راه‌حل بحران سوریه و بی‌صداقتی جبهه غربی – عربی

به گزارش پارس ، به نقل ازفارس، هفته گذشته روسای جمهور روسیه و آمریکا در گفتگوی تلفنی به بررسی مسائل سوریه پرداختند و قرار است که در ماه سپتامبر، دو کشور اجلاسی را در این خصوص در روسیه برگزار کنند. در ضمن قرار شده است که سران دو کشور در جریان اجلاس گروه ۸، با یکدیگر دیدار خصوصی داشته و به بررسی مساله سوریه بپردازند.

حامیان حکومت بشار اسد در سوریه اعم از ایران، روسیه و چین همواره بر لزوم دست یابی به راه حلی دیپلماتیک و پایان زد و خوردها در سوریه تاکید کرده اند. در طرف مقابل، حامیان تروریست های سوریه نگاه چندان مثبتی به یک راه حل دیپلماتیک نداشته اند. در میان کشورهای منطقه ای متحد تروریست های سوریه، اصولا اعتقادی به اینکه بتوان با دولت بشار اسد به توافقی سیاسی دست یافت وجود ندارد. در میان متحدین غربی نیز مواضع کاملا دوپهلو است و مقامات آمریکایی بارها خواستار کناره گیری رئیس جمهور سوریه از قدرت شده اند. بدیهی است کشوری که خواستار کناره گیری اسد از قدرت باشد، نمی تواند همزمان قائل به دست یابی راه حل دیپلماتیک با او باشد.

* مواضع روسیه، احتمال یا عدم احتمال تغییر؟

روسیه یکی از اصلی ترین قدرت های بین المللی است که از ابتدای بحران دو ساله سوریه، در کنار حکومت این کشور قرار گرفته است. استفاده سه باره این کشور و چین از حق وتو علیه قطعنامه های ضد سوری، عملا نشان گر آن است که روس ها در برآوردهای سیاسی و امنیتی خود بر این باور تاکید دارند که نباید حکومت سوریه تسلیم تروریست های حامی غرب یا شورشیان سلفی شود.

به قدرت رسیدن هر یک از این گروه ها در تعارض با منافع روسیه قرار دارد. روس ها نمی خواهند کشوری که میزبان ناوگان آنها در دریای مدیترانه است، تحت اشغال حامیان غرب قرار گیرد و از سوی دیگر با توجه به مشکلات دیرینه با چریک های سلفی در افغانستان و چچن، مایل نیستند که سوریه در دستان این گروه ها باشد.

در میان کشورهای جدا شده از امپراتوری عثمانی، سوریه تنها کشوری است که پس از جنگ سرد همچنان در حوزه نفوذ روس ها قرار می گیرد و عقل حکم می کند که در پی حفظ آن باشند. از سوی دیگر، روس ها قدرت یافتن شورشیان سوریه را در مسیر افزایش نفوذ هژمونیک ایالات متحده در منطقه خاورمیانه می بینند که زیرسیستم امنیتی نسبتا مستقل این منطقه را کاملا آمریکایی می کند.

از این رو، طی دو سال گذشته مواضع روس ها در قبال سوریه تقریب مواضعی با ثبات بوده است. بسیاری از تحلیلگران در مقاطع مختلف پیش بینی می کردند که روس ها به زودی دست از حمایت از حکومت سوریه می کشند اما تاکنون چنین پیش بینی هایی به واقعیت مبدل نشده است.

هرچند در عالم سیاست نمی توان گفت که مواضع کشورها تغییرناپذیر است اما نشانه ای از آن وجود ندارد که دست کم در کوتاه مدت، تغییری در مواضع روس ها مشاهده شود. بنابراین، بعید است که در نشست ژوئن و یا نشست سپتامبر، ایالات متحده بتواند مواضع روس ها را تغییر دهد.

* آیا راه حل دیپلماتیک برای سوریه ممکن است؟

پاسخ به این سوال را مدت هاست در جامعه بین المللی، عده کثیری از تحلیلگران جستجو می کنند. پاسخ به این سوال ظاهرا مثبت است اما تحقق این امر مستلزم مقدماتی است که در شرایط فعلی وجود ندارد.

جبهه غربی – عربی – عبری در سوریه پیش از هر چیز خواستار سرنگونی حکومت است و چنین پیش فرضی با اصل روند دیپلماتیک سازگار نیست. شرط اولیه مذاکره و در نتیجه دست یابی به راه حل دیپلماتیک آن است که طرفین ابتدا موجودیت یکدیگر را بپذیرند و به بقای یکدیگر احترام بگذارند.

در شرایطی که اصرار طرف مقابل بر استعفای اسد است، طبعا نباید انتظار داشت که اعتقادی به راه حل دیپلماتیک داشته باشد. راه حل دیپلماتیک از منظر جبهه شورشیان و حامیان آنها پس از واژگونی حکومت فعلی شروع می شود، هر چند که بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که در صورت تحقق چنین لحظه ای، تازه ماجرای درگیری ها در سوریه شروع می شود و نبرد بین سلفی ها و غرب گرایان، سوریه را فراخواهد گرفت.

* نتیجه دیدارهای اوباما – پوتین چه خواهد بود؟

به نظر می رسد دیدار آتی پوتین و اوباما چیزی جز یک دیدار تشریفاتی نباشد. بعید است که در شرایط فعلی دو طرف بتوانند به توافقی با هم برسند، آن هم در شرایطی که ارتش سوریه موفق به پاک سازی مناطق درگیری شده و از سوی دیگر، اسرائیل نیز قاعده بازی بین المللی را شکسته و به خاک سوریه حمله برده است.

تردیدی نیست که بدبینی سختی بین آمریکا و روسیه بر سر مساله سوریه حاکم است. طرفین به مقاصد هم هیچ اعتمادی ندارند و سوریه عملا به عرصه سیاست – قدرت واقع گرایانه بدل شده است. از یک سو تا زمانی که تجهیز نیروهای سلفی ادامه دارد، هیچ امیدی به راه حل سوری – سوری نیست چه آنکه اگر تنها پای شورشیان سوری در بین بود، شاید راحت تر به مذاکره راضی می شدند و از سوی دیگر، سلفی ها وقتی پای به سرزمینی بگذارند، تا زمانی که آن را به آشیانه ای ویرانه برای خود بدل نکنند، دست بردار نیستند.

اوباما اگر به دنبال توافق با پوتین است، ابتدا باید بپذیرد که حکومت سوریه پابرجاست و هر طرفی که بخواهد در سلسله مراتب حکومتی سوریه به قدرت دست پیدا کند، با حکومت اسد طرف است. تا زمانی که این امر تحقق نیابد، رویکرد جبهه غربی – عربی رویکردی غیرصادقانه به پروسه دیپلماتیک بوده و به نتیجه ای نمی انجامد.