روحانی: چیزی امضا نکرده‌ایم

به گزارش پارس به نقل از تسنیمکاظم روحانی‌نژاد اجرای نشست خبری رئیس‌جمهور را برعهده داشت و پرویز اسماعیلی معاون اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور به منظور اتخاذ ترتیبات پرسش خبرنگاران، در کنار مجری قرار گرفته بود.

روحانی نژاد گفت: نزدیک به 200 تن از رسانه‌های داخلی و خارجی در این نشست خبری حضور دارند.

مشروح سخنان رئیس‌جمهور در این نشست خبری به شرح ذیل است:

خوشحالم که بار دیگر فرصتی پیش آمد در خدمت خبرنگاران داخلی و خارجی در یک نشست خبری باشم و با سوالاتی که مطرح می شود انشاءالله بخشی از کارنامه دولت در طول 2 سال گذشته تبیین شود. در آغاز لازم می‌دانم سلام و درودم را تقدیم کنم به محضر همه شهیدان و امام شهیدان و بویژه شهیدان رجایی و باهنر که سراسر زندگی آنها انقلاب بود، حرکت برای پیروزی نهضت اسلامی و مردمی بود. خدمت به مردم بود؛ تلاش برای استقرار انقلاب اسلامی و سپس حضور در دستگاه اجرایی برای خدمت به مردم بود. یاد آن عزیزان گرامی باد و ما همه موفق باشیم که مسیر و راه آنها که راه اخلاق و مردمی و اعتدال بود را پاس بداریم و ادامه دهیم.

دولت یازدهم به نیمه راه خود رسیده. دو سال از این افتخار برای دولت که مردم بار  مسئولیت را به این دولت سپردند می گذرد. اگر من بخواهم این نیمه راه را با یک جمله تبیین کنم، این نیمه راه برای ایجاد آرامش و ثبات در بخش‌های مختلف این جامعه بود. ما از یک دولتی که با التهاب، دولتی که با مشکلات فراوان در بخش وحدت اجتماعی، در سیاست‌خارجی، در مسائل اقتصادی روبرو بود حرکت کردیم به سمت یک دولت مستقر، با ثبات، دولتی که همه تلاش خود را به کار برد که در قدم اول در سیاست‌داخلی زخم جدیدی را ایجاد نکند و بر زخم های گذشته مرهمی بگذارد. 

دولتی که تلاش کرد روابط جناح‌ها، احزاب، گروه‌ها، اقوام، مذاهب، ادیان، در این کشور یک روابط آشتی‌جویانه، مسالمت‌آمیز و برادرانه باشد. دولتی که تلاش کرد تا اگر شکاف اجتماعی وجود دارد، این شکاف حتی‌الامکان ترمیم شود. در زمینه فرهنگی این دولت تلاش کرد فضا را مناسب‌تر کند. فضا برای خلاقیت‌ها، فضا برای احیای اخلاق. احیای هنر. احیای فرهنگ. کاری که مادر این دو سال کردیم این است که فضای آرام‌تری را برای اصحاب فرهنگ، هنر، رسانه، دانشگاه‌ها، مدارس، مراکز علمی و تحقیقاتی، و روابط آنها با جهان، با مراکز علمی جهان، با دانشگاه‌های جهان بهتر و صمیمی‌تر  کنیم. به گزارش تسنیم، روحانی گفت: تعالی علم، تعالی دانش، و تعالی هنر جزو اهداف ماست. تلاش ما بر این بود در بخش اقتصادی، اولاً به بازار آرامش ببخشیم. نوسان‌های شدید و تند را در بازار شاهد نباشیم. در بازار کالا،‌ بازار ارز، تلاش ما بر این بود که از نوسان‌های شدید جلوگیری کنیم. تورم را مهار کنیم؛ تورمی که با یک سرعت فزاینده‌ای نگران‌کننده‌ای بود؛  مهاری بر این اسب سرکش بزنیم و تورم ما یک تورم آرام باشد. کاهنده باشد؛ مستمر باشد؛ چون ممکن است تورم را برای یکی دوسه ماه یا شش ماه کاهش داد اما کاهندگی مستمر اساسی بوده که از ابتدا دنبال کردیم و تا امروز به حمدالله به آن دست یافتیم و امیدواریم تا پایان این دولت که وعده ما این بوده که انشاءالله تورم یک رقمی باشد، بتوانیم به تورم یک رقمی دست یابیم.

