چرایی انتخاب قزاقستان برای انتقال اورانیوم غنی شده ایران/ صفحه های سوخت هسته ای؛ بهانه جدید آمریکاییها برای تاخیر در اجرای توافق

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- وال استریت ژورنال خبر داد: به گفته منابع آگاه، دولت آمریکا به ایران کمک می کند تا بتواند بخشی از ذخیره سوخت هسته ای خود را به قزاقستان ارسال کند، گامی که می تواند به روند لغو تحریم ها علیه تهران شتاب بخشد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، روز دو شنبه، گروه 1+5 که با ایران در زمینه برنامه هسته ای کشورمان به توافق رسیده اند، پیش نویس قطعنامه ای را به اعضای آژانس بین المللی انرژی اتمی ارایه کردند. در این پیش نویس ، پیشنهاد شده است پرونده مربوط به فعالیت های گذشته هسته ای ایران که ده سال از زمان گشوده شدن آن می گذرد بسته شود. بسته شدن این پرونده گامی مهم در راه لغو تحریم ها خواهد بود. مقامات آمریکا می گویند انتظار می رود این قطعنامه ظرف یک هفته تصویب شود. 

توافق با دولت قزاقستان که هنوز در مرحله گفتگو قرار دارد و نخستین بار است که خبر آن منتشر می شود می تواند مانع مهمی را از سر راه اجرای توافق هسته ای بردارد. مقامات آمریکا و ایران می گویند امیدوارند این توافق که زمینه را برای لغو تحریم ها هموار خواهد کرد، تا ماه آینده قطعی شود. 

وال استریت ژورنال می نویسد: مقامات آمریکا می گویند امیدوارند که تحریم های برقرار شده علیه ایران پیش از برگزاری انتخابات مهم پارلمانی در این کشور، در ماه فوریه لغو شوند. حسن روحانی، رئیس جمهور نسبتاً میانه رو ایران در مبارزات انتخاباتی خود وعده داد که موجبات لغو تحریم ها را فراهم آورد و چنانچه تحریم ها به سرعت لغو نشوند مخالفت با توافق هسته ای شدت خواهد یافت.  جان کربی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت ما همچنان توانایی آن را داریم که در واکنش  اقدامات ایران، اقدامات بی از جمله برنامه موشک های بالسیتک این کشور، با برقراری تحریم ها یکجنانه واکنش نشان دهیم. اما آیت الله خامنه ای، رهبر معظم ایران هشدار داده است هرگونه تحریم تازه از سوی آمریکا علیه ایران، نقض توافق هسته ای تلقی خواهد شد. 

مارک کرک، سناتور جمهوری خواه از ایالت ایلینویز، گفت ایران در خلال دو ماه گذشته برای بار دوم با آزمایش موشک بالستیک که قادر به حمل کلاهک هسته ای است و می تواند اسرائیل و نیروهای آمریکایی مستقر در خاورمیانه را هدف قرار دهد، قوانین بین المللی را نقض کرده است. 

وی گفت هر دو آزمایش موشک هسته ای، با قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد مغایرت دارند اما دولت آمریکا از مجازات کردن ایران به علت نقض قطعنامه شورای امنیت، خودداری می کند. 

وال استریت ژورنال می نویسد: در ماه ژوئیه ایران موافقت کرد میزان ذخیره اورانیوم غنی شده خود را که هم برای ساخت جنگ افزار هسته ای و هم سوخت هسته ای کاربرد دارد، کاهش دهد. ایران ذخیره اورانیوم غنی شده خود را باید آنچنان کاهش دهد که برای در اختیار داشتن اورانیوم غنی شده به میزان کافی برای ساخت یک بمب هسته ای، دست کم به یکسال وقت(زمان گریز) نیاز داشته باشد. 

بخش قابل توجهی از ذخیره اورانیوم غنی شده ایران از نوع عیار پائین ٥ درصد است اما مقداری از اورانیوم را با عیار ٢٠ درصد غنی سازی کرده است و می تواند این نوع از اورانیوم غنی شده را با سهولت بیشتری تا میزان ٩٠ درصد که برای ساخت جنگ افزار هسته ای ضروری است، غنی سازی کند. نمایندگان ایران و 1+5 چند هفته است که درباره تعیین سرنوشت چندین کیلو گرم اورانیوم غنی شده ایران با عیار ٢٠ درصد گفتگو می کنند. 

پیش از آغاز این گفتگوها، ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا و علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در هفته نخست نوامبر با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند اما خبر این دیدار منتشر نشد. این دو مقام که هر دو در آمریکا در رشته فیزیک تحصیل کرده اند، از پشت پرده نقش مهمی در دستیابی به توافق هسته ای ایفا کردند. 

