پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «دکتر سعدالله زارعی» عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی در یادداشتی اختصاصی برای «پارس» در واکاوی خروج نیروهای روسی از سوریه و اعلام فدرالیسم در شمال سوریه نوشت:

ورود روسیه به پرونده امنیتی سوریه با درخواست دولت های ایران و سوریه صورت گرفت که در جهت تضعیف موقعیت تروریست ها خواهان همکاری عملیاتی روسیه شدند. این همکاری در یک دوره زمانی بین سه تا پنج ماه مد نظر بود و در حال حاضر شش ماه از زمان این همکاری گذشته است؛ لذا خروج نیروهای روسی در یک چارچوب عملیاتی است که از ابتدا توافق شده است. تاثیر خروج این نیروها نیز بر پرونده سیاسی سوریه چندان روشن نیست؛ به خاطر اینکه پرونده سیاسی روس ها بر حفظ سیستم سوریه و عدم دسترسی تروریست ها به حکومت تاکید دارد.

گفتنی است که همیشه تاثیر یک عمل در یک جغرافیا مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. به عبارت دیگر سلسله حوادث و رخدادها در کنار هم یک وضعیتی را به وجود می آورند یا آن را از بین می برند. در حال حاضر در شرایط فعلی، آمریکایی ها طرح «پلن ب» را برای سوریه دنبال می کنند و از طرف دیگر کردها در روزهای گذشته نوعی حالت فدرالی را اعلام کرده اند. این شرایط در زمانی که نیروهای نظامی روسیه به عنوان مدافع دولت سوریه کاهش پیدا می کنند، می تواند معنای خاصی را به همراه داشته باشد.

در مجموع در سال های گذشته نکته ای از پرونده سوریه آموخته شده است که عبارت است از اینکه به تعداد بازیگران مداخله گر در پرونده سوریه، نقش وجود دارد و به میزان همکاری ها و توافقات، حوادثی در صحنه میدانی روی می دهد. کاهش نیروهای نظامی روس ها از پرونده عملیاتی سوریه، تاثیر تعیین کننده ای بر تحولات نخواهد داشت؛ مگر اینکه سلسله ای از رویدادها فضای جدیدی را پدید آورند. در طول پنج سالی که از بحران سوریه می گذرد، ورود روس ها به این پرونده از روز نهم مهر ماه 1394 شروع شد. قبل از ورود نیروهای روس، رزمندگان مقاومت شهریور ماه عملیات بزرگی را در منطقه «زبدانی» به اجرا گذاشتند که عملیات بسیار موثر و تعیین کننده ای بود و دقیقا طرح راه حل سیاسی از سوی مخالفان اسد پس از انجام موفقیت آمیز این عملیات صورت پذیرفت؛ این در حالی بود که بحث گفتگوها پیش از آن از سوی عربستان و ترکیه به هیچ وجه مورد پذیرش نبود اما پس از اجام آن عملیات مورد پذیرش قرار گرفت.  

همین طور روس ها در عملیاتی که در جنوب سوریه و در منطقه «شیخ مسکین» انجام شد، حضور نداشتند؛ این عملیات در روز هشت مهر ماه آغاز شد. روس ها در عملیات «نصر 2» نیز که غرب منطقه حلب به وقوع پیوست، نقش کمکی بر عهده داشتند و فرماندهی با ایشان نبود. به همین دلیل برخلاف هیاهویی که خروج نیروهای روسیه را به عنوان یک موقعیت حمایتی از تروریست ها القا می کند تا روحیه ارتش سوریه شکسته شود، خروج این نیروها تغییر عمده ای در پرونده سوریه به وجود نمی آورد. طی چندین روز آینده این تبلیغات سیاسی از بین می رود و در صحنه میدانی سوریه این سوال مطرح است که آیا تروریست ها می-توانند موقعیت بهتری پیدا کنند یا نه؟

درباره اصل گفت وگوهای صلح هم بایستی گفت که آیا این گفتگوها جامع است یا محدود؟ آن چیزی که در گفتگوها مشاهده می شود، حضور بعضی از گروه های سیاسی  سوری است که بخشی از آن-ها جزء گروه های مسلح به حساب می آیند اما در عین حال تعیین-کننده فضای امنیتی از سوی معارضه ها شمرده نمی شوند. در حقیقت می توان گفت که 3% از معارضان سوری در مذاکرات حضور دارند اما 97% آن ها حضور ندارند. بنابراین در راه حل محسوب شدن این گفتگوهای سیاسی تردید وجود دارد. گرچه گفت وگو فی نفسه برای طرفین یک امر مثبت است اما نمی تواند در حدی باشد که پرونده سوریه را سر میز تعیین کند؛ چرا که اساسا 97% تروریست ها پشت میز حرکت می کنند.

حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (PYD) به رهبری صالح مسلم نیز در آشفته بازار سوریه منطقه «حسکه» را به عنوان منطقه فدرالی اعلام کرده است. این یک اقدام تحریک آمیز به حساب می آید و با منطق فدرالی نیز ناسازگار است. ایجاد فدرالیسم یک موضوع ملی است که بایستی با حضور بقیه بازیگران داخلی در سوریه تصمیم گیری شود و در صورت توافق می تواند اجرایی شود اما در اینجا اقدام یک طرفه صورت گرفته است.

در این بین همکاری کردهای سوری با ایالات متحده آمریکا نکته شک برانگیز شمرده می شود. به نظر می آید که اعلام منطقه فدرالی در شمال سوریه زمینه را برای دخالت بیشتر آمریکا در سوریه فراهم می کند؛ لذا حضور آمریکا در شمال سوریه تاثیرگذاری این کشور در پرونده سوریه را مغتنم تر خواهد ساخت. چنین شرایطی یک موقعیت حساسی را به وجود می آورد که بایستی چزئیات آن با نگرانی دنبال شود.

بحران سوریه تبلیغات سوریه عضو هیئت علمی دانشگاه مد