ما با رکود بسیار شدیدی مواجه بودیم. رکودی که در سال 91 با رشد منفی 6.8 و در سال 92 هم با رشد منفی، منتهی منهای 1.9 مواجه بودیم. تمام تلاش ما این بود که رشد ما مثبت شود و ادامه یابد و این رشد پایدار بماند. ما در سال 93 از رکود خارج شدیم؛ رشد مثبت داشتیم. مثبت 3 و امیدوارم این رشد مثبت را امسال هم ادامه دهیم. گرچه سال بسیار سختی از لحاظ اقتصادی داریم؛ البته نه ما بلکه بسیاری از کشورها با یک شرایط اقتصادی سخت مواجه هستند. برخی از کشورهایی که صادر کننده نفت بودند به خاطر قیمت نفت به تورم سه رقمی رسیدند در مدت این یکسال گذشته. برخی کشورها پول ملیشان کاهش بسیار شدید یافته است. ما هم البته با مشکل فراوانی مواجه بودیم و هستیم؛ قیمت نفت کاهش یافته و از 110 دلار در آغاز این دولت به قیمت 40 و 42 دلار رسیده و زیر 50 دلار است. وقتی درآمد نفت کاهش یابد اثر می گذارد در بخش های مختلف.روی صادرات غیرنفتی ما هم تاثیر می گذارد. طبیعی است. ضمن اینکه بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا در ماه های اخیر با نوسانات بسیار شدید از نظر رشد اقتصادی و بازار سرمایه مواجه شدند.

کشوری مثل چین دیدید که چگونه با رشد منفی در بازار سرمایه مواجه شد. دنیا به هم متصل است. ضمن اینکه ما در منطقه ای هستیم که در طول دو سال گذشته با مشکلات امنیتی فراوانی همسایگان و منطقه ما مواجه بوده و بی تردید این تاثیرگذار در مسائل اقتصادی هم هست.

در عین حال  ما مسیر اقتصادیمان قابل قبول است. در بخش های مختلف دارای رشد مثبت بسیار خوبی بودیم. در معدن و صنعت و کشاورزی. تحولات بسیار خوبی در بخش اقتصادی داشتیم. در زمینه انرژی می بینید که تولید گاز ما حدود 120 میلیون متر مکعب افزایش یافته در روز. تولید نفت ما از 2.7 به 2.9 رسیده و افزایش یافته. در پتروشیمی سال گذشته رشد بالای 9 درصد داشتیم. 9.6؛   44.5 میلیون تن تولید محصولات پتروشیمی ما بوده است. در زمینه معادن رشد قابل ملاحظه‌ای داشتیم. پهنه‌های معدنی حدود 80 درصد آزاد شده و از شرکت های مختلف برای حضور و سرمایه گذاری دعوت شده. در آینده تحول بسیار مثبتی در بخش معدن خواهیم داشت. 

در زمینه معضل آب که کشور ما با خشکسالی مستمری در سالهای گذشته مواجه بوده و امسال هم ادامه یافته است. نزول رحمت الهی امسال از سال قبل هم کمتر بوده. با مشکلات زیادی حتی برای آب آشامیدنی  مردم مواجه بودیم که البته داریم از اینها عبور می کنیم. در عین حال منابع آب ما کم است و باید برنامه ریزی شود. این دولت سرمایه گذاری بسیار خوبی برای تحصیل منابع جدید آب انجام داده است. حتما این سرمایه  گذاری که در این دو سال برنامه ریزی شده و انجام گرفته در دولتهای قبل نبوده است. حدود 10 میلیارد دلار برای آب برنامه ریزی کردیم که سالانه 2 میلیارد دلار بتوانیم مصرف کنیم و امیدواریم به رقم  های خوبی از لحاظ منابع آب، چه استفاده از سدها و چه از نظر آبهایی که از کشور عبور می کند و خارج می شود و چه در زمینه شیرین کردن آبها در مجموع بتوانیم بر این مشکل بزرگ فائق شویم. 

