آغاز جدایی اعتدال از اصلاحات

به گزارش پارس،به نقل از مشرقتحولات در گـروه‌بنـدی‌ جریان‌های سیاسی بسیار سریع‌تر از آنچه در ذهن تحلیلگران بگنجد، در حال تغییر است و به نظر می‌رسد برخی حدس‌های قبلی درباره امکان ائتلاف بین اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان غلط از آب درآمده و ائتلاف‌های جدیدی در صحنه بازی در حال ظهور است؛ائتلاف‌هایی که می‌تواند نگرش‌های قبلی را درباره نتیجه انتخابات بر هم بریزد و البته درنتایج نهایی در 9 اسفندماه به شدت تأثیرگذار باشد؛ نتایجی که به باور بسیاری تمام تحولات سیاسی ایران را حداقل تا انتخابات سال 1400 ریاست جمهوری تعیین خواهد کرد و احزاب و گروه‌هایی که از صحنه قدرت بیرون بمانند راه بسیار سختی را برای بازگشت به عرصه قدرت در پیش خواهند داشت. 

پیش از این محتمل‌ترین نتیجه برای صف بندی‌های جدید از عرصه انتخابات ائتلافی بین اصلاح‌طلبان و دولت برای حضور در انتخابات مجلس بود؛ ائتلافی که بسیاری آن را حتمی می‌دانستند و برخی از تئوریسین‌های اصلاح‌طلب نیز آن را مقدمه‌ای برای بازگشت به عرصه قدرت می‌دانستند،کما اینکه سعید حجاریان یک سال پیش در گفت و گو با ایسنا به صراحت به این نکته اشاره کرد که مجلس دهم می‌تواند راه را برای بازگشت اصلاح‌طلبان به عرصه سیاسی فراهم کند. این مطلب بعدها به عنوان سندی بر این نکته ارائه شد که اصلاح‌طلبان تنها به عنوان یک نردبان به دولت یازدهم نگاه می‌کنند و بحث اطلاق رحم اجاره‌ای نیز به دولت از همین جا مطرح شد. 

با این حال و در ادامه برخی اختلاف‌ها بین دولت و اصلاح‌طلبان به این نتیجه‌گیری منجر شد که شاید این ائتلاف چندان هم به مصلحت نباشد و شاید باید به فکر همپیمان تازه‌ای در میان طرف مقابل بود. 

ائتلاف با لاریجانی به جای اصلاح‌طلبان
بحث ائتلاف دولت با علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی از دل همین اختلافات مطرح می‌شود و کم کم زمزمه‌هایی از درون دولت و حزب نزدیک به آن یعنی حزب کارگزاران مطرح شد که لاریجانی می‌تواند متحدی معقول برای حضور در عرصه انتخابات باشد. 

از نگاه این طیف لاریجانی به دلیل نزدیکی به نظام می‌تواند برای دولت بسیار نفع بیشتری داشته باشد تا اصلاح‌طلبانی که به دنبال سوء‌استفاده از دولت هستند و تنها به اهداف جناحی خود فکر می‌کنند، البته در این میان شروطی هم برای لاریجانی تعیین شد که مهم‌ترین آن حل مشکل فتنه 88 بخشی از بدنه اصلاح‌طلبان به خصوص کارگزاران با نظام بود، بدون آنکه هزینه سنگینی برای آن پرداخت شود. این نکته‌ای بود که محمد قوچانی نیز به صراحت در یکی از سرمقاله‌های خود درباره انتخابات بر آن تأکید کرد. 

با این حال طی یک ماه گذشته تعریف و تمجید از علی لاریجانی در میان کارگزاران به اندازه‌ای رسید که حتی برخی از اصلاح‌طلبان نیز در این باره احساس خطر کردند و از احتمال جدا شدن اصلاح‌طلبان از دولت در انتخابات سال جاری خبر دادند. 
یارکشی می‌کنیم
یکی از مهم‌ترین اظهار نظرها در این باره سخنانی بود که غلامحسین کرباسچی از اعضای اصلی کارگزاران ارائه داد و به صراحت امکان یارکشی از رقیب را مورد تأیید قرار داد. 

