پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «دکتر مهدی مطهرنیا» کارشناس مسائل بین الملل در واکاوی آتش  بس توافق شده میان روسیه و ایالات‌متحده آمریکا راجع به بحران سوریه نوشت:

بافتار نظام بین الملل در حال گذار به سمت‌وسوی تقسیم‌کار بین المللی است. ایالات‌متحده آمریکا بر آن است که در این تقسیم‌کار بین المللی رهبری امنیت جهانی را به عهده گیرد. این کشور به دنبال ایده پردازی و در یک مقام بالادستی شکل دهنده و محتوا بخش به تحرکات امنیتی بین المللی و ایجاد نظم منطقه ای و نظام بین الملل آینده است. از سوی دیگر قدرت های بزرگ جهان به‌ویژه روسیه خواهان آن هستند که در این برهه از زمان بتوانند امتیازات خاصی را در جهت آینده نظام بین المللی به دست آوردند و حداقل مدیریت امنیتی در کنار رهبری امنیتی به آن ها سپرده شود.

سوریه در حال حاضر یکی از جغرافیاهای مهم در این زمینه است که می تواند به‌عنوان یک جغرافیای فشرده برای وضعیت بین-المللی از نظر الگودهی محسوب شود. این موضوع پس از پرونده هسته ای ایران می تواند تحکیم بخش جداسازی رهبری، مدیریت و ریاست امنیت بین المللی در بعد جهانی باشد؛ لذا توافق میان واشنگتن و مسکو از این نظر اهمیت پیدا می کند که ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان رهبری امنیت بین المللی در یک‌سوی میز نشسته است و در سوی دیگر روسیه به عنوان بازیگر و کنشگر بین المللی اصلی در محیط جغرافیایی سوریه حضور دارد.

بازیگران دیگر در بحران سوریه بازیگران پیرامونی محسوب می شوند. به‌عبارت‌دیگر اگر ایران و ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان بازیگران اصلی در مذاکرات 1+5 و ایران شمرده می شدند، امروز در سوریه پوتین رودرروی ایالات‌متحده آمریکا قرار گرفته است و بازیگران دیگر پیرامونی مثابه اعضای دیگر 1+5 محسوب می شوند؛ لذا آتش بسی که با توافق این دو پایتخت صورت پذیرد، می تواند نسبت به آتش بس های دیگر از تضمین بیشتری برخوردار باشد.

گرچه بسیاری از کنشگران فعال در فضای آتش بس حتی آمریکا و روسیه تلاش خواهند کرد که به تجدیدقوا در زمینه گرفتن امتیازات بیشتر مشغول شوند؛ اما آنچه در این زمینه اهمیت دارد، عبارت است از اینکه این آتش بس می تواند مقدمه ای برای ایجاد فضای مناسب در جهت همگرایی بیشتر در آینده برای حل‌وفصل پرونده سوریه نیز باشد.

اگر از دریچه بدبینانه ای به موضوع آتش بس نگاه شود، آتش بس فرصتی برای تجدیدقوا در جهت رویارویی خشونت بارتر در آینده است؛ اما از دریچه خوش‌بینانه می توان گفت که آتش بس مقدمه ای برای ایجاد فضای مناسب در جهت کاهش خشونت ها و گذر از وضعیت موجود است. در اینجا سیگنال های متفاوتی مؤثر است. اکنون داعش و گروه های تروریستی دیگر در حد بسیار بالایی تضعیف شده است. تا حدود زیادی توازن قدرت از نظر ضعف در بین گروه های تروریستی و از نظر قوت در میان بازیگران فرا منطقه‌ای در سوریه به وجود آمده است.

امروز روسیه و هم پیمانان آن از یک‌سو و آمریکا و هم پیمانانش از سوی دیگر به‌نوعی از توازن قدرت در سوریه دست‌یافته‌اند. این وضعیت می تواند به‌عنوان پایه ای برای حرکت به‌سوی کاهش  خشونت ها مورداستفاده قرار گیرد و هرکدام از آن ها بر اساس قاعده برد- برد وارد تعامل با یکدیگر شوند و زمینه های دگرگونی های پایدارتری را فراهم کنند.

به دنبال استقبال کردهای سوری از آتش بس در رابطه با بحث استقلال کردها بایستی گفت که استقلال کردهای سوریه برای منطقه و نظام بین الملل یک سناریوی مطلوب نیست. به دلیل اینکه این موضوع در فضای کلی خاورمیانه و در ساحت سیاست داخلی سه کشور ترکیه، ایران و عراق ایجاد تزاحم خواهد کرد؛ لذا این امر چندان به نفع کشورهای منطقه تلقی نمی شود. مزید بر آن کردهای ایرانی خود را ایرانی اصیل می دانند. جهت گیری های اکراد کشورهای مختلف ایران، عراق و سوریه گرچه در کرد بودن همگون هستند؛ اما از لحاظ جغرافیای فرهنگی تا حدود زیادی تفاوت ها و تمایزهای معناداری دارند.

بایستی پذیرفت که در این مسیر ایجاد تزاحم در سوریه می تواند موجب ایجاد اختلال در حیات سیاسی اکراد در کشورهای عراق و ایران شود. از سوی دیگر به نظر می رسد قدرت های فرا منطقه ای در پی ایجاد یک کشور خودمختار سنی گرا در منطقه هستند تا بتوانند تعادل میان شیعه و سنی یا تزاحم آن را با یکدیگر مدیریت کنند. اگرچه این معنا به‌عنوان یک سناریو مدنظر بعضی از کانون های تفکر است.

 

روسیه سوریه آمریکا داعش آتش بس مهدی مطهرنیا