یکی از راه های مهم در این زمینه که دنبال  کردیم آبیاری تحت فشار است. برای این کار قدمهای بسیار خوبی در دو سال گذشته برداشته شده است. کانال کشی ها و زهکشی ها در زیر سدها؛ مسئله بهره‌وری از آبها در زمین‌های کشاورزی قدم بسیار خوبی برداشته شده و درصدش نسبت به سالهای گذشته 171 درصد افزایش است. به  گزارش تــــسنیم روحانی افزود: در منطقه خوزستان و ایلام سال گذشته 44هزار هکتار را تحت پوشش برنامه ریزی کشاورزی مدرن قرار دادیم. هم برای زهکشی و هم برای کانال های آب و امسال انشاءالله 82 هزار هکتار را در این منطقه انجام خواهیم داد. 

شاید وقت خیلی گرفته شود. اگر بخواهیم به همه بخش ها بپردازیم پیشرفت خوبی داشتیم که وزرای مربوطه در این روزها توضیح داده اند و یا خواهند داد. البته در بخش های مختلف ذهنم آماده است برای تبیین ولی می ترسم وقت اول ما در این مصاحبه و در واقع وقت سوالات شما کم بشود و گرفته شود. در زمینه اجتماعی حرکت بسیار خوبی برای تحت پوشش قرار دادن مردم و بیمه درمانی و بهداشت و سلامت برداشته شده است. امروز متخصصین را تقریبا به اقصی نقاط کشور رسانده ایم. همه بخش ها و شهرهای کوچک شاهد حضور پزشکان و متخصصان هستند. تجهیزات بیمارستانی در حال نوسازی است در همه جا. مخارج درمانی مردم بسیار پایین آمده. انشاءالله طرح تحول سلامت را ادامه خواهیم داد.

در زمینه سیاست خارجی هم به آرامش و ثبات و هم تعامل مثبت با جهان و هم بازسازی چهره ایران در افکار عمومی دست یافته‌ایم. امروز نگاه به ایران نگاه دیگری است. نام ایران بیش از همیشه در رسانه‌ها در این ماه‌های اخیر مطرح بوده است. اما کمتر شاهدید که در طول سالهای گذشته به صورت مثبت نام ایران اینهمه مطرح باشد.بگذریم از سالهای اولیه و ماه های اولیه پیروزی انقلاب که نام ایران با عظمت مطرح شد و یک مقاطع دیگر، جزو مقاطع استثنایی است امروز که نام ایران به عنوان یک کشور صلح طلب و صلح خواه در سراسر دنیا دارد مطرح می شود. تقریبا ایران هراسی شرایط بسیار وخیمی را دارد می گذراند. البته دارند با اکسیژن و بهانه می خواهند نجاتش دهند ولی ایران هراسی در حال مرگ همیشگی است و ایران جایگاهش را پیدا کرده. امیدواریم در زمینه ایران هراسی و اسلام هراسی راه را ادامه دهیم.