کرباسچی در گفت و گوی خود با روزنامه شرق به این گونه از احتمال ائتلاف با طیف معتدل اصولگرایان سخن گفت: ما اصرار نمی‌کنیم، ولی می‌گوییم وحدت آنها هم به نفع مردم کشور است. این سیاستی است که در جهت مصلحت خود آنها هم است اما کار ما باید این باشد که در جهت پیشبرد سیاست‌های اصلاح‌طلبانه از همه نیروهایی که به فکر منافع ملی و کشور هستند، یارگیری کنیم و برای ما مهم نباشد که کسی در گذشته چه مشکلی یا موضعی در برابر ما داشته است. اگر بعضی از آنها الان به فکر منافع ملی هستند، ما حمایت می‌کنیم، یعنی اگر ما برای منافع ملی از همه افرادی که در جناح مقابل هستند، یارگیری کنیم به موفقیت می‌رسیم. اگر از همه نیروهای طرف مقابل یارگیری کنیم، ضرر نمی‌کنیم. در انتخابات ٩٢ و سیاست خارجی ما همین کار را انجام دادیم. این سیاست درست است به نظر من. 

شاید اشاره صریح کرباسچی در این مصاحبه به یارگیری از طرف مقابل و ائتلاف با علی لاریجانی بود که ناقوس خطر را برای طرف مقابل به صدا درآورد. 

واکنش خشمگینانه اصلاح‌طلبان
این مسئله به قدری برای اصلاح‌طلبان سنگین بود که برخی از آنان سعی در تغییر معنی سخنان کرباسچی داشتند به نحوی که سیدمحمود میرلوحی از نزدیکان رئیس دولت اصلاحات نوشت: اصلاح‌طلبان از اصولگرایان میانه‌رویی که حاضر نشده‌اند در کنار تندروها قرار گیرند، استقبال و دعوت به همکاری می‌کنند. به نظر می‌رسد مراد آقای کرباسچی از اصطلاح «یارگیری» از اصولگرایان این باشد، به همین خاطر است که ایشان به اصولگرایان توصیه می‌کند جریان اصولگرایی اصیل را با پیوند خوردن با تندروهای پایداری تضعیف نکنند. اما برخی در مقابل این سخنان صراحت بیان داشتند و این ایده را رد کردند. 

در همین راستا گروه سیاسی روزنامه آرمان‌امروز نوشت: «نیازی به جذب نیرو از رقیب ندارند و خودشان به اندازه‌ای نیرو تربیت کرده و نیروی باسابقه که قبلاً وزیر و نماینده مجلس بودند را دارند که نخواهند دست کمک به اردوگاه رقیب دراز کنند. آنچه کرباسچی از آن به عنوان انحصارطلبی نام برده است در این موضوع معنا پیدا نخواهد کرد و زمانی می‌توان اصلاح‌طلبان را متهم به انحصارطلبی کرد که در درون خود به حذف یکدیگر می‌پردازند. هر چند در گذشته این انحصارطلبی در جریان اصلاحات به تعداد معدودی به چشم می‌خورد اما از زمانی که دولت از حیطه اختیار این جریان خارج و به دست مدعیان اصولگرایی سپرده شد، آنها با انحصارطلبی خداحافظی کردند و به یکدیگر نزدیک شدند. 

شاید صریح‌ترین اظهارنظر را در این رابطه رسول منتجب نیا داشت. قائم مقام حزب اعتماد ملی با اشاره به سخنان کرباسچی و لیست جداگانه‌ای که از سوی حزب اعتدال و توسعه مطرح شده است، گفت: تصمیم حزب اعتدال و توسعه برای دادن لیست جدا از اصلاح‌طلبان را به صلاح دولت نمی‌دانم ولی بالاخره آنها به این جمع‌بندی رسیده‌اند و نظر آنها مهم است.

