ماهواره‌های‌دانشجویی در انتظار آفتاب‌برجام

ماهواره‌های دانشجویی که با زحمت صدها دانشجو و استاد دانشگاه‌های بزرگ کشورمان ساخته شده و اوایل کار دولت یازدهم آماده شدند را شاید بتوان به یک توپ فوتبال تشبیه کرد.

* داستان هزار و یک شب تکه شدن حوزه فضایی بین چند نهاد

قصه حوزه فضایی در دولت یازدهم به گونه‌ای بود که این حوزه متولی مشخصی نداشت به طوریکه از ابتدا خبرنگاران در پرسش از مسئولان در رابطه با چگونگی پرتاب ماهواره‌های دانشجویی آماده با سکوت مسئولان مواجه شدند یا پاسخ سوالات از سوی یک نهاد یا مسئول به نهاد یا مسئول دیگری پاس داده شد.

در دولت دهم حوزه فضایی به عنوان یک سازمان زیر نظر ریاست جمهوری قرار گرفته بود تا با تاکید بیشتری به این حوزه پرداخته شود ولی در دوره جدید پس از بحث‌ها و حواشی ایجاد شده، حوزه فضایی از زیرمجموعه ریاست جمهوری خارج شد و به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شد، به طوریکه مباحث فضایی به چند نهاد سپرده شد و این امر دست مسئولان را برای ارائه پاسخ‌های مبهم و پاس دادن وظایف به نهاد دیگر به میزان زیادی باز گذاشت.

از طرفی مرکزی به نام مرکز ملی فضایی تشکیل شد که می‌گویند مسئولیت تشکیلات شورایعالی فضایی و سیاستگذاری‌ها را دارد، از طرف دیگر سازمان فضایی در زیرمجموعه وزارت ارتباطات و اطلاعات قرار گرفت و مجری طرح‌های فضایی به شمار می‌رود، از یک طرف هم پژوهشگاهی به نام پژوهشگاه هوافضا زیر نظر وزارت علوم قرار دارد که می‌گویند آنجا هم باید امور پژوهشی در حوزه فضایی انجام شود که به علت کمبود بودجه این کار با چالش رو به روست.

شورایعالی فضایی هم هست که شاید سالانه یک جلسه هم برگزار نکرده باشد.

از تکه تکه شدن حوزه فضایی و تقسیم وظایف این حوزه بین چند نهاد و انتقاداتی که به این کار وارد بود که بگذریم، حتی پس از انجام این اقدام نیز ماهواره‌های دانشجویی آماده روی زمین ماندند و هیچ کس پاسخگوی چرایی عدم پرتاب نبود و مسئولان در صورت پاسخگویی، میگفتند پرتاب ماهواره‌های آماده مستلزم وجود ماهواره‌بر است و ما به دلیل تحریم، ماهواره‌بر برای پرتاب ماهواره‌ها نداریم.

* برجام هم نتوانست سوت پرتاب ماهواره‌ها را بزند

پس از برجام، دانشگاهیان منتظر بودند تا شاهد پرتاب ماهواره‌ها باشند، تحریم‌هایی که مسئولان آن را مانع پرتاب ماهواره‌ها می‌دانستند با برجام لغو شده و دیگر مشکلی برای پرتاب ماهواره‌ها نبود.

ولی باز هم پرتاب ماهواره نداشتیم تا ایستگاه برجام هم نتواند فرمان پرتاب ماهواره‌ها را صادر کند.

* مصباحِ تحریم شده هم همچنان در انتظار آفتاب برجام

ماهواره مصباح نیز دست ایتالیایی‌ها بود و به گفته بهرامی رئیس سازمان فضایی در سال گذشته، این ماهواره قرار بود به کمک ایتالیایی‌ها طراحی و ساخته شود اما پرتاب آن به دلیل تحریم‌ها متوقف شد و بعد از رفع این محدودیت‌ها باید ببینیم پرتابگری که پیش از این قرار بود عملیات انتقال ماهواره به مدار را انجام دهد هنوز هم مایل به انجام این کار است یا خیر.

این ماهواره به دست ایتالیایی‌ها ساخته شد و بعد از آن برای انجام برخی تست‌های نهایی به کشور ایتالیا رفت. در گام اول قرار بود پرتابگر روسیه باشد ولی به دلیل تحریم تست‌ها صورت نپذیرفت.

بهمن سال گذشته نیز وزیر ارتباطات گفت که با توفیقى که در رفع تحریم‌ها حاصل شده ان‌شاءالله آن را پس می‌گیریم.

پس از برجام، مصباح نیز در انتظار پرتاب بود که هنوز این اتفاق نیفتاده است.

* ماهواره‌های دانشجویی بیقرار تحقق وعده‌های جدید

رئیس سازمان فضایی در آخرین نشست خبری خود اعلام کرد: پس از امضای قرارداد پرتاب ماهواره با پرتابگر داخلی، اقدامات لازم برای اجرای عملیات پرتاب آغاز شد و اگر مشکلی پیش نیاید پرتاب انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه اقدام‌های لازم برای تامین اعتبار این پرتاب صورت خواهد گرفت، به مذاکره‌های متعددی که با پرتابگرهای داخلی انجام شده است، اشاره کرد و گفت: استفاده از توان داخلی در این باره بیشتر مورد توجه است، گرچه توان بین المللی هم از نظر دور نمانده است.

بهرامی عملیات پرتاب یک ماهواره را بسیار پیچیده و کارشناسی توصیف کرد که بروز کوچکترین اشکالی آن را به تعویق خواهد انداخت.

وی افزود: علاقمندیم به طور قطع امسال حداقل یک ماهواره را پرتاب کنیم و اگر امکان آن فراهم شد پرتاب دیگری در برنامه گنجانده شود.

رئیس سازمان فضایی ایران از برنامه ریزی برای پرتاب دو ماهواره مخابراتی و سنجشی تا پایان امسال خبر داد و گفت: قرارداد این ماهواره‌ها نیز نهایی شده و همچنین کار طراحی و ساخت ماهواره ناهید ١، آت ست و ماهواره دوستی رو به کامل شدن است.

با توجه به این صحبت‌های رئیس سازمان فضایی، جامعه علمی کشور منتظر پرتاب ماهواره‌های دانشجویی در سال 95 است.