پرونده بسیار پیچیده هسته ای روی میز روابط بین الملل قرار گرفته بود که ما توانستیم، مقصودم از ما ملت ایران است، ملت ایران توانست با یک حرکت بسیار خوب و منسجم به یک نقطه بسیار مطلوبی برسد. البته در همه زمینه ها و از جمله سیاست خارجی آنچه باعث موفقیت ما بود این که تصمیم عجولانه و یک شبه نگرفتیم و با صاحب نظران مشورت کردیم و از خرد جمعی استفاده  کردیم. همه جا اگر پیروز شدیم خرد جمعی پیروز کرده و به خاطر وحدت ملی و مشارکت و حضور مردم بوده است. به گزارش تسنیم روحانی گفت: مردم به خوبی حس کردند مسئله هسته ای جناحی نیست و موفقیت در این مساله به نفع کشور است. کار بسیار بزرگی انجام شده و ما در حال نهایی شدن این روند و قدمهای نهایی برای موفقیت هستیم. البته برخی می پرسند چرا پس اثرش را نمی بینیم؟ البته اثرش دیده می شود. هم در فضای امروز کشور و منطقه و جهان. اما اگر بخواهیم ملموس تر بشود، هنوز که نهایی نشده به هرحال، زمانی که قدمهای نهایی برداشته و تحریمها برداشته شود؛ انشاءالله در ماه های آینده شاهد خواهیم بود.

وقتی تحریمها برداشته شود تا آثار مثبتش در جامعه بیاید کمی طول می کشد. مثلا مانع برداشته می شود که نفت را به اندازه قبلی بفروشیم که زمانی طول می کشد تولیدمان افزایش یابد و زمانی طول می کشد تا مشتری بیابیم و زمانی هم طول می کشد، حدود 2 ماه که پولش به خزانه بیاید. اما آنکه مهم است اعتماد بیشتر مردم و امید بیشتر مردم است. این چیزی است که نقد کار ماست. در سایه امید و اعتماد انشاءالله به همه اهداف دست می یابیم.

در این دو سال تلاش ما برای ایجاد ثبات و آرامش بود و انشاءالله در دوسال پیش رو تلاش ما برای رونق، رشد و پیشرفت خواهد بود.  ما در همه این زمینه ها کاری که در این 2 سال انجام دادیم، این بود که مقدمات لازم را فراهم کردیم. مقدمه واجب هم که خب، واجب است. این مقدمات را در سیاست داخلی و خارجی و فرهنگی و اجتماعی فراهم کردیم. انشاءالله امسال شاهد یک انتخابات بسیار خوب خواهیم بود و آن در زمینه رشد و رونق سیاسی در اسفند ظاهر می شود. مردم شاهد یک انتخابات بسیار خوب و با مشارکت بسیار خوب و شکوهمند خواهیم بود. انشاءالله رقابتی تر از گذشته. رقابتی که همیشه بوده است. و با احساس سلامت بیشتر. سالم بودن یک موضوع است که انشاءالله همیشه سالم بوده ولی احساس سلامت موضوعی دیگر است که انشاءالله بالا خواهیم برد. همه نهادها دست به دست هم باید بدهند. ما قصد دعوا با هیچ نهادی نداریم اما همانطور که قبلا گفتم در انتخابات به عنوان مسئول اجرای قانون اساسی به وظیفه ام عمل خواهم کرد. حالا ممکن است برخی خوشحال شوند و برخی نشوند. 

فکر میکنم کافی باشد برای مقدمه بحثم. بیشتر وقت را بگذاریم برای استفاده از سوالات.

پرسش و پاسخ/

روزنامه اطلاعات: طبق اذعان اعضای مختلف دولت و شخص شما، اقتصاد کشور با مسائل عدیده ای چون رانت و انحصار و فساد سازمان یافته مواجه بوده که منجر به شکاف شده است. 40 درصد فرار مالیاتی دارند و اکثریت با درآمد کمتر از خط فقر به سر می برند. موانع اصلی بر سر فعالیت های دولت کدام است و چگونه می خواهید از آن عبور کنید؟  مرد شماره یک شما در حل بحران اقتصادی کیست؟