کسانی که به ایران و توافق هسته ای سوء ظن دارند همچنان بر این باورند که ایران در اجرای توافق هسته ای تقلب خواهد کرد و این کشور با توجه به دست نخورده باقی ماندن زیرساخت برنامه هسته ای خود به سرعت می تواند کاهش ذخیره اورانیوم غنی شده خود را جبران کند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تلاش کرد تا در توافق هسته ای ایران از داشتن ذخیره اورانیوم غنی شده محروم شود و نتواند به غنی سازی اورانیوم مبادرت کند و زیر ساخت برنامه هسته ای این کشور نیز برچیده شود. 

دلیل انتخاب قزاقستان

با انتقال اورانیوم غنی شده ایران به یک کشور دیگر همچون قزاقستان که روابط نزدیکی با آمریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد، کنترل بر مواد هسته ای غنی شده ایران به گونه بهتری صورت خواهد گرفت و میزان ذخیره اورانیوم غنی شده این کشور به حد اقلی که در توافق هسته ای بین  تهران و واشنگتن و دیگر قدرت های جهانی قید شده است، کاهش خواهد یافت.

برنامه هسته ای قزاقستان نیز همانند برنامه هسته ای  ایران و بسیاری از کشورها، تحت نظارت آژانس قرار دارد و در نتیجه هیچ گونه مواد هسته ای را نمی توان به سادگی و پنهانی به ایران بازگرداند. 

ایران از مدت ها قبل با روسیه درباره مبادله اورانیوم غنی شده گفتگو می کنند که بر اساس آن ایران اورانیوم غنی شده خود با عیار پائین را به روسیه ارسال خواهد کرد. اما به گفته کارشناسان کاهش ذخیره اورانیوم غنی شده با عیار ٢٠ ایران، از جمله مشکل ترین بخش های گفتگوها هسته ای بوده است. 

ایران به علت روبرو شدن با چالش های فنی ناگزیر شده است بخش قابل ملاحظه ای از ذخیره اورانیوم غنی شده خود با عیار ٢٠ درصد را به خارج ارسال کند. بر اساس طرحی که امروزه درباره آن بحث و گفتگو می شود ایران با دولت قزاقستان یک توافق تجاری امضاء خواهد کرد تا ذخیره اورانیوم غنی شده خود با عیار ٢٠ درصد را در آن کشور، احتمالا برای چندین سال، به ودیعه بگذارد. 

گرچه هنوز نقش قزاقستان در این زمینه کاملاً قطعی نشده است اما این کشور عضو اتحاد شوری سابق، گزینه مناسبی به نظر می رسد. قزاقستان در سال ٢٠١٣ دو دور از گفتگوهای هسته ای مربوط به ایران را میزبانی کرد و با تهران، واشنگتن و مسکو روابط دوستانه دارد.

قزاقستان تا پیش از فروپاشی اتحاد شوروی سابق جنگ افزار هسته ای در خاک خود داشت اما با  فروپاشی شوروی، جنگ افزار های خود را به دولت روسیه تحویل داد. 

مقامات وزارت خارجه قزاقستان از گفتگو درباره مذاکره بین ایران و دولت متبوع خود در زمینه انتقال اورانیوم غنی شده ایران به قزاقستان خودداری کردند. ایران در زمینه تبدیل اورانیوم غنی شده خود با عیار ٢٠ درصد به فرآورده هسته ای بی ضرر، با مشکل فنی روبرو شد چون از سال ٢٠١٤ به این طرف تلاش کرده است تا به سرعت این نوع اورانیوم را به شکل اوکسید در آورد و بخشی از آن را به فضولات هسته ای تبدیل کند. 

بهانه گیری جدید

مقامات آمریکایی در موضوع گیری روزهای اخیر خود موضوع صفحات سوخت را به عنوان بهانه ای برای تاخیر در اجرای توافق مطرح می کنند. روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در این زمینه می نویسد: ایران در ضمن با توجه به تعهدی که بر عهده گرفته است بخشی از دست کم ٦٠ کیلوگرم اکسید اورانیوم را به صفحه های سوختی تبدیل کرده است که بازفراوری آن برای تولید بمب هسته ای کار بسیار دشواری است. ایران برای تبدیل اورانیوم غنی شده خود به فضولات هسته ای برای کاهش ذخیره اورانیوم غنی شده، به فعالیت های گسترده ای نیاز خواهد داشت. ایران با یک مشکل دیگر نیز دست به گریبان است: ایران باید هر ماه بیشتر از ٥ تا ٦ کیلوگرم صفحه های سوخت هسته ای تولید کند. همین امر می تواند اجرای توافق هسته ای را با تاخیر روبرو کند. 

یکی از حساسیت های سیاسی برای ایران در اجرای توافق هسته ای  از میان بردن دستاوردهای هسته ای خود است که سال ها برای آن کار و تلاش کرده است.