آیا موضع واشنگتن در قبال دمشق تغییر کرد؟

به گزارش پارس ، به نقل ازفارس، روزنامه لبنانی السفیر در مقاله ای به قلم « سامی کلیب» تلاش می کند تا در آستانه برگزاری کنفرانس « ژنو ۲» به این سوال پاسخ گوید که آیا موضع آمریکا در برابر بحران سوریه تغییر کرده است و تماس سه کشور عربی با دمشق را باید حمل بر چه امری نهاد؟

کلیب در این باره می نویسد: هنگامی که « مورا کونیللی» ، سفیر آمریکا در لبنان به « جمعیت بانک های لبنان» درباره ضرورت عدم زیر پا گذاشتن تحریم ها و مجازات های سوریه و ایران سخن می گفت، در همان زمان « باراک اوباما» ، رئیس جمهوری آمریکا با مسکو درباره یافتن راه خروج مناسبی از بحران سوریه گفت وگو و رایزنی می کرد و طی این گفت وگوها تاکید کرد که واشنگتن با بقای « بشار اسد» ، رئیس جمهوری سوریه در قدرت تا پایان دوره زمامداریش موافقت می کند و تلاش برای گفت وگو و مذاکره با نمایندگان بشار اسد جهت دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه را می پذیرد و در همان حال معارضان سوری آشکارا و علنی از نگرانی های خود درباره تغییر موضع آمریکا در قبال بحران سوریه سخن گفتند.

یک دیپلمات سابق فرانسوی که دارای رابطه مستقیم با پرونده ها و قضایای منطقه ای بود، درباره تغییر موضع آمریکا چنین می گوید: « عجیب نیست که آمریکایی ها ما را بفروشند، آنها به این شیوه خو گرفته اند» و این تعبیری از واقعیت سیاست آمریکا در خصوص بحران سوریه است.

این دیپلمات سابق فرانسوی در ادامه می افزاید: « اگر برای بشار اسد در اندیشه معارضانی بودیم، بهتر از معارضان کنونی برای وی نمی توان یافت. اما اشتباه آنها در این بود که سوریه را تسلیم جهادی های تکفیری سازمان القاعده و جبهه النصره کردند و تمام امیدها به آنها بسته شد. بدون تردید اگر اسرائیل بیست قرن در کنار دیوار ندبه گریه و زاری می کرد، بهتر از نتیجه ای که هم اکنون در سوریه به آن دست یافته، دست نمی یافت. هم اکنون جنگ و کشتار در سوریه ساختارهای زیر بنایی دولت را نابود و تخریب کرده و ارتش آن را خسته و درمانده و فتنه های مذهبی و طایفه ای را تقویت کرده است» .

اما اطلاعات به دست آمده چه می گویند؟

دست کم سه کشور اروپایی آلمان، بلژیک و ایتالیا در خفا تماس هایی با دمشق داشته اند. این کشورها منطق استفاده از زور و قدرت و مسلح کردن معارضان را رد می کنند. این کشورها از این بیم دارند که مبادا امواج و گستره تروریسم به کشورهایشان راه یابد. آنها بر این باورند که « فرانسوا اولاند» ، رئیس جمهوری فرانسه باید برای ریسکی که همتای سابقش « نیکولای سارکوزی» آغاز کرده است، هرچه سریع تر حد و حدودی قائل شود. این درحالی است که در خود فرانسه معارضان داخلی این کشور به شدت مخالف ائتلاف فرانسه با قطر هستند و روزی نیست که خبری درباره حمایت مالی قطر از جهادی های تکفیری در آفریقا و لیبی و سوریه منتشر نشود. کتاب فروشی ها و کتابخانه های فرانسه مملو از کتاب های ضد قطری است و در روزنامه های راستگرا و چپگرای این کشور هر روز مطلبی علیه قطر چاپ و منتشر می شود و آنچه این اوضاع را بیش از پیش متشنج کرده، خرید باشگاه « پاری سن ژرمن» فرانسه توسط قطر است که به شدت مورد اعتراض هواداران این باشگاه قرار گرفته و موجب شده بود تا میدان معروف « ترو کادیرو» مشرف به برج ایفل به صحنه اعتراض و درگیری هوادارای باشگاه پاری سن ژرمن با نیروهای امنیتی تبدیل شود. این امر موجب شد تا اصحاب رسانه و تلویزیون های فرانسه این سوال را مطرح کنند که آیا رهاورد اموال و دارایی های قطر برای فرانسه این خواهد بود؟