روحانی: انشاءالله همه اش یک سوال بود دیگر(خنده)؛ من ابتدا میخواهم تبریک بگویم به روزنامه اطلاعات که توانست 90 سال به صورت مستمر کار حرفه ای انجام بدهد. هم برای کارکنان این موسسه و روزنامه و هم برای شخص دوست بسیار عزیزم جناب آقای دعایی که زحمات زیادی می کشند. اقتصاد ما هم با مشکل نفتی بودن و هم با مشکل رانتی بودن و هم با مشکل انحصار در برخی زمینه ها و هم حضور پررنگ برخی از دستگاه‌هایی که خیلی در شانشان کار اقتصادی نیست مواجه است. همچنین عدم اجرای درست سیاست‌های کلی اصل 44. بنا بود اینها اجرا شود و اقتصاد را بسپاریم به بخش غیردولتی. نه اینکه اسمش را عوض کنیم و حکومتی و دولتی بماند. متاسفانه آنها درست اجرا نشد. اولین قدم دولت این بوده که واگذاری ها به بخش غیردولتی به طور صحیح انجام شود که موفق بوده دولت. دولت تلاش میکند فعالیت های اقتصادی شفاف شود. به گزارش تسنیم، روحانی گفت: این با این مسئله که اطلاعات باید در خدمت همه قرار بگیرد، برای این است که از فساد جلوگیری  کنیم. دولت الکترونیک یکی از راه های جلوگیری از فساد است. باید اطلاعات در اختیار همه باشد و قانون را برای همه یکسان عمل کنیم. این سخت است. نمیدانم چرا حق تلخ است. هرجا می گوییم باید قانون اجرا شود برخی ها عصبانی و ناراحت می شوند.

برخی دعوت به قانون را می گویند حاشیه سازی نکنید! عجب! پس قانون شد حاشیه. پس متن می شود همان رانتی که شما می گویید؟   همه باید تسلیم قانون شویم راه دیگری وجود ندارد. باید در برابر قانون خاضع شویم. نمی خواهم بگویم دولت در زمینه عدالت و حذف رانت و انحصار ها کاملا موفق بوده اما قدمهای خوبی برداشته و انشاءالله ادامه خواهیم داد. خود رسانه ها ابزار بسیار مهم برای تحقق این هدف هستند. شما باید واقعیت ها را به مردم بگویید. یکی از راه ها برای مبارزه با فساد رسانه های آزاد هستند. البته نباید متفاوت باشند که یک رسانه حاشیه امن داشته باشد و رسانه‌ای دیگر نه. 

این رانت که می گویید در رسانه ها هم همین بساط را داریم. یک رسانه هرچه بگوید هیچ مشکلی برایش پیش نمی آید. نمی دانم چجوری است. تهمت و افترا. ولی یک رسانه کوچکترین خطا کند همه دستگاه ها فعال می شوند که قانون را اجرا کنند. همه باید یکسان باشند و قانون باید برای همه اجرا شود. 

در بحث سلامت یکی از قدمهای  مهم دولت برای عدالت اجتماعی بود که همه آنها که گرفتارند و مشکل دارند وقتی به بیمارستان مراجعه می کنند با مشکلات کمتری مواجه شوند. بحث امنیت غذایی یکی از آن راه ها بود. 

چون سوال شما بسیار مهم بود مقداری به آن پرداختم اما هدف دولت ایجاد عدالت اجتماعی، پرهیز از رانتها و جلوگیری از انحصار و فساد بود و قدمهای خوبی برداشته اما قدمهای بسیاری هست که باید بردارد.

در بحث اقتصاد و همه بحث ها اجرای برنامه مهم است، افراد که...؛ البته تیم اقتصادی ما معلوم است، ستاد اقتصادی ما معلوم است. این دولت بیشتر برنامه محور است تا شخص محور.

شبکه خبر: چند هفته‌ای است که مقامات عالیرتبه و هیات های تجاری آلمان و فرانسه و ایتالیا و ... به کشور ما آمدند و خواستار گسترش مناسبات تجاری هستند. دولت چطور می خواهد بین اقتصاد مقاومتی و مراودات تجاری با غرب ارتباط برقرار کند؟

روحانی: سوال بسیار مهمی است. ما در یک مقطعی قرار گرفتیم. ما در گذشته درآمد ارزی خوبی داشتیم. بیش از 700 میلیارد دلار درآمد ارزی دراختیار ما بود اما حاصلش این بود که 2هزار بنگاه صنعتی تعطیل و 500 هزار نفر از اشتغال در بخش صنعت بازماندند. اثرش این بود که اشتغال خالص ما حدودا صفر بود. البته افرادی می آیند و حضور می یابند و عده ای به طور طبیعی خارج می شوند. اینکه تعداد بیکارهای ما ثابت بماند معلوم می شود اشتغال ما موثر نبوده. در نتیجه چی شد در آن مدت؟ ایران شد بهشت برای مهندسین و کارگران خارجی. کالا تولید کردند و خریدیم با پول نفت؛ عیناً ممکن است الان هم دچار همین مشکل شویم.

