پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- رسانه تحلیلی المانیتور مستقر در آمریکا نوشت: در ١٩ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد حسین جابری انصاری، سخنگوی این وزارتخانه، جانشین حسین امیر عبداللهیان، معاون عربی آفریقایی وزیر شد و وی نیز به سمت مشاور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، منصوب شده است. همچنین اعلام شد که بهرام قاسمی سخنگوی جدید این وزارتخانه و همزمان رئیس "مرکز دیپلماسی رسانه ای" شده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، انصاری از تجربه زیادی در امور عربی برخوردار است. وی پیش از آن که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ میلادی، سفیر ایران در لیبی باشد، نماینده ایران در سوریه بود. همچنین پیش از انتصاب به سمت سخنگوی وزارت امور خارجه در نوامبر ۲۰۱۵ میلادی، مدیر کل عربی آفریقایی وزارت امور خارجه بود.

امیر عبداللهیان از سال ۲۰۱۱ میلادی در سمت معاون وزیر امور خارجه خدمت کرده بود. پس از انتخاب حسن روحانی، رئیس جمهور و انتصاب محمد جواد ظریف به سمت وزارت امور خارجه، با این که عقاید این دو نفر چندان با هم سازگار نبود، نقش امیر عبداللهیان که پس از شدت گرفتن "بهار عربی" پر رنگ تر شده بود، بیش از گذشته تقویت شد. زمانی که محمد جواد ظریف سرگرم مذاکره با قدرت های جهانی بر سر موضوع هسته ای بود، امیر عبدالهیان در سراسر خاورمیانه، از این پایتخت به آن پایتخت، سفر می کرد و حامل پیام های ایران در باره درگیری های مختلفی بود که در جریان داشتند. امیر عبداللهیان به زبان های عربی و انگلیسی مسلط و دارای مدرک دکترای روابط بین الملل است. در واقع این دیپلمات کهنه کار که متولد سال ١٩٦٤ میلادی است، در کنار سمت های دولتی، استاد دانشگاه تهران نیز هست.

یک منبع دیپلماتیک ایرانی با این شرط که نامش فاش نشود، گفت: «این تصمیم درباره تغییرات ساختاری در وزارت امور خارجه ایران پیش از آغاز سال نو اتخاذ شده است؛ به طور مثال برای آقای عبداللهیان قرار بود این جابجایی یک سال پیش صورت گیرد؛ اما موانعی وجود داشت. برخی از این دلایل به مشکلات شخصی امیر عبداللهیان مربوط می شد که مانع از سفر او می شدند. حتی زمانی که این انتصاب ها صورت گرفت، قرار بود امیر عبداللهیان به عنوان سفیر به عمان فرستاده شوند؛ اما وی درخواست کرد که در ایران بماند و به همین علت یه عنوان مشاور آقای ظریف منصوب شد.»

به گفته این منبع، امیر عبداللهیان در سمت جدید خود مسئولیت های ویژه ای خواهد داشت. وی گفت: «وزیر امور خارجه بی تردید از تجربیات و دانش گسترده عبداللهیان درباره منطقه استفاده خواهد کرد. وی ممکن است در موقعیت های ویژه ای به عنوان نماینده ویژه ایران منصوب شود. چنین تصمیماتی به اقتضای نیاز های دیپلماسی ایران گرفته خواهد شد.»

نخستین پرسشی که پس از تغییر ساختار وزارت امور خارجه ایران پیش می آمد، این بود که آیا این تغییرات به معنای تغییر سیاست خارجی ایران خواهد بود. برخی ناظران انتظار داشتند با برکناری امیر عبداللهیان، رویکرد تهران در قبال منطقه نیز تغییر کند. دیگر ناظران نیز پیشنهاد کرده اند که این تغییرات ریشه در اختلافات داخلی درباره سرنوشت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، دارد.

