پاتک ضدروسی اوباما

مقام‌های آمریکایی می‌گویند پرزیدنت اوباما دو گام مهم برای آغاز تهاجم علیه داعش را در هفته‌های پیش رو اعلام خواهد کرد. اوباما برای اولین بار به پنتاگون دستور مستقیم داده تا مهمات و شاید برخی تسلیحات را به نیروهای اپوزیسیون سوری برساند. اوباما همچنین از ایده افزایش حملات هوایی از پایگاه هوایی ترکیه استقبال کرد؛ هرچند جزئیات بیشتری در این باره گفته نشد.

در مجموع، شاید یکی از این اقدامات، تقویت تجهیز و آموزش ۳ تا ۵ هزار مبارز عرب باشد که به ۲۰ هزار مبارز کرد ملحق خواهند شد. پشتیبان این نیروها جنگنده‌های نیروهای ائتلاف خواهد بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، هدف از این اقدامات فشار بر مرکز و پایگاه داعش در رقه خواهد بود. جنگنده‌های پشتیبان احتمالا تا جایی پیش خواهند رفت که مبارزان اپوزیسیون سوری مرز ۶۰ مایلی این کشور با ترکیه را تصرف کنند تا مانع رساندن تدارکات به داعش شده و خطوط ارتباطاتی این گروه را قطع کنند. با شکست پروژه پنتاگون برای آموزش مبارزان سوری برای جنگ با داعش، آمریکا تصمیم دیگری گرفته است چرا که در طرح پنتاگون قرار بود ۵ هزار مبارز سوری طی ۳ سال با بودجه‌ای ۵۰۰ میلیون دلاری آموزش داده شوند اما آمریکا تنها موفق به آموزش حدود ۱۲۵ تن از سوری‌ها شد (یک گروه ۵۰ نفره و یک گروه ۷۵ نفره) که این گروه‌ها یا سلاح بر زمین گذاشته و فرار را بر قرار ترجیح دادند یا از سوی گروه النصره دستگیر شده و مجبور شدند بخشی از سلاح و مهمات آمریکایی را در ازای آزادی یا عبوری ایمن از منطقه تحت کنترل النصره به این گروه واگذار کنند. از مجموع نیروهای تحت آموزش آمریکا تنها ۵ تن موفق به حضور در میدان نبرد شدند.

حضور روسیه در شام هم بر تغییر موضع آمریکا بی تاثیر نیست. روز جمعه، اوباما اعلام کرد که کشورش از هیچ اقدامی برای مبارزه با داعش فروگذار نخواهد کرد. این رویکرد جدید آمریکا بر مبارزان عرب اتکا دارد که فرماندهانشان از سوی نیروهای آمریکایی و مبارزان کرد رصد می‌شوند. این مبارزان عرب هم تجربه حضور در میدان جنگ را دارند و هم آمریکا می‌تواند به وفاداری‌های آنها امیدوار باشد. اوباما به خبرنگاران گفت: «ما داعش را تعقیب خواهیم کرد و تلاش می‌کنیم اپوزیسیون معتدل را تقویت کنیم.» کارشناسان می‌گویند مواضع جدید اوباما متاثر از حضور روسیه در سوریه است. تحلیلگران می‌گویند دولت آمریکا با ورود نظامی روسیه در سوریه رو دست خورده است و بنابراین می‌کوشد تا رویکردی جدی تر در برخورد با داعش در پیش بگیرد. برخی می‌گویند اوباما از زمانی که برای مبارزه با داعش در سوریه حضور یافت «بازی موش و گربه» را در پیش گرفته بود. اما حضور روس‌ها معادله را بر هم زد و باعث شد اوباما به فکر حضوری جدی تر در سوریه باشد.

مقام‌های ارشد دولت می‌گویند: رویکرد تهاجمی جدید دولت ممکن است باعث تغییر دوباره معادله روی زمین شود. مارتین دمپسی، رئیس وقت ستاد مشترک ماه گذشته گفت: «ائتلاف به لحاظ تاکتیکی در برابر داعش به بن‌بست رسیده است.» به گزارش نیویورک‌تایمز، باید منتظر ماند و موفقیت این طرح را دید. با این حال، داعش تا کنون ثابت کرده که نسبت به عملیات‌ و حملات ائتلاف غرب منعطف بوده و توانسته با وضعیت فعلی خود را سازگار کند و این سازگاری و انعطاف بیش از آن چیزی بوده که آمریکا آن را پیش‌بینی کرده بود. در واقع، اکنون عملیات علیه داعش – ظاهرا- به شکلی هماهنگ نشده در دو جبهه جریان دارد: یکی جبهه روسیه که بر غرب سوریه متمرکز است. این جبهه نه تنها داعش بلکه سایر مخالفان اسد را هم شامل می‌شود. جبهه دوم به رهبری آمریکا درست در نقطه مقابل است یعنی مناطق شرق و شمال شرق سوریه را در بر می‌گیرد. هدف آمریکا همانا تضعیف داعش با ویران کردن پایگاه اصلی این گروه در رقه است.