اینجا جایی است که خواهش می کنم از رسانه‌ها، متخصصین، دانشگاهیان و صاحب نظران، هم خوب نظارت کنند  کار دولت را و هم به صراحت نقد  کنند دولت را. اگر دولت خطا کرد. تصمیم ما بر این است که بعد از تحریم و پساتحریم، که انشاءالله ماه های آینده می رسیم، برای حضور بنگاه های خارجی و شرکت های خارجی و دولتهای خارجی در اقتصاد ایران اگر ذهن آنها این باشد که ایران 80 میلیون مصرف کننده دارد و بازار آنهاست خطا می کنند و ما نباید بگذاریم. این را به صراحت هم به مقاماتی که شما گفتید  گفتم که سیاست ما این است که شما سرمایه و تکنولوژی بیاورید و مشارکت کنید و بخشی از بازار ایران و منطقه و جهان در اختیار هردوی ما قرار بگیرد. این می شود اشتغال برای جوانان ما. هدف نهایی اشتغال است که امروز معضل اصلی ماست. باید این معضل را حل کنیم.

من امیدوارم در این میسر بخوبی دولت بتواند حرکت کند و اگر غیر از این باشد کشور ضرر می کند. باید به اینجا برسیم که پول نفت ما باید مصرف شود در بخش سرمایه گذاری های اصلی در کشور. آنچه ما نیاز به مصرف داریم و واردات، چه تجهیزات و چه قطعات و چه مواد اولیه، آنها را باید از صادرات غیرنفتی به دست آوریم. در 4 ماه اول امسال برای اولین بار در سالهای گذشته تراز ما مثبت شده و صادرات ما بیشتر از واردات است. باید از طریق صادرات غیرنفتی تامین و نفت را صرف سرمایه  گذاری های اساسی کنیم.

خبرگزاری فارس: تبریک عرض میکنم هفته دولت را به شما و همه همکارانتان. طی هفته های اخیر درباره پولهای بلوکه شده ایران در خارج از کشور رقم های مختلفی مطرح می شود از 29 تا 180 میلیارد دلار. رقم واقعی را بفرمایید. و اینکه چگونه قرار است هزینه شود.

روحانی: رقمهایی که شما فرمودید برخی با واقعیت منطبق نیست. ارقام مختلفی بیان می شود که می تواند درست باشد. یک وقت می گوییم کل ارزهای ما در خارج چقدر است؛‌این یک رقم است. یک وقت می گوییم آن رقمهایی که در خارج است و مربوط می شود به صندوق توسعه ملی، آن یک رقم. آنچه مربوط به ذخایر بانک مرکزی است این هم کم می شود. یک بخشی مال دولت است که تبدیل به ریال می شود و به خزانه می آید خیلی بالا نیست و گفته شده است. رئیس بانک مرکزی اعلام کرده است. آن رقمی که مال دولت است یک رقم زیادی نیست. اما در کل بخشی ذخایر بانک مرکزی است که برای کل تحرکات اقتصاد ما مهم است. بخشی هم مال صندوق توسعه ملی است که میتواند فعال شود. لذا ارقام، البته برخی رقمها مبالغه هست ولی اینکه چند جور رقم گفته می شود به دلیلی است که  گفتم. 

خبرگزاری فرانسه: با مردم ایران در ارتباطم و با جوانان ایران حرف می زنم که فکر میکنند در مذاکرات هسته‌ای شما خوب عمل کردید اما شک دارند که انتظاراتشان برآورده خواهد شد یا خیر. برخی به خارج از کشور می خواهند بروند. برخی هم تردید دارند که برگردند. دولت شما چه اقدامی میکند که اینها را قانع  کند تا مهاجرت نکنند و آنها هم برگردند.

روحانی: تکیه گاه اصلی ما نسل جوان ماست و بویژه نسل تحصیل کرده. به حمدالله یکی از بخشهایی که میتواند جاذبه داشته باشد برای سرمایه گذاران خارجی توسعه نیروی انسانی در کشور ما هست. این پایه بسیار خوبی است. قدیم می گفتند در ایران انرژی هست و امروز بیش از بحث انرژی، انرژی انسانی و نیروی فعال تحصیلکرده کشورمان است و اهمیت ژئوپلتیک کشورمان. نسل جوان ما کاملا امیدوار است به کشور. چه آنها که در داخل هستند و چه آنها که به  خارج سفر کرده اند. اطمینانی که شما می گویید را در مقام عمل باید ایجاد کنیم. عملکرد دولت در طول این دو سال امیدوار کننده بوده برای مردم و نسل جوان ما. وقتی نسل جوان ما می بیند که این دولت قادر است یک معضل مهم بین المللی را با تدبیر و منطق و مذاکره حل و فصل کرده و زمینه را برای جذب سرمایه و تکنولوژی  خارجی آماده کند، آنها حس میکنند زمینه فعالیت آنها در کشور بیش از سابق است.

اقدامات خوبی هم در زمینه شرکتهای دانش بنیان انجام داده ایم. هر ماه تعدادی از متخصصان جوان ما از کشورهای مختلف دارند به ایران می آیند. مهاجرت مغزها دارد معکوس می شود. هرچه این شرکتهای دانش بنیان ما فعال تر شود می تواند نیروهای فعال ما را در خارج از کشور جذب و به داخلیها امید بدهد. این امیدواری قبل از حل مسئله هسته ای ایجاد شده بود و من این را از آمار و ارقام بازگشت ها و کاهش فراز مغزها می گویم. البته بعد از توافق هسته ای این زمینه مساعدتر خواهد شد.

روزنامه کیهان: شما اخیرا همه را دعوت به قانون کردید، در حالی که طبق قانون، نظر قانون درباره تعهدات و توافقات مشخص است. آیا دولت نباید بررسی برجام را با لایحه به مجلس بفرستد؟

روحانی: این یک بحثی است که مطرح است. حالا اگر پاسخش طول کشید، چاره ای نیست. طبق قانون اساسی و اصل 77 که اشاره کردید و اصل 125 که تبیین می کند میگوید وقتی توافقی را رئیس جمهور یا نماینده اش امضا میکند برای تصویب به مجلس می فرستد. ما که چیزی را امضا نکردیم. آنچه امروز دارد انجام می گیرد نسبت به اجرای معاعهده ای است که قبلا ایران آن را پذیرفته است. می گویند معاعهده ان پی تی را درست اجرا کردید یا نه. تمام مذاکرات برای این بود که ثابت کنیم این اتهامات ناروا است و یک اعتمادی هم آنها نسبت به برنامه آینده هسته ای ایران داشته باشند. همه این بحثها برای اجرای درست معاعهده ای بوده که قبلا تصویب شده در مجلسین ایران. امروز هیچ معاعهده جدیدی نیست. در برجام هم میگوید به صورت داوطلبانه ایران انجام دهد. هیچ یک از 5+1 هم به پارلمان خود نبرده. ضمن اینکه اگر ببریم به پارلمان چی می شود؟ یک الزامی برای دولت می شود. یعنی کار را به نفع آنها انجام داده ایم. 

رفتن به مجلس یعنی چیزی که وزیر خارجه و رئیس جمهور تا حالا امضا نکرده، امضا کنیم. یعنی بر خودمان الزاماتی کنیم که هیچ کشوری نکرده است. بقیه کشورها هم رئیس جمهور و وزیرخارجه شان امضا نکرده. چرا میخواهیم فشاری را از لحاظ حقوقی بر مردم ایران وارد کنیم که هیچ الزامی ندارد. اصل 125 روشن میکند چیزی که رئیس جمهور یا نماینده اش امضا کرد. ما که چیزی امضا نکردیم. برجام سبکش این بود که دولتها تفاهم کنند و برود سازمان ملل و شورای امنیت تصویب شود که آنجا هم رفت.

شما می دانید شبیه این ما در توافق ژنو هم داشتیم. منتها آن کوتاه مدت 2 ساله بود و این ممکن است 10 سال باشد مثلا. آن نرفت به مجلس تصویب شود. قبلا تفاهمات دیگری هم در زمینه هسته ای داشته ایم. پاریس و سعد آباد نرفت مجلس و هیچکس هم نگفت چرا نرفت مجلس. اینهم شبیه آنهاست. البته ممکن است این بحث مطرح باشد که نهادهایی باید برجام را بررسی کنند.

پرونده هسته ای از قدیم از سال 82 زیر نظر شورای عالی امنیت ملی بررسی و نظارت می شد. این شورا الان هم بررسی های متعدد درباره برجام داشته و الان تقریبا مراحل نهایی خود را طی میکند. وقتی چیزی طبق 176 قانون اساسی در شورای امنیت ملی سیرش طی شود، این اصل حاکم بر آن اصول قانون اساسی است که اشاره کردید.

روزنامه مردمسالاری: شما در ایام انتخابات و در بحبوحه تبلیغات درست است قولی ندادید ولی امیدها را زنده کردید برای رفع حصر محصورین. ولیکن در این دوسال اقدامی ندیدیم که این رفع حصر صورت گیرد. اگر واقعا در توان دولت و شما به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی نیست به مردم و قشر عظیمی که به شما رای دادند و این خواسته را دارند بفرمایید اگر نه برنامه تان را بگویید. خواهشاً این موضوعی نیست که با دیپلمات ها و سناتورها با اصحاب روابط بین الملل باشد، با مردم خودمان است با زبان دیپلماتیک جواب ندهید. واضح و روشن بگویید.

روحانی: تلاش دولت از ابتدا بر این بوده که در داخل جامعه ما همه احساس آرامش بیشتری کنند و اگر موضوعی در گذشته در این کشور بوده و ما می توانیم طبق قانون آن را پایان بدهیم، خب پایان بدهیم. ادامه مشکلی که در جامعه بوجودآمده، حالا حق با این بوده یا آن، به هر حال قوه قضائیه و دادگاه های ما حکم میکنند اما اینکه موضوعی را تبدیل کنیم به یک مسئله دائم در کشور، کسی سود نمی برد این وسط. چه خاصیتی دارد. باید تلاش کنیم قانون اجرا شود. اگر کسی خطا و اشتباهی کرده باید قانون نسبت به او اجرا شود. اما اینکه تبدیل کنیم به شعار دائم و مداوم و هی تکرار کنیم، گفت ثم ماذا؟ نتیجه چی؟ اقتدار یک نظام و دولت این است که بتواند سریعتر مسائلش را نهایی کند. مثل همین برنامه هسته ای. این را 20 سال ادامه میدادیم خوب بود؟ درچارچوب منافع ملی هرچه زودتر نهاییش کنیم به نفع ماست. هفته قبل مقام معظم رهبری فرمودند خوب شد این پرونده هسته ای تمام شد و جمع شد. هر پرونده داخلی و خارجی را اگر بتوانیم در چارچوب منافع ملی حل کنیم به نفع ماست.

شاید صریحترین بحث را در این زمینه در دانشگاه شیراز مطرح کردم. خیلی هم آنجا خوشحال شدم از آن جو. سالن سه قسمت بود. وسط و چپ و راست نشسته بودند. راست و چپ اتفاقا درست حاکم بود. بعضی حرفها را هردسته جدا کف می زدند. آنجا گفتم برخی مسائل هