ایده تشکیل نهادهای مدنی ایرانیان خارج از کشور

'سید جواد قوام شهیدی ' که برای پاره ای ملاقات ها و گفت و گو ها به ترکیه سفر کرده است،روز دوشنبه نوع نگاه جمهوری اسلامی ایران به ایرانیان خارج از کشور و مشکلات حقوقی و اجتماعی و استفاده از ظرفیت های ایرانیان فرهیخته خارج نشین را تشریح کرد.

*** جمهوری اسلامی ایران دو رویکرد به ایرانیان خارج از کشور دارد

سید جواد قوام شهیدی با اشاره به اینکه بحث مهاجرت منحصر به ایرانیان نیست، پدیده بسیار مهم بین المللی است که در تمام جهان اتفاق می افتد و موج های مهاجرت معمولا با انگیزه ها و دلایل مختلف پس از وقوع جنگها و نابسامانیها، تغیییرات اقتصادی شرایط اقلیمی، شرایط آب و هوا، اتفاق می افتد، گفت: سازمان ملل با توجه به اهمیت موضوع مهاجرت، در دستور کار خود یکی از عنوان های مهم فعالیت را بحث مهاجرت قرار داده است. طبیعتا کشورها هم باید به موضوع مهاجرت و مهاجرین و شهروندانی که از کشور به کشور مقصد دیگری مهاجرت می کنند باید اهمیت بدهند و برای آن برنامه داشته باشند.

او گفت: برهمین اساس جمهوری اسلامی ایران برای مباحث مهاجرت یک دبیرخانه و یک شورای عالی تشکیل داده که این شورای عالی تمام دستگاههایی که به نوعی با موضوع مهاجرت ارتباط کاری و خدماتی دارند، همه این ها عضو شورا هستند. در شورا ده وزیر، دو معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان صدا و سیما قرار داشت و در گذشته جلسات و مصوباتی داشته که این مصوبات می تواند در جهت خدمت رسانی به ایرانیان خارج از کشور و ساماندهی امور ایرانیان، فعال باشد. در همین راستا و در ارتباط با شورای عالی ایرانیان، چهار محور اصلی تعریف شده که توسط سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری برای خدمت رسانی و نوع تعامل با ایرانیان خارج از کشور است.

اولی، حمایت از هویت ایرانی، اسلامی ایرانیان خارج از کشور، دومی، بحث ترویج خط و زبان فارسی، محور سوم هم دفاع از ایرانیان خارج از کشور است، که در این محور کلیه موضوعات مربوط به حقوق ایرانیان اعم از حقوق فردی و اجتماعی و حقوق قضایی مدنظر است و چهارمین محور استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور در جهت توسعه ملی می باشد.

مدیرکل امور ایرانیان خارج از کشور گفت: به طور کلی دو رویکرد در جمهوری اسلامی ایران به موضوع مهاجرت وجود دارد. یک رویکرد خدمت محور و یک رویکرد فرصت محور. در رویکرد خدمت محور همان سه موضوع اصلی است، که ذکر شد و در سیاست های ابلاغی مد نظر است. خدمات شامل اسناد مربوط به هویت افراد است. خدمات مربوط به احیای شرایط شخصیت و هویت ایرانیان در سراسر جهان است. حمایت از آنها در عرصه های داخل و خارج مرزها است و کلا هرگونه خدمات که به یک شهروند ایرانی در داخل مرزها ارائه می شود، خدمات مشابه و متناسب با نیاز ایرانیان خارج از کشور نیز به آنها داده می شود. این سه محور در حقیقت محورهای خدمات رسان و با نگاه خدماتی است و محور دیگر که در حقیقت با ارائه این خدمات مد نظر قرار می گیرد، بحث استفاده از جایگاه ایرانیان است. جایگاه ایرانیان هم از نگاه اقتصادی و هم اجتماعی و هم حقوقی و هم در جهت منافع ملی است که از این محور بخوبی می توان استفاده کرد.

قوام شهید افزود: امروزه در دنیا بحث لوبی گری بحث بسیار مهمی است که می دانیم ایرانیان خارج از در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در تمام مراکز و مقاصد مهاجرتی تاثیرات جدی و وضعی در جهت لابی گری دارند. لذا از این فرصت و این خصوصیتی که در ایرانیان خارج از کشور است در جهت منافع ملی و منافع بین المللی جمهوری اسلامی و خنثی سازی تبلیغات سوء علیه ایران می توان بخوبی استفاده کرد. آنچه که مهم است بتوانیم این ظرفیت ها را از بالقوه به بالفعل تبدیل کنیم که با آن سه محور اولی که گفتم، خدماتی که ارائه می شود، در حقیقت با اعتماد سازی متقابل، به توان استفاده بهینه از جایگاه ایرانیان خارج از کشور در جهت منافع ملی داشت.

