"نیروی هوایی"؛ اقتداری به وسعت انقلاب اسلامی +‌ تصاویر

"نیروی هوایی" ارتش جمهوری اسلامی ایران یکی از ارکان اصلی دفاعی کشور بوده که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 نگاه رو به جلویی را برای پیشرفت کشور در خود به وجود آورد که تا امروز این روند ادامه دارد.

**  نیروی هوایی در زمان سلطنت پهلوی

" نیروی‌هوایی " ارتش ایران کار خود را از زمان سلطنت پهلوی آغاز کرد و در آن زمان با خرید چندین فروند هواپیما از کشورهای غریی اولین ناوگان هوایی خود را تشکیل داد. در آن زمان نیروها برای آموزش خلبانی و تعمیر و نگهداری به خارج کشور اعزام می‌شدند و بعد از پایان دوره آموزشی به ایران بازمی‌گشتند؛ ولی با این وجود و داشتن نیروهای متخصص در زمینه تعمیر و نگهداری و خلبانان آموزش دیده باز هم ایران برای انجام ماموریت‌های خود از نیروهای خارجی استفاده می‌کرد و هیچ وقت از توان داخلی استفاده نکرد.

در زمان "محمد‌رضا پهلوی" با داشتن نیروهای متخصص در تمام زمینه‌ها، " نیروی‌هوایی " به نیروهای خارجی وابسته بود. در زمان سلطنت شاه دوم پهلوی ایران چند فروند هواپیما جنگی مانند " F14 تامکت "، " F4 " و " F5 " و جنگنده " نورتروپ " از کشورهای غربی خریداری کرد و کارهای تعمیر و " اورهال " آنها را نیز به " مستشاران " غربی سپرد.

در سال 1341 شاه پهلوی با خرید چند فروند " بالگرد کبری " و اعزام 10 نفر برای آموزش در این زمینه اولین یگان " هوانیروز " را تشکیل داد. در دوره پهلوی بیشتر دلارهای نفتی ایران برای خرید تجهیزات نظامی صرف می‌شد و این در حالی بود که در زمان محمدرضا پهلوی هیچ تلاشی برای رسیدن به خودکفایی در زمینه نظامی صورت نگرفت. 

**  " نیروی‌هوایی " بعد از پیروزی " انقلاب اسلامی "

بعد از پیروزی " انقلاب اسلامی " در سال 1357 و پیوستن یگان‌های ارتش به خصوص " نیروی‌هوایی " به مردم که به رهبری " امام راحل (ره) " این انقلاب را به ثمر رسانده بودند، " مستشاران " خارجی که تا آن روز به چپاول ایران پرداخته بودند؛ زمانی که منافع خود را در خطر دیدند از کشور فرار کردند و در هنگام خروج خود از کشور میزان زیادی از قطعات اساسی جنگنده‌ها که برای پرواز لازم بود را از جنگنده‌ها جدا کرده و متاسفانه توانستند بخشی از این قطعات را با خود از ایران خارج کنند، ولی با تیزهوشی ماموران در فرودگاه‌ها بخش زیادی از این قطعات به کشور بازگردانده شد.

کشورهای ابرقدرت که فکر می‌کردند با این کار توانسته‌اند توان نظامی ایران را در هوا با مشکل مواجه کنند و با این خیال واهی که می‌توانند با این کار " انقلاب اسلامی " را شکست دهند توسط دولت بعث عراق دست به حمله علیه ایران زدند و " جنگ تحمیلی " را آغاز کردند؛ ولی جوانان غیور و انقلابی " نیروی‌هوایی " در آن زمان با وجود همه تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی و نظامی کار بزرگی را انجام دادند و جنگنده‌ها را " اورهال " (تعمیر اساسی قطعات هواپیما) کردند. این جوانان توانستند با باز کردن قطعات هواپیماها و نصب آن قطعات روی جنگنده‌های پیشرفته ولی زمین گیر شده آن‌ها را آماده پرواز کنند و همین امر باعث شد تا تیزپروازان " نیروی‌هوایی " بتوانند در همان روزهای آغازین " جنگ تحمیلی " ضربه سختی به دشمن متجاوز بزنند.

**  شرایط " نیروی‌هوایی " بعد از پایان " جنگ تحمیلی "

بعد از پایان " جنگ تحمیلی " و پذیرش آتش‌بس از سوی دو کشور، جوانان غیور " نیروی‌هوایی " ارتش " جمهوری اسلامی ایران " دست از تلاش برنداشتند و روز به روز از دستاوردهای عظیم خود پرده‌ برمی‌داشتند. اولین گام آنها " اورهال " جنگنده‌ها بود که در زمان " جنگ تحمیلی " نیز این کار را انجام می‌دادند؛ ولی این بار به جای جایگزین کردن قطعات از یک جنگنده به جنگنده دیگر کار طراحی و ساخت قطعات را انجام دادند و آن‌ها را بر روی جنگنده‌های زمین گیر شده نصب کردند و این جنگنده‌ها را وارد خط پروازی نمودند.

