نمازی که نماد «سیاست و دیانت» شد

اولین نماز جمعه تهران در پنجمین روز از روزهای گرم مرداد ۱۳۵۸ درحالی برگزار شد که انقلاب اسلامی ایران هنوز به یکسالگی خود نرسیده بود.

مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی که به گفته امام خمینی (ره) «ابوذر زمان» بود، با حکم بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران مامور به اقامه نخستین نماز جمعه عبادی سیاسی جمعه شد و دانشگاه تهران هم که همواره کانون تحولات علمی و سیاسی بود، بعنوان محل اقامه نماز جمعه تهران تعیین شد.

اگرچه اعلام رسمی برگزاری نماز جمعه تهران برای ملتی که طعم شیرین پیروزی انقلاب اسلامی را چشیده بودند، طمع دشمنان مغرور و منافق را برافروخت، اما نتوانست محفل و فرصتی برای وطن‌فروشان و دگراندیشان فراهم کند تا از این گذر در بین صفوف به هم فشرده ملت رسوخ کنند.

انبوهی از ملت انقلابی از نخستین ساعات صبح روز جمعه پنجم مرداد ۵۸ خود را به درهای ورودی دانشگاه تهران رساندند و صفوف پرشمار نماز در دانشگاه تهران بود که به استقبال امام جمعه تهران رفت.

حضور چشم گیر مردم در دانشگاه تهران برای گروهک منافقین و ضد انقلاب غیرقابل باور بود و باعث شد، در ادامه وطن‌فروشی هایشان برای ایجاد خلل در صفوف نمازگزاران برنامه‌ریزی کنند.

از هنگام شروع خطبه های نماز جمعه از سوی آیت الله طالقانی، تبلیغات گسترده و خطرناکی علیه انقلاب و اسلام از سوی شیاطین و تفاله های استکبار شروع شد، اما فریادهای نمازگزاران علیه منافقین موجب انزوا و برملا شدن نقشه های شوم آنها برای اولین میعاد عبادی سیاسی جمعه شد.

نماز جمعه تهران با فرمان امام خمینی (ره) در ۵ مرداد ۱۳۵۸ آغاز شد و بعد از آن، حتی در سخت ترین روزهای این کشور و ملت ترک نشد.

مردم حتی در روزهای سخت هجوم رژیم بعث عراق به کشور و جنگ تحمیلی علیه ملت صف های نماز جمعه را ترک نکردند، چرا که بر این باور بوده‌اند که نماز جمعه و خطبه های آن همواره ضمن افزایش سطح بصیرت و آگاهی ملت، موجب خشم و غضب دشمنان بوده و هست و همین صفوف به هم پیوسته نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود.

یک امام جمعه دائم و ۱۲ امام جمعه موقت در تهران

آیت الله طالقانی، نخستین نماز جمعه تهران را با این عبارت که «امروز طلیعه انجام این فریضه بزرگ الهی و این صف بزرگ جهاد و توحید (نمازجمعه) است» آغاز کرد اما این آغاز تنها ۶ هفته و تا ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ ادامه یافت. آیت الله طالقانی به عنوان یک مجاهد و مبارز بزرگ انقلابی که سالها در قم و تهران به مبارزه با رژیم طاغوت پرداخته بود، دار فانی را وداع گفت و مسئولیت مبارزه در مسیر انقلاب را بر عهده بازماندگان گذاشت.

امام خمینی (ره) بعد از درگذشت آیت الله طالقانی فرمودند: «مرحوم مجاهد بزرگوار آقای طالقانی، پس از عمری مجاهدت و پاسداری از اسلام ، به رحمت خداوند پیوست و ما را سوگوار کرد. تکلیف پاسداری از اسلام به عهده همه ماست. نماز جمعه - که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است - باید هر چه شکوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نکنند که نماز جمعه یک نماز عادی است ، امروز نماز جمعه با شکوهمندی که دارد، برای نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شرکت خود باید این سنگر اسلامی را هر چه عظیم‌تر و بلند پایه‌تر حفظ نمایند تا به برکت آن ، توطئه‌های خائنان و دسیسه‌های مفسدان خنثی شود.»

با رحلت آیت‌الله طالقانی، مسئولیت خطیر اقامه نماز جمعه در تهران بر دوش مرحوم حسینعلی منتظری گذاشته شد؛ وی به خاطر فعالیت در مجلس خبرگان قانون اساسی در تهران به سر می‌برد و حضرت امام او را در ۲۱ شهریور ماه ۵۸ به امامت جمعه تهران منصوب کردند. منتظری برای مدت چهار ماه امام جمعه تهران ماند و بعد از آن باحکم امام خمینی (ره) آیت الله خامنه ای در  ۲۴ دی ماه ۱۳۵۸ به عنوان امام جمعه تهران انتخاب شد.