وی افزوده است: باید تلاش کرد اگر با اصلاح‌طلبان به وحدت نمی‌رسند اختلافی هم با یکدیگر نداشته باشند و با آنها رقابت نکنند و در عمل وحدت داشته باشند و دوستانه و صمیمانه در انتخابات در کنار اصلاح‌طلبان حضور داشته باشند. 

بر اساس این گزارش، منتجب‌نیا قدرتمند‌ترین پشتوانه‌ دولت میان مردم و گرو‌ه‌های سیاسی را «جناح اصلاح‌طلب» دانسته و خطاب به دولت گفته است که اگر اصلاح‌طلب‌ها از دولت فاصله بگیرند برای دولت مشکل به وجود خواهد آمد، لذا به هیچ‌وجه نباید اجازه داد که فاصله‌ای بین اصلاح‌طلبان و دولت به وجود‌ بیاید.

در واکنشی دیگر، داریوش قنبری سخنگوی فراکسیون اصلاح‌طلبان مجلس هشتم نیز گفته است: به نظر می‌رسد برخی افراد که صاحب رسانه‌ها و تریبون‌هایی هستند و قصد معرفی خودشان را دارند، اسم‌شان را از این طریق در کنار اسامی فرعی دیگری مطرح می‌کنند تا از این طریق برای خود ایجاد حق کنند. 

وی تأکید کرده است: به نظرم به جای جریان اصلاح‌طلبی، کسانی که اقدام به انتشار این اسامی می‌کنند باید پاسخگو باشند چراکه این لیست‌ها را جریان اصلاح‌طلب منتشر نمی‌کند و افراد تریبون‌دار اقدام به انجام این امر می‌کنند. 

تمام این اظهارنظرها نشان می‌دهد جدایی دولت و اعتدالیون از اصلاح‌طلبان به مرحله‌ای جدی رسیده است و به زودی شاهد از هم گسیختن این ائتلاف خواهیم بود. 

اصولگرایان در چه وضعی هستند
در طرف مقابل هم اصولگرایان از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیستند و باید برای حفظ توان وحدت خود با قاطعیت بیشتری عمل کنند. تشکیل گروه رایزنی چهارنفره بین لاریجانی، ولایتی، ناطق نوری و همچنین آیت‌الله مقتدایی نشان می‌دهد جزایر جداگانه قدرت در بین اصولگرایان نیز در حال شکل‌گیری است. 

از مدت‌ها پیش حجت‌الاسلام تقوی بحث ایجاد یک وحدت تمام عیار را بین اصولگرایان از طریق جلسات مختلف کلید زدند، با این حال تنها سه گروه سیاسی برای حضور در این جلسات رایزنی اعلام آمادگی کرده‌اند. 

حال سؤال اینجاست که در سایه اختلافاتی که بر سر تصویب برجام بین برخی گروه‌های اصولگرا به وجود آمده است، می‌توان انتظار داشت این وحدت به راحتی صورت بگیرد. شاید از هم اکنون بحث ایجاد یک پیوند جدی بین دولت و لاریجانی مطرح باشد. 

از این رو است که می‌توان فهمید چرا شریعتمداری در سرمقاله خود در کیهان می‌گوید: ادعای پیوند بخشی از اصلاح‌طلبان با بخشی از اصولگرایان فقط و فقط - تأکید می‌شود فقط و فقط - برای کسب وجهه از اصولگرایان است، به بیان دیگر قصد دارند دست خالی خود را در انتخابات پیش‌رو با گره زدن خود به اصولگرایان، پُر و پیمان نشان بدهند! و از این رهگذر برای خود کسب وجهه و آبرو کنند. 

و اما، اکنون نوبت اصولگرایان - به معنی واقعی کلمه و نه این یا آن سلیقه - است که به مدعیان اصلاحات اجازه ندهند با اعلام نزدیکی‌شان به اصولگرایان، بدنامی بارها تجربه شده خود را به اصولگرایان نیز نسبت بدهند.