگنده سرباز می‌زند، گویی هیچ کشور یا عاملی در برابر اسراییل توانایی مقابله یا موفقیت ندارد. هاآرتص که اساسا سقوط هواپیما را در تیتر خبر نمی آورد، از ساقط کردن پهپاد ایرانی می‌گوید و حمله به مواضع ایران در سوریه، اما با عنوان " موشک سوری به سوی جنگنده اسراییل شلیک شد، با حذف نتیجه این شلیک، از به صدا در آمدن آژیرهای حمله موشکی در شمال اسراییل خبر می‌دهد، انگار هر چه بشود، مهم اینست که افسانه شکست‌ناپذیری اسراییل خدشه‌ای نبیند.

رسانه‌های فارسی زبان خارج کشور نیز از این حیث مستثنا نیستند. بی‌بی‌سی فارسی اخبارش را به گونه‌ای تنظیم کرد که اتفاق مهم تعدی پهپاد ایرانی به خاک اسرائیل و ساقط شدن آن توسط اسرائیل باشد. سقوط جنگده اسرائیل نیز در حاشیه قرار گرفت. یعنی هردو فاکتور مهم (مشروعیت دادن به عمل اسراییل و ناچیز شمردن ضربه سنگین به نیروی هوایی اش) رعایت شده بود.

ماجرای دیروز شکست در نبرد هوایی برای اسرائیل بود اما در رسانه و خبر اثری از این شکست نیست. در دنیای امروز پیروزی رسانه‌ای کم اهمیت تر از پیروزی در نبرد واقعی نیست و تا زمانی که دستگاه‌های روابط عمومی و رسانه‌ای ایران ضعیف، شعار زده و منشاء فسادند، بخش مهمی از دستاوردهای واقعی به سادگی بر باد می‌روند.