*** سند راهبردی ایرانیان خارج از کشور و بانک آماری

سید جواد قوام شهیدی در ادامه در خصوص زیرساخت حقوقی و اداری ساماندهی خدمات رسانی به ایرانیان خارج از کشور و استفاده از ظرفیت های آن ها در جهت منافع ملی کشورمان گفت: باید در جهت ساماندهی درست و یک فعالیت ساختارمند، حرکت کرد. برای اینکه تمام وظایف و مسئولیت ها در قبال ایرانیان خارج از کشور را ایفا کنیم، نیازمند یک سری اسناد پایه هستیم. از جمله سند راهبردی ایرانیان خارج از کشور. این سند در حقیقت می تواند حاوی قوانین پایه برای ایرانیان خارج از کشور باشد تا در حقیقت چارچوب و نوع وظایف دستگاههای مختلف را در بر داشته باشد. برای اینکار دبیرخانه شورای عالی ایرانیان در گذشته و اداره کل ایرانیان خارج از کشور وزارت خارجه در حال حاضر به طور جدی به دنبال تهیه سند و همچنین گرفتن اخذ نظرات و ایده های مختلف برای تدوین یک سند موبقم و قوی و پایدار و سازمان یافته برای ایرانیان خارج از کشور است که امیدواریم با کمک دستگاههای قانونگذاری و دستگاههای حمایت کننده از این موضوع به توانیم در کوتاه ترین زمان تهیه کنیم. با تهیه آن سند جایگاه هر دستگاه و نوع خدماتی که باید ارائه شود، در آنجا مشخص خواهد شد.

از دیگر اقدامات بنیادی و پایه که باید انجام داد و در گذشته فعالیت هایی در این جهت انجام شده و الان هم در حال پیگیری است، موضوع بانک جامع آماری ایرانیان خارج از کشور است. پر واضع است که برای هر اقدام کلان و ملی و جدی حتما نیازمند دیتاها و بانک اطلاعاتی هستیم که تا بتوانیم از آمار و اطلاعات صحیح، تصمیمات و تصمیم سازی صحیح را پایه گذاری کنیم. اگر آن سند راهبردی را تهیه کنیم، قطعا این سند نیازمند متصل شدن به یک بانک جامع آماری است که باید مولفه های مختلفی حداقل 25 – 20 مولفه محتلف از هر فرد را داشته باشد تا بتوان امورات و ظایف مختلف را برآن اساس سامان داد. این بانک جامع آماری هم نیازمند همکاری گسترده و ملی است. یعنی تمام دستگاههای ذیربط که به نوعی ارتباط با ایرانیان خارج از کشور دارند، باید در این اقدام ملی، مشارکت جدی و فعال داشته باشند.

بحث بانک جامع آماری، بحث مهم و حساس و فراگیر است و یک دستگاه به تنهایی نمی تواند از عهده آن بر آید. قطعا دستگاههای مختلف باید کمک کنند و بخش هایی هم باید به صورت برون سپاری سامان داده شود تا بشود بانک جامع آماری دستگاه های موجود ما که در ارتباط با تردد، بحث های مهاجرتی، بحثهای تحصیلی، مسائل مربوط به اسناد هویتی، فعال هستند، اینها بخشی از کمک ها را می توانند داشته باشند ولی دستگاههای دیگری هم که به طور غیر مستقیم با موضوعات مربوط به ایرانیان خارج از کشور فعال هستند، آنها هم باید در این امر ملی مشارکت جدی داشته باشند. بنابراین یک اراده ملی و قوی و فراگیر با مشارکت تمامی دستگاههای مرتبط با ایرانیان خارج از کشور باید در این امر حضور فعال و موثر داشته باشند. در ارتباط با بانک جامعه آماری، چون معمولا، اطلاعات شخصی می تواند شهباتی را برای افراد داشته باشد، باید حتما، این را در اجرا به نوعی عمل کرد که این اقناع وجدان برای همه کسانی که اطلاعاتشان را در اختیار می گذارند، ایجاد بشود که استفاده از این اطلاعات در حقیقت در جهت ارائه خدمات و یک امر ملی است و هیچ استفاده خارج از چارچوب بحث مهاجرت و خدمت رسانی به آنها نخواهد شد. همچنین در امر توسعه نیازمند هستیم که دیتاهای مربوط به افراد را داشته باشیم که بتوانیم آنها را در بخش های فنی، تخصصی، حرفه ای و بین المللی، مشارکت بدهیم. لذا باید این باور را زنده کرد و خودمان هم به این باور ایمان داشته باشیم که جمع آوری دیتاها در جهت منافع تک تک ایرانیان خارج از کشور است.

*** ایده تشکیل نهادهای مدنی ایرانیان خارج از کشور

قوام شهیدی در ادامه در خصوص نهادینه شدن موضوع وصل ایرانیان خارج از کشور به میهن اسلامی و به نوعی ساماندهی اجتماعی ایرانیان خارج از کشور، گفت: یکی دیگر از مباحثی که می تواند ما را رهنمون بکند به این سمت که ایرانیان خارج از کشور را به سرزمین اصلی، وصل کنیم. یعنی آرزوی ایرانیان خارج از کشور در برقراری ارتباط نزدیک با زادگاه خود را تامین کنیم، به تشکیل یک سری حلقه ها و هسته هایی از ایرانیان در خارج از کشور داریم. این هسته ها می توانند با زبان و فرهنگ و ادبیات کشور خود ارتباط تنگاتنگ داشته باشند و هم می توانند بخشی از توان و ظرفیت ایرانیان را در جهت کمک به هموطنان و توسعه استانی و ملی ساماندهی کنند. این امر می تواند با حضور فیزیکی و یا غیر فیزیکی اقدامات و خدماتی که خودشان سامان می دهند، کمک رسانی و خدمات را به کشورشان بکنند. ما معتقدیم تشکیل هسته های ان.جی.او. ئی و پیوند آنها به هم در اقصی نقاط جهان می تواند قدرت نرم قابل توجهی را برای کل کشور و وفاق ملی ایجاد کند. باز چتری می تواند در بالای سر این هسته های مختلف که بتواند کل این ان.جی.او. ها را به سرزمین اصلی وصل کند، شکل داد.

***دیدار با ایرانیان مقیم ترکیه

مدیرکل ایرانیان خارج از کشور وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در خصوص جلسه ای که در آنکارا با گروهی از ایرانیان فرهیخته، بازرگانان، کارآفرینان، در محل سفارت جمهوری اسلامی داشت و موضوعات مطرح شده در این نشست، گفت: جلسه با ایرانیان، ابراز علاقه ای را از هموطنان ایرانی در ترکیه را نشان می داد که در عرصه های مختلف آمادگی مشارکت و مساعدت به سرزمین خود و زادگاه خود داشتند. بخصوص با توضیحاتی که در خصوص سفر های کاروان تدبیر و امید به استان ها توسط ریاست جمهوری داده شد، این توضیحات مورد توجه قرار گرفت و اظهار علاقه داشتند که به توانند در سفرهای های کاروان تدبیر وامید برای ارائه خدمات و ایده های خود و آشنایی با دیدگاههای روز مسئولان استانها و طرح هایی که در استان ها در حال شکل گیری هستند، به توانند آشنا شوند. به نظر می رسد دیدار با ایرانیان خارج از کشور و ارائه آخرین تحولات و دستاوردها به خصوص بعداز برجام، یک جو و فضای مثبتی را نسبت به حضور ایرانیان در داخل کشور و کمک به توسعه ایجاد کرده که می تواند مورد حایز اهمیت باشد. ایرانیان خارج از کشور ترکیه ابراز علاقه کردند در هر تخصصی که هستند به نوعی به توانند با دستگاههای ذیربط و مرتبط با نوع تخصص و نوع سرمایه گذاری و فناوری که با آن سر و کار دارند، وصل شوند.

*** ملاحظات امنیتی در سفر به ترکیه

او در خصوص مشکلات دانشجویی و حقوقی و کاری و تجاری ایرانیان در مورد ترکیه که در دوره اخیر با عدیده ای از مشکلات امنیتی و تغییر ساختاری روبرو شده، چه موضوعاتی مطرح شد و آیا اصولا شهروندان ایرانی که به ترکیه می آیند، پیش از سفر باید چه نوع آگاهی داشته و چه تدابیری برای جلوگیری از تضییع حقوق و به خطر افتادن موقعیت امنیتی خود اتخاذ کنند، گفت: با توجه به اینکه شرایط کشورها در زمان های مختلف می تواند تغییراتی را داشته باشد و سفر به آن کشور را ملاحظاتی را طلب می کند، باید، مباحث مربوط به تصمیم گیری به سفر و بیمه و همچنین نقاطی که می تواند خطر خیز باشد، باید در برنامه ریزی های سیاحتی لحاظ کنند که این صرفا مربوط به ترکیه نیست و اصولا در سفر به خارج همواره باید با آگاهی بیشتری حرکت کرد.

*** مشکلات دانشجویی

قوام شهیدی در مورد کمک امور ایرانیان خارج از کشور به مشکلات عدیده دانشجویان خارج از کشور گفت: امور ایرانیان خارج از کشور نه تنها می تواند تسهیل کننده امور دانشجویان باشد، بلکه در حقیقت تمام مشکلات ایرانیان خارج از کشور به خصوص دانشجویان در طی ماههای اخیر به نوعی تدبیر شده توسط وزارت خارجه و به دستگاههای مختلف منعکس و پیگیری جدی شده است و می توانم ادعا کنم که بیش از حد انتظار برای امور مربوط به دانشجویانی که با مشکلات مواجه بودند، وزارت خارجه تلاش و پیگیری داشته است.

وی گفت: مراجعات هم به طور مستقیم به این اداره کل و هم از طریق نمایندگی ها و یا توسط ایمیل هم صورت گیرد، پذیرفته است و اداره کل امور ایرانیان تا اخذ نتیجه موضوع را دنبال خواهد کرد. او با یادآوری اینکه اداره ای به نام اداره دانشجویی در وزارت خارجه است، گفت: وظیفه این اداره ساماندهی و قرار گرفتن در مقاصد دانشجویی و رفع مشکلات دانشجویی چه در طول تحصیل و چه مشکلاتی که در داخل کشور دارند، در این زمینه تسهیل کننده جدی وزارت امور خارجه و اداره کل امور ایرانیان وزارت خارجه است.

*** تابعیت غیرایرانی

سید جواد قوام شهیدی در مورد مشکلات حقوقی محتمل افراد دو تابعیتی در ایران گفت: موضوع کلی این است که هیچ ایرانی برای برخورداری از تابعیت غیر ایرانی در ایران متضرر نخواهد شد. این موضوعی است که در مصوبه ای در عالی ترین سطوح دستگاه دولتی، مورد تایید و تاکید قرار گرفته است. برای اینکه کسی تابعیت کشوری دیگری را دارد، به هیچ وجه در داخل کشور با مشکلی مواجه نخواهد شد. تمام کنسولگری های جمهوری اسلامی ایران در خارج توجیه هستند و مشکلی در این زمینه نخواهد بود.

مدیرکل امور ایرانیان خارج از کشور در خاتمه در مورد انتقال دبیرخانه شورای عالی ایرانیان از زیر مجموعه ریاست جمهوری و الحاق آن به وزارت خارجه گفت: این دبیرخانه طبق مصوبه هیات دولت از نهاد منفک و به وزارت خارجه ملحق شد و در حقیقت کلیه وظایف دبیرخانه که ساماندهی امور ایرانیان خارج از کشور از طریق مصوبات شورای عالی است و دستور کار شورای عالی را تهیه و به شورا تقدیم می کند، در وزارت امورخارجه انجام خواهد شد و هیچگونه تغییری در وظایف و ماموریت های دبیرخانه با این انتقال نخواهد شد.

وی دوباره تاکید کرد که نخبگان ما در خارج از کشور اقدام به ایجاد ان.جی.او هایی بکنند که این نهادها بتوانند اینرسی لازم و هم افزایی را با داخل انجام داده و بتواند منشا و منبع یک توسعه پایدار برای کشورمان باشد.

قوام شهیدی افزود: در مورد ترکیه با توجه به برخوردها و مذاکراتی که با افراد فرهیخته ایرانی مقیم ترکیه داشتیم، استنباط این است که افراد بالنده و توانمند در این کشور کم نداریم و این نخبگان با توجه به نزدیکی به مرزهای ایران و رابطه خوب با کشور ترکیه و همچنین شباهت ها و قرابت های تاریخی که با این کشور داریم می توانند حلقه وصل بسیار خوبی با مراکز علمی، پژوهشی و توسعه ای و مراکز تولید ثروت در داخل کشور باشند.