خطبه ها و سخنرانی های انقلابی امام جمعه جوان تهران در آن دوران، زمینه بصرت افزایی ملت را فراهم کرد و همین باعث شد تا منافقین کوردل به خیال خود برای خاموش کردن این فروغ پرنور، با عملیات تروریستی در مسجد ابوذر تهران، امام جمعه جوان و انقلابی پایتخت جمهوری اسلامی را حذف کنند.

پس از این عملیات منافقانه و مجروح شدن آیت الله خامنه ای، نیاز به امام جمعه موقت بیش از پیش احساس شد و همین امر بهانه ای شد تا از ان زمان تاکنون، حضرات آیات موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی، امامی کاشانی، ربانی املشی، یزدی، مهدوی کنی، جنتی، طاهری خرم آبادی، موحدی کرمانی، صدیقی و خاتمی نیز به عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شوند.

ربانی املشی کمترین و هاشمی رفسنجانی بیشترین حضور در نمازجمعه تهران

در این بین آیت الله ربانی املشی تنها سه مرتبه فرصت حضور در سنگر پرافتخار نمازجمعه را پیدا کرد و درحالی که در ۲۰ آذر سال ۱۳۶۰ برای نخستین بار امامت جمعه تهران را بر عهده گرفت در ۱۷ تیر سال ۶۴ با توطئه عوامل باند مهدی هاشمی معدوم، به شهادت رسید.

در این بین آیت الله هاشمی رفسنجانی با امامت ۴۲۴ نماز جمعه در تهران، بیشترین حضور را در سنگر نماز جمعه داشته است.

اما آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی با سابقه ترین امام جمعه تهران هستند که همواره در موقعیت های حساس در جمهوری اسلامی ایران با خطبه های تاثیرگذار ضمن بصیرت افزایی چراغ هدایت ملت شدند. همواره حضور ایشان در دانشگاه تهران برای اقامه نماز جمعه با استقبال پرشور و میلیونی ملت همراه بوده به طوری که گزافه نیست ادعای آنکه نماز جمعه هایی به امامت ایشان اقامه می شوند شلوغ ترین روزهایی است که برای خیابان های منتهی به دانشگاه تهران رقم می‌خورد.

هزارمین نمازجمعه تهران به امامت آیت الله خامنه ای

اقامه هزارمین نماز جمعه تهران در ۸ آبان ۱۳۷۷ توسط رهبر انقلاب بهانه ای شد تا ضمن برگزاری با شکوه این فریضه عبادی سیاسی، منتخبی از هزار خطبه نماز جمعه در تهران گردآوری شود تا بر آنچه در سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی و دوران هشت سال از تریبون این سنگر عبادی، سیاسی راهگشای مردم در مسیر مبارزات بود نگاهی گذرا صورت گیرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نمازهای جمعه در ایران را از لحاظ کمی و کیفی. در دنیای اسلامی بی‌نظیر دانستند و با تبیین نقش نماز جمعه در خنثی‌کردن توطئه‌های عظیم سیاسی در سالهای اول پیروزی انقلاب و نیز حماسه هشت سال دفاع مقدس فرمودند: «دشمن از همان ابتدا با شناخت تأثیر نمازجمعه در آگاهی، وحدت و پایداری ملت ایران، نمازجمعه را از هر سو مورد هجوم قرار داد بگونه‌ای که علاوه بر تبلیغات منفی مستمر، ۵ تن از ائمه بسیار پارسا و آگاه جمعه، حضرات آیات صدوقی، اشرفی اصفهانی، دستغیب، مدنی و قاضی در هجوم خونین دشمن و ایادی او، در محراب نمازجمعه به شهادت رسیدند و نمازجمعه تهران بارها هدف موشکباران، حملات هوایی و بمب‌گذاری قرار گرفت اما مردم در همه این هنگامه‌ها و در تمامی این ۲۰ سال، در هر موقعیتی همچون کوه ایستادند و نمازجمعه را حفظ کردند».

ابعاد گسترده این فریضه نه تنها در تهران بلکه در استانها و شهرستان های سراسر کشور همواره مشهود بوده است. در حال حاظر در حدود ۸۳۰ شهر کشور، نماز جمعه برگزار می‌شود؛ همین امر باعث شده که از همان ابتدای پیروزی انقلاب منافقین به نماز جمعه همواره چشم طمع داشته باشند.

شیاطین زمان، در سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی با کوردلی، چهره هایی همچون آیات عظام صدوقی در یزد، اشرفی اصفهانی در کرمانشاه، دستغیب در شیراز و مدنی و قاضی را در تبریز به شهادت رساندند تا محراب جمعه با خون وارثان علوم آل محمد (ص) مزین و ماندگار شود و همین خون‌ها بود که نهال نوپای نماز جمعه آن روزها را که به گفته امام امت، «از بزرگترین عنایات حق تعالی به ملت ایران است»، به درخت تناور و پرثمر بصیرت و هدایت در این سال‌های پر حماسه و پرتلاطم تبدیل کرده است؛ نمازی که ۱۹۱۶ بار تا جمعه اول مرداد ۱۳۹۵ طنین وحدت‌آفرین آن در تهران شنیده شده است.