**  ورود ایران به باشگاه طراحی و تولید جنگنده 

در گام دوم نیروهای متخصص و متعهد به انقلاب کار طراحی جنگنده‌ها را صورت دادند. طراحی جنگنده از فن‌آوری‌های خاص و فوق‌پیشرفته‌ای است که فقط در اختیار چند کشور قدرتمند قرار دارد و " جمهوری اسلامی ایران " نیز که خود را در حال توسعه و پیشرفت می‌دید و همچنین به دلیل موقعیت ایران در منطقه پرتلاطم و ژئواستراتژیک غرب آسیا، کار طراحی و ساخت انواع هواپیماها اعم از مسافربری، نظامی، پهبادها و بالگردها از سال 1370 در دستور کار " نیروی‌هوایی " و " هوانیروز " ارتش ایران قرار گرفت و این یگان توانست در کمال ناباوری کشورهای غربی و با وجود همه تحریم‌های اقتصادی، نظامی، علمی و تکنولوژیکی که از زمان " جنگ تحمیلی " برای ایران وضع شده بود، انواع بالگرد و جنگنده‌های ایرانی را بسازد و هر چند سال یکبار نیز یا نمونه پیشرفت یافته آن‌ها را به نمایش بگذارد و یا نمونه جدید و پشرفته‌ای را رونمایی کند.

**جنگنده " صاعقه "

"صاعقه" نام یکی از جنگده‌های ایرانی است که کار طراحی آن از سال 1377 در دانشگاه شهید ستاری آغاز شد و در سال 1383 با حضور مقام معظم رهبری از آن رونمایی گردید که در این مراسم معظم له خطاب به خلبانان نیروی هوایی فرمودند: این موفقیت، نتیجه تلاش بی‌وقفه و ایمان پایدار جوانان دانشمند این کشور است. در سال 1388 اولین اسکادران تخصصی این جنگنده در پایگاه شکاری " تبریز " تشکیل شد و این جنگنده برای نبردهای نزدیک هوایی، پشتیبانی هوایی و پشتیبانی نیروهای سطحی کاربرد دارد و یک جنگنده چند منظوره است.

طول جنگنده " صاعقه " حدود 47 متر؛ پهنای بال این جنگنده بیش از 8 متر؛ ارتفاع بیش از 4 متر؛ وزن خالی آن حدود 8 هزار کیلوگرم و وزن بارگیری شده بین 15 هزار تا 18 هزار کیلوگرم و سرعت این جنگنده بیش از 2 ماخ ( بیش از 2400 کیلومتر بر ساعت )؛ شعاع عملیاتی حدود 300 مایل دریایی؛ سقف پروازی بیش از 55 هزار متر است. جنگنده " صاعقه " قابلیت حمل انواع موشک‌های " هوا به هوا "؛ " هوا به سطح " و " انواع بمب‌ها " را دارد. رادار کنترل آتش آن از نوع " Phazotron-NIIR N019 " بوده و رادار " N019 " ساخت " فازاترون " که به نام " Baaz " نیز شناخته می‌شود، قادر بوده 10 هدف هوایی را در حالت رهگیری به‌هنگام جستجو (TWS) از فاصلهء حدود 80 کیلومتری مورد شناسایی قرار دهد و هم‌زمان به دو هدف شلیک کند؛ توان این رادار، برابر رادار " RDM " ساخت " تامسون سی اس اف " مورد استفاده در " Mirage-2000H " ارزیابی شده است. خطای بسیار پایین در شلیک و نیز شتاب لحظه‌ای و سریع از دیگر ویژگی‌های این جت جنگی محسوب می‌شود.

**  جنگنده "آذرخش"

جنگنده " آذرخش " اولین نمونه ساخته شده ایرانی است می‌باشد که در اختیار " نیروی‌هوایی " قرار گرفت. در بهار سال 1376 سرتیپ " ناصر آراسته " جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش خبر طراحی و ساخت اولین جنگنده تمام ایرانی را اعلام کرد. دلیل طراحی و ساخت " آذرخش " در آن زمان؛ بیشتر نمایش توانایی " مهندسی معکوس " ایران بود تا توان عملیاتی آن چون این هواپیما نمونه " مهندسی معکوس " شده جنگنده " F5 " است. در شهریور 1376 سرتیپ " آراسته " خبر تولید انبوه اولین جنگنده-بمب‌افکن تماما ایرانی را در آینده نزدیک اعلام کرد و در سال 1377 نیز سرتیپ " بقایی " فرمانده وقت " نیروی‌هوایی " ساخت جنگنده " اذرخش " را از دستاوردهای مهم این نیرو دانست.

جنگنده " آذرخش " یک جنگنده تهاجمی بوده و بیشترین کاربری آن در نبردهای هوایی و پشتیبانی هوایی است ولی قابلیت هدف قرار دادن سطح را نیز دارد و می‌تواند موشک‌های " هوا به سطح " را نیز شلیک کند. " آذرخش " مانند " F5 " یک سکان عمودی دارد ولی ارتقای آن باعث شده تا میزان مانورپذیری این هواپیما افزایش یابد. ابعاد جنگنده " آذرخش " 10 تا 15 درصد بزرگتر از نمونه " F5 " است و طول دماغه آن چند سانتی‌متر بزرگتر شده تا با رادار ایرانی آن که جایگزین رادار " F5 "  شده مطابقت داشته باشد. در ساخت راداری ایرانی که در این جنگنده نصب شده از فن‌آوری رادار روسی " KOPJO " استفاده شده است. وزن این جنگنده در حالت عادی حدود ۸ هزار کیلوگرم و در حالت بارگیری شده بین ۱۵ تا ۱۸ هزار کیلوگرم است و می‌تواند ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ کیلوگرم مهمات با خود حمل کند و حداکثر سرعت آن بیش از 1.5 ماخ میرسد.

**  جنگنده "شفق"

جنگنده " شفق " یک جنگنده فوق‌پیشرفته طراحی شده کاملا ایرانی می‌باشد که طراحی آن در دانشگاه " مالک اشتر " صورت گرفت و نمونه‌ ماکتی آن در ابعاد واقعی توسط همین دانشگاه ساخته و رونمایی شد. این جنگنده یک هواپیمای فوق‌سبک و رادار گریز بوده که هم کاربری آموزشی و هم برای انجام عملیات هوا به سطح طراحی شده است. اولین معرفی " شفق " در سال 2002 میلادی و در نمایشگاه صنایع هوایی ایران صورت گرفت.

جنگنده " شفق " قرار بود در 3 نمونه تولید شود؛ نمونه اول با کاربری آموزشی و به صورت دو نفره؛ نمونه دوم به صورت دو نفره تهاجمی و نمونه سوم به صورت تک نفره تهاجمی که به دلیل اعمال تحریم‌ها این پروژه متوقف شد. طول و پهنای این جنگنده بیش از 10 متر؛ ارتفاع آن بیش از 4 متر؛ وزن خالی آن بیش از 4 هزار کیلوگرم؛ بیشینه آن حدود 7 هزار کیلوگرم؛ سرعت بیشینه آن حدود 2.5 ماخ؛ سرعت پیمایش حدود 1 ماخ؛ سقف پروازی جنگنده بیش از 16 هزار متر و نرخ اوج‌گیری " شفق " بیش از 100 متر بر ثانیه است. این جنگنده قابلیت حمل تعداد 7 موشک را دارد که یک موشک در زیر بدنه نصب می‌شود و در زیر هر بال آن 3 موشک قرار می‌گیرد.

**  جنگنده "قاهر 313"

" قاهر 313 " نام اولین جنگنده رادار گریز و تک‌سرنشین ایرانی است که در 14 بهمن 1391 توسط " محمود احمدی‌نژاد " از آن رونمایی به عمل آمد. این جنگنده دارای سطح مقطع راداری بسیار کم بوده و با تجهیزات پیشرفته ساخته شده و به سامانه‌های " الکترواویونیک " ( سیستم‌های ناوبری ) مجهز می‌باشد. " قاهر 313 " قادر به حمل تسلیحات پیشرفتهٔ بومی بوده و از قدرت تهاجمی بالایی برخوردار است. از ویژگی‌های این جنگنده می‌توان به قابلیت نشست و پرواز بر روی باندهای با طول کم، توانایی انجام عملیات پروازی در ارتفاع پست و تعمیر و نگهداری آسان و سریع نام برد. معنی نام این جنگنده برگرفته از دو عبارت؛ " قاهر " به معنای " چیره‌شونده " و ۳۱۳ برگرفته از ۳۱۳ یار برگزیده " امام مهدی "، امام دوازدهم شیعیان است.

جنگنده " قاهر313 " یک جنگنده برای درگیر‌های با هداف زمینی است و قابلیت خوبی در نیرد " هوا به سطح " دارد ولی این جنگنده می‌تواند با حمل موشک‌های " هوا به هوا " وارد نبردهای هوایی هم بشود. این جنگنده قادر است دو " بمب 2000 پوندی " را حمل کند و در کنار آن هم می‌تواند موشک " هوا به سطح " داشته باشد و برای درگیری‌های هوایی نیز قابلیت حمل 6 موشک " هوا به هوا " را دارد. طول " قاهر313 " بیش از 16 متر؛ ارتفاع آن بیش از 5 متر و پهنای بال آن حدود 11 متر است.

در حال حاضر " نیروی‌هوایی " ارتش در کنار کار طراحی و ساخت جنگنده‌های تهاجمی و چندمنظوره؛ کار طراحی و تولید جنگنده آموزشی را در دستور کار خود قرار داده و نمونه‌هایی مانند " پرستو "؛ " هسادرنا "؛ " تذرو "؛ " فجر اف-3 " و " هسا شفق " را برای آموزش خلبانان جوان خود وارد اسکادران پروازی خود کرده است و باید منتظر دستاوردهای جدید این یگان از نیروهای مسلح ایران بود.