همچنین اطلاعات به دست آمده نشان می دهد، لیستی که دمشق درباره « تروریست ها» و « افراد تندرو خطرناک» تابع ۲۸ کشور عربی و غیر عربی به سازمان ملل ارائه داده، نگرانی بسیاری در کشورهای اروپایی ایجاد کرده است و در این لیست نام تروریست های بسیاری مشاهده می شود که در لیست تروریسم کشورهای غربی و آمریکا قرار دارند و تحت پیگرد این کشورها هستند و هم اکنون این لیست درحال بررسی دقیق است و براساس آن به نظر می رسد، باید هماهنگی های امنیتی در خفا با دستگاه های امنیتی سوریه، لبنان، ایران و روسیه برای غلبه بر این تروریست ها انجام شود و البته دیدارهایی محرمانه و سری و به دور از چشم ها در حال انجام بود.

در این اوضاع و احوال بود که انفجارهای ترکیه روی دادند تا این سوال را مطرح کنند که آیا واقعا آتش به کشورهای همجوار سرایت کرده است. این موضوع سوالات بی شماری را درباره نظام ترکیه و دولت « رجب طیب اردوغان» و میزان التزام و تعهد آن به سرنگونی نظام سوریه و میزان استفاده آن از زور و خشونت و قدرت مطرح کرد و اینکه اردوغان تا چه اندازه ریسک در سوریه را می پذیرد.

این اطلاعات همچنین بیان می کند واشنگتن که بقای اسد در قدرت تا پایان دوره زمامداریش را پذیرفته، هم اکنون در شرایط بسیار سخت و دشواری به سر می برد. مسئولان آمریکایی به صراحت برای همتایان روس خود تشریح کرده اند که واشنگتن نمی تواند، یکباره مواضع خود در قبال بحران سوریه را تغییر دهد و در همین راستا از آنها خواستار فرصتی شده اند. رئیس جمهوری آمریکا که هم اکنون در معرض حملات و فشارهای شدید جمهوری خواهان و نو محافظه کاران به دلیل کشته شدن سفیر این کشور در شهر « بنغازی» لیبی قرار دارد، نمی تواند به افکار عمومی آمریکا توضیح دهد که چه چیز موجب تغییر و تحول دیدگاه و موضعش شده است.

فرستادگان اوباما تاکید کرده اند که رئیس جمهوری آمریکا با معارضان سوری دارای مشکلات بسیار و در عین حال بزرگی است، به خصوص آنکه معارضان سوری دریافته اند، در خفا مسکو و واشنگتن درحال دستیابی به توافقاتی درباره بحران سوریه هستند. به همین دلیل باید این فرستادگان تاکید کنند که سخنان و اظهارات ضد سوری و ضد اسد باید همچنان در عرصه بین المللی به قوت خود باقی بماند، اگرچه این امر با آنچه پشت درب های بسته درباره سوریه تصمیم گرفته می شود، مغایرت کامل داشته باشد. برای همین مشکلی نیست، اگر « دیوید کامرون» ، نخست وزیر انگلیس در سخنانش تاکید کند که فشار بر دمشق و حمایت از معارضان سوری همچنان ادامه خواهد یافت.

در همان زمان که نخست وزیر انگلیس بی شرمانه از در اختیار قرار دادن دستگاه های مولد برق و ژنراتورها به معارضان سوری سخن می گفت، دقیقا در همان زمان روسیه بر اجرای تعهداتش مبنی بر در اختیار قرار دادن موشک به دمشق براساس قراردادهای امضا شده سخن می گفت و خبرهایی از رسوایی های شماری از دیپلمات های آمریکایی به گوش می رسید که بیان می کرد، رژیم های عربی حوزه جنوبی خلیج فارس برای واداشتن آنها به ادامه بحران سوریه زیر میزی مبالغ کلانی را به آنها رشوه داده اند.

این اطلاعات همچنین می گوید که روی آوردن به کنفرانس « ژنو ۲» امری اتفاقی نبوده و این کنفرانس رهاورد توافق روسی – آمریکایی است و در این راه زمانی لازم است تا زمینه را برای تغییر افکار عمومی آمریکا در داخل فراهم کرد تا بتوانند دلیل تغییر موضع آمریکا در برابر سوریه و حل بحران این کشور را دریابند.

هم اکنون آمریکا و اروپا دریافته اند که « ولادیمیر پوتین» بیش از هر زمان دیگری و بیش از آنچه آنها تصور می کردند، با ائتلافش متشکل از چین و ایران در کنار سوریه ایستاده اند و حتی در این ارتباط مسکو غرب و آمریکا را تهدید کرد که اگر هواپیماهای ناتو دست به اقدامی در سوریه بزنند، بدون تردید هواپیماهای آنها را سرنگون خواهد کرد و در همین راستا بود که مسکو حتی زودتر از « حزب الله» تجاوز رژیم صهیونیستی به جنوب سوریه را محکوم و تاکید کرد که ارسال سلاح از سوی این کشور به سوریه ادامه خواهد یافت و جایی برای نگرانی از بابت اسرائیل نیست و موضع خود در قبال سوریه تغییر نخواهد داد.

بالاخره اینکه این اطلاعات بیان می کنند که نیمی از کشورهای حوزه خلیج فارس ارتباط مستقیم خود با رهبران سوریه را حفظ کرده اند و در این بین قطر و عربستان سعودی به تنهایی در خصوص بحران سوریه سرگردان مانده اند. شیخ « حمد بن خلیفه آل ثانی» ، امیر قطر به هیچ وجه حاضر نیست، شکست در سوریه را بپذیرد. اما این اواخر دریافته است، توان ایستادن در برابر ایران را ندارد و غرب بیش از آنکه نگران نظام سوریه باشد، نگران جهادی های تکفیری است که در این کشور درحال مبارزه با نظام هستند و دوحه هم اکنون دریافته است که راهی جز درب های تهران را ندارد.

مصر به توصیه کشورهای مجموعه « بریکس» گوش فرا داد و پذیرفت که تنها راه باقی مانده برای بحران سوریه راه حل سیاسی است و این تنها راه حل پذیرفته شده درباره سوریه است و در این راه باید مسلح کردن گروه های تروریستی و ارسال کمک های نظامی به آنها را متوقف کند. براساس اطلاعات اخیری که به دست دمشق رسیده، این دیدگاه ارتش و دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی مصر است.

در اینجا باید به تفاهم های به دست آمده با تهران هم اشاره کرد که به شدت رژیم های عربی حوزه جنوبی خلیج فارس را خشمگین کرده است. به همین دلیل است که مشاهده می کنیم، رسانه های سعودی شدیدترین و خشونت بارترین حملات را علیه « محمد مرسی» ، ریاست جمهوری مصر و جماعت « اخوان الملسمین» به راه انداخته اند. قطر تلاش کرد با تزریق میلیاردها دلار و در این اواخر سه میلیارد دلار اسناد خزانه دولت مصر را خریداری کند. اما هیچ کدام از این تدابیر راه به جایی نبردند. قاهره به صراحت اعلام کرد که ایران بخشی از راه حل سوریه و نه مشکل سوریه است. ارتباطات مصر و ایران بسیار گسترده تر و وسیع تر از آن است که بسیاری تصور می کنند.

ارتش سوریه از این فضای پیش آمده نهایت استفاده را می کند. محاصره شهر « القصیر» در استان حمص در مرکز سوریه را تشدید می کند و پس از آن به مناطق و دیگر شهرهای سوریه منتقل می شود. یکی از مسئولان در معارضان سوری که دارای روابطی مستحکم و عمیق با افراد و گروه های مسلح بود، می گوید: « همه از ما روی گردان هستند. همه به ما دروغ می گویند. جز وعده و وعید چیزی به گوشمان نمی رسد، در حالی که موشک هاست که بر سر ما فرو می ریزد. احساس می کنیم که قراردادی بزرگ در راه است و « آشی آنچنانی برای ما درحال پخته شدن» است. در برابر دو گزینه بیشتر وجود ندارد، یا کشته شویم یا خود را تسلیم کنیم. برخی از سرکردگان گروه های مسلح راه تماس با نظام سوریه و تفاهم با آنها جهت تسلیم و بر زمین گذاشتن سلاح را پیش گرفته اند. همه ما را فریب دادند و هم اکنون به جایی رسیده ایم که دیگر هیچ کس را نمی توانیم باور کنیم» .

این مقام مسئول در میان معارضان سوری تاکید می کند که همین روزهاست که در برابر رسانه ها حاضر شود و هرآنچه را می داند برملا کند و تاکید می کند که بسیاری از مسئولان ارشد نظامی در معارضان سوری با وی هم عقیده هستند.

این احساس حتی به داخل « ائتلاف معارضان سوری» هم نفوذ کرده است. چه در غیر این صورت هیچ گاه یکی از جناح های این ائتلاف نمی گفت که آمریکا ما را فریب می دهد و به نظر نمی رسد که نیازی به رفتن ما به ژنو باشد. غرب و آمریکا نیازی به رفتن ما به « ژنو ۲» را ندارند، چون آنها خواهان انعقاد قراردادی علیه معارضان سوری هستند. این موضع را برخی از طرف های منطقه ای و بین المللی تقویت می کنند. این طرف های منطقه ای و بین المللی از ضرورت نفوذ امنیتی در معارضان مسلح سخن می گویند و بر انجام عملیات علیه شماری از شخصیت ها و مراکز تجمع و مقرهای نظامی گروه های مسلح حرف می زنند. .

در این بین گفته شده است که فشارهایی بر جنبش حماس اعمال شده است تا از مخالفت با نظام در سوریه سخن گوید و چنین موضعی علیه آن اتخاذ کند. برخی طرف ها این فشارها را با تلاش یکی از جناح های حماس ارتباط داده که تلاش دارد، به هر طریق ممکن با « حزب الله» و ایران به توافقاتی برسد. جنبش حماس از دید غرب و آمریکا همچون جماعت « اخوان المسلمین» نیست، اگرچه جزیی از این جماعت به شمار می آید. اسرائیل در این اعمال فشارها نقش دارد، به همین دلیل هر روز افق ها در برابر « جنبش مقاومت اسلامی فلسطین – حماس» تنگ تر و تنگ تر می شود. اگرچه در این راه متحدان جدید حماس وعده و وعیدهای بسیاری در این راه به این جنبش داده اند.

بنابراین درحال حاضر تصویر پیش رو کاملا آشکار و واضح است. ارتش سوریه بر تصمیم خود در تعیین سرنوشت نبردها در میدان های مختلف تاکید دارد و هیچ مذاکره و گفت وگویی را جز تعیین سرنوشت نبردها در شماری از جبهه ها آغاز نمی کند.

شاید رئیس جمهور امریکا خود این تغییر و تحولات را پذیرفته تا به این طریق جامعه بین المللی و در عین حال افکار عمومی داخل آمریکا را به پذیرفتن تغییر موضع و سیاست آمریکا در برابر بحران سوریه قانع کند و از فشارهای معارضان سوری بر خود بکاهد. اما در مقابل برخی طرف ها هم در بحران سوریه هستند که نمی توانند شکست در این نبرد را بپذیرند و فشارها و تعدی ها و تجاوزهای خود در سوریه را در مرحله بعد تشدید خواهند کرد. در حالی که قطار روسیه و آمریکا روی ریل افتاده و حرکت خود را آغاز کرده است و تا این لحظه نه نظام سوریه و نه مسکو به حسن نیت آمریکا در این مذاکرات باور ندارند.

لبنان و تاثیر بحران سوریه بر آن

مسئولان سوری موضع خود در برابر لبنان و حوادث جاری در آن از جمله شکاف نبود دولت در این کشور را در سه جمله بسیار مفید و مختصر خلاصه می کنند، « دمشق با وجود تمام طوایف و قبایل و مذاهب موجود در آن در کنار لبنان است و به هیچ وجه نمی تواند توطئه هایی که برخی از طرف های لبنانی با همدستی برخی از طرف های منطقه ای عربی و ترکیه علیه این کشور علیه مقاومت لبنان تدارک می بینند، را بپذیرد. ائتلاف استراتژیکی که به عمد درصدد ایجاد اختلاف بین مقاومت و سوریه بود، هم اکنون دیگر ریسک ها و شرط بندی ها را نمی پذیرد. آنچه در گذشته مورد قبول این ائتلاف نبود هم اکنون از دید آنها پذیرفته و مورد پذیرش است» .

شاید منظور دمشق از این سخن تماس برخی از طرف ها و جناح های لبنانی با عربستان سعودی و قطر و ترکیه است. دید سوریه به شاهزاده « بندر بن سلطان» ، رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت رژیم سعودی برای همه شناخته شده و معروف است. با این حال تلاش می کند که انعطاف پذیری خود در برابر عربستان سعودی را حفظ کند، به ویژه که در این اواخر تماس های تهران با ریاض در مسیر بسیار خوبی پیش می رود.

هنگامی که سوال می شود، آیا منظور از این طرف های مذکور در این سخنان « ولید جنبلاط» ، رئیس حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان و « سعد الحریری» ، نخست وزیر اسبق لبنان و رئیس جریان ۱۴ مارس این کشور و « سمیر جعجع» ، سمیر جعجع رئیس حزب نیروهای لبنانی است و هدف از آن به یاد آوردن داستانی است که جز سوریه و عربستان سعودی و قطر و ترکیه از آن اطلاع ندارد و مفاد آن این بود که قطر و ترکیه دو سال پیش تلاش بسیار کردند تا با اعمال فشار بر سوریه « سعد الحریری» را به عنوان نخست وزیر در قدرت نگه دارند. در حالی که عربستان سعودی هم صرف نظر از سوریه در آن زمان چندان تمایلی به اجرای این طرح از خود بروز نداد.

برخی از مسئولان سوری به شدت بر این باور هستند که طرف هایی در ریاض و دوحه تلاش می کنند، برخی طرف های دست نشانده خود در لبنان را به تشدید اوضاع در این کشور وادارند و منتظر هستند تا بازتاب و انعکاس اقدامات خود را طی مرحله تشکیل دولت و برگزاری انتخابات پارلمانی در لبنان ملاحظه کنند. این مسئولان سوری تاکید می کنند که این اوضاع چندان دوام نخواهد داشت و همان هایی که دستور به تشدید اوضاع در لبنان را داده اند، دستور آرام کردن اوضاع را هم خیلی زود خواهند داد.

این موضوع این سوال را مطرح می کند که آیا دمشق همچنان بر اوضاع لبنان و تشکیل دولت و برگزاری انتخابات در این کشور تاثیر گذار است؟ جواب مستقیم و واضحی از مسئولان سوری به گوش نمی رسد، آنها در پاسخ تنها لبخند می زنند. برخی از آنها می گویند: « تاکنون ائتلاف و اتحاد ما با مقاومت لبنان و حزب الله و برخی از رهبران و سران این کشور که در این بحران بزرگ همواره در کنار ما بوده و هیچ گاه ما را تنها نگذاشته اند، قدرتمندتر و مستحکم تر از امروز نبوده و کسانی که برخلاف این تصور می کنند، باید در محاسبات و دیدگاه های خود تجدید نظر کنند» .

با تمام آنچه گفته شد، باید این نکته را مورد تاکید قرار داد که هیچ تفاهم بزرگ و توافق مهمی در منطقه جز با حضور آمریکا، روسیه، ایران، مصر و عربستان سعودی حاصل نخواهد شد.