یکی دیگر از دیپلمات های ایرانی که وی نیز به شرط فاش نشدن نامش گفت: «این انتظار که تغییر معاون وزیر امور خارجه، موجب تغییر سیاست خارجی یک کشور شود، مضحک است. ایران کشوری متشکل از سازمان های مختلف است. حتی اگر وزیر امور خارجه یا کل دولت هم تغییر کند، تا زمانی که تصمیم از مرکز برای تغییر گرفته نشده باشد، چیزی عوض نخواهد شد.»

این دیپلمات در توضیحات بیشتری گفت: «سیاست خارجی ایران از ٤ مرحله سیاست گذاری عبور می کند. نخست مقام معظم رهبری آن را تعیین می کند. سپس این تصمیم به ترتیب به تأیید "شورای عالی امنیت ملی"، دولت و در نهایت وزارت امور خارجه می رسد.

محمد جواد ظریف در ۲۲ ژوئن به طور علنی درباره تجدید ساختار سازمانی وزارت تحت ریاست خود توضیح داد و گفت: «هیچ توهینی به جمهوری اسلامی بزرگ تر از این نیست که برخی ادعا کنند تغییر یک مقام به خاطر درخواست افراد دیگر انجام شده است.» وی افزود: «تاکنون هیچ کس چه در منطقه و چه خارج از آن جرأت نداشته اند چنین درخواستی از ایران داشته باشند و هرگز نخواهند داشت.»

ظریف با اشاره به ادعای برخی از منتقدان داخلی درباره این که تصمیم او برای انتصاب فرد جدید به سمت معاون تحت تأثیر درخواست های آمریکا بوده است و هدف از آن حذف قهرمان سوری محور مقاومت است، گفت محور مقاومت قدرتمندتر از آن است که به فردی خاص وابسته باشد و کسانی که چنین تحلیل هایی ارائه می دهند، خواسته یا ناخواسته، به جای تقویت مقاومت، آن را تضعیف می کنند.»

محور مقاومت، به رهبری ایران، چتری است که دولت سوریه، گروه های عراقی که طرفدار ایران اند، "حزب الله " لبنان و "انصار الله" یمن (جنبش حوثی ها) را در بر می گیرد. هر یک از اعضای مقاومت در یک یا چند جبهه می جنگند و گمان می رود با نفوذترین چهره در میان آنها قاسم سلیمانی باشد.

ظریف و سلیمانی برای بسیاری از ایرانی ها نمادهایی ملی به شمار می روند. ظریف برای توافق مهم هسته ای مذاکره کرد و سلیمانی مرزهای حوزه نفوذ کشور را زیر نظر دارد که به مدیترانه می رسد. اکنون که هر دو مرد، هر یک در حوزه مسئولیت خود، سرگرم حل یک پرونده اند، این پرسش مطرح شده است که خط فکری کدام یک در پیش گرفته خواهد شد.

ظریف در واکنش مستقیم به چنین پرسش هایی، در ٢٣ ژوئن در هلند گفت: «در ایران، درباره سوریه اتفاق نظر وجود داشت.» و افزود وی با سلیمانی درباره سوریه بحث و گفتگو هایی داشته است و هر دوی آنها بر نیاز این بحران به راه حل سیاسی توافق دارند.»

در واقع، ایران سال ها است که موافقت خود را با راه حلی سیاسی نشان می دهد و در همان حال برکناری فوری اسد را نمی پذیرد. در همین موضوع، یکی از مقامات عالی رتبه ایران به شرط فاش نشدن نامش گفت: «در موضع ما درباره سوریه، هیچ تغییری ایجاد نشده است.» 

وی افزود: «از زمانی که برنامه چهار مرحله ای را ارئه کردیم، همیشه یک حرف زده ایم؛ اما باید بر اصلاحات قانونی و نهادها تمرکز کنیم و به مردم سوریه اجازه دهیم خودشان سرنوشت خود را انتخاب کنند.»

 

ظريف