خطوط این ماموریت‌ها از بیانیه‌های عمومی فرماندهان ارشدی گرفته شده که برای ارائه توضیحات در کنگره حضور یافته بودند. همچنین از مصاحبه با مقام‌های نظامی، دیپلماتیک و دولتی به شرط ناشناس ماندن به دست آمده که برنامه‌ریزی‌های داخلی را به بحث می‌گذاشتند. مقام‌های آمریکایی می‌گویند هیچ جزئیات و توضیحی از اهداف خود نمی‌دهند تا داعش نتواند اهداف طرح‌های آمریکا را پیش‌بینی کند. ژنرال لیود. جی. اوستین، فرمانده نیروهای آمریکایی در خاورمیانه می‌گوید: «۶ ماه آینده فشار زیادی بر داعش در مناطقی مانند رقه وارد خواهد شد.» به نظر می‌رسد آمریکا علاوه بر آموزش ۳ تا ۵ هزار مبارز عرب، طرح‌های دیگری برای سوریه دارد که قصدی برای افشای آنها ندارد. این طرح‌ها «غافلگیرانه» خواهد بود تا داعش امکان پیش‌بینی و گریز نداشته باشد.

به گزارش نیویورک‌تایمز، حضور روس‌ها در سوریه باعث شده اوباما به شدت دست به بازنگری در طرح‌های عملیاتی کشورش در سوریه بزند. این گزارش می‌افزاید: «پنج‌شنبه گذشته اوباما جلسه شورای امنیت ملی را برگزار کرد که از عناصر مهم این استراتژی پشتیبانی می‌کرد.

مقام‌های دولتی به شرط فاش نشدن نامشان می‌گویند در آن جلسه، اوباما از ایده‌های اساسی برای فشار عربی- کردی بر رقه با حمایت هوایی آمریکا و ائتلاف غرب حمایت کرد.» جان کری هم در سازمان ملل به «عملیات جبهه شمال» با حمایت استرالیا، کانادا، فرانسه و سایر نیروهای ائتلاف اشاره کرد. گفته می‌شود قرار است به زودی عملیاتی «چندجانبه در چند جهت» و به شکل «گاز انبری» علیه داعش صورت گیرد.

نیویورک‌تایمز می‌نویسد عملیات جبهه شمال در کوبانی قرار دارد که نماد نبرد علیه داعش است. در واقع، ترکیب نیروهای ائتلاف غرب، مبارزان کرد سوری در تعامل با نیروهای عملیات ویژه آمریکا در شمال عراق نیروی ضدداعش را تشکیل می‌دهند. قرار است گروه‌هایی از مبارزان عرب هم به این ترکیب اضافه شوند. یکی از دلایلی که باعث شده آمریکایی‌ها از نیروهای عرب استفاده کنند همانا کاستن از نگرانی ترک‌هاست که کردهای سوری، آن اثرگذاری که ترک‌ها از آن می‌ترسند را در شمال سوریه ندارند. به گزارش نیویورک‌تایمز، جناح عربی این نیروی «ائتلاف عرب سوری» نام دارد که متشکل از ۱۰ تا ۱۵ گروه است که تعدادشان به ۳ تا ۵ هزار نفر می‌رسد. ترکیب این نیروها جمعا ۲۵ هزار تن می‌شود که قرار است در عملیاتی گازانبری داعش را در «رقه» محاصره و زمینگیر کنند. این گزارش می‌افزاید هدف از این عملیات به رهبری آمریکا «محصور کردن رقه و قطع مسیرهای تدارکاتی و ارتباطی داعش با شمال غرب و شمال شرق این شهر است.»

آمریکا به جای وارد کردن نیروی زمینی به تجهیز و تشکیل ائتلاف عربی- کردی پرداخته است. اینها در قالب نیروی زمینی وارد میدان شده و آمریکا با پشتیبانی هوایی از پایگاه اینجرلیک وارد میدان می‌شود. مقام‌های ارشد اروپایی و آمریکایی می‌گویند یکی از اهداف‌شان محافظت از نیروهای شورشی تحت حمایت آمریکا و جلوگیری از برتری روسیه است. ظاهرا طرح‌هایی در دست است تا مانع درگیری و اصطکاک نیروهای روسی و ائتلاف غرب شود. بر همین اساس، یک «کنفرانس تلویزیونی» میان مقام‌های پنتاگون و همتایان روسی‌شان برگزار شد تا میزان برخوردها به حداقل کاهش یابد.

به نظر می‌رسد پوتین در نهایت غرب را به واکنش واداشت. اکنون «ائتلاف غرب» به رهبری آمریکا شمال سوریه و «ائتلاف شرق» به رهبری روسیه جنوب این کشور را میان خود تقسیم کرده‌اند. برخی کارشناسان از تقسیم سوریه به سه منطقه سخن به میان آورده بودند: شمال در اختیار غرب، جنوب در اختیار روس‌ها و مرکز در اختیار داعش و گروه‌های وابسته. اینکه این تقسیم‌بندی چقدر جدی است هنوز معلوم نیست اما قدر مسلم این است که اکنون با ورود تمام قد مسکو در سوریه و تغییر استراتژی نظامی آمریکا برای عقب نماندن از روسیه معادلات شام دگرگون خواهد شد. با این حال، اولین تعقیب و گریز و تنش هوایی میان ترکیه و روسیه رخ داد.

به گزارش بی‌بی‌سی، ترکیه گفته است که نیروی هوایی این کشور یک جنگنده روسیه را که حریم هوایی این کشور را در نزدیکی مرز سوریه نقض کرده بود، رهگیری کردند. وزارت خارجه ترکیه در اعتراض به این حادثه سفیر روسیه را در آنکارا فراخواند و نسبت به تکرار نقض حریم هوایی این کشور هشدار داد. تصور بر این است که تقسیم موقت سوریه به دو منطقه شمال – جنوب بی‌دلیل نباشد و برای جلوگیری از چنین تنش‌هایی که می‌تواند به جنگی تمام عیار تبدیل شود، طراحی شده است.