نهادسازی دینی برای سلطنت پایدار سعودی

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- بیش از هشت دهه است که سرزمین عربستان با استفاده از تفاسیر محمد بن عبدالوهاب اداره می‌شود. اما در دهه 70 ملک فیصل با درک اهمیت استفاده ابزاری از دین برای اجرای سیاست‌های خود سعی کرد تا با تأسیس هیئت کبار العلما به دینی جلوه دادن سیاست های خود بپردازد. اما ملک سلمان حالا با تشکیل «مجمع خادم حرمین شریفین ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود برای حدیث نبوی» سعی در ارائه تصویر نوینی از وهابیت در سطح جهانی دارد. این موضوع دارای نکات مهمی است که باید مورد توجه واقع شود.

1- جهان گرایی:

حذف قید عربستانی بودن اعضای این مجمع، دیدگاه جهان‌گرایانه‌ای به آن خواهد داد. او در این فرمان، پژوهشگران نخبه حدیث از سراسر جهان را برای شرکت در این مجمع دعوت می‌کند. از این روی این مرکز دارای تأثیرگذاری در دیگر نقاط خارج از عربستان نیز می‌گردد.

2-  قانون‌سازی:

در این حکم، مجمع امکان ارائه پیشنهاداتی جهت تدوین قوانین را نیز دارد. از این رو این مجمع می‌تواند نقش هیئت کبار العلما را تا حد زیادی در عربستان کاهش دهد.

3- وهابیت نوگرا:

این فرمان با حذف قید مذاهب اسلامی از شروط عضویت، سعی در ایجاد نوگرایی در برابر وهابیت تندرو و سنتی دارد. می‌توان این تلاش را به نوعی زمینه‌سازی برای نوعی وهابیت نوگرا یاد کرد که نتیجه آن ارائه‌ی یک اسلام عمل‌گرایِ منعطف خواهد بود. چنین وهابیتی، پادشاهی محمد بن سلمان را تسهیل خواهد کرد.

4-  مشروعیت‌زایی:

این مجمع توانایی مشروعیت زایی بین فرق اسلامی را برای آل سعود دارد. لذا ملک سلمان با تکیه بر احادیث خود را به عنوان حافظ احادیث نبوی نشان می‌دهد که این امر برای تداوم سلطنت آل سعود و استفاده ابزاری از دین، موثر خواهد بود.

5-  مرکزسازی:

انتخاب مدینه به عنوان پایگاه این مرکز در این فرمان باعث خواهد شد تا عربستان بتواند این مجمع را به عنوان یک نهاد مرکزی در دنیای اسلام معرفی کند. در این صورت، عربستان می‌تواند با رقبای گفتمانی خود از جمله الازهر مصر، با جدیت بیشتری به رقابت بپردازد.

(*) اندیشکده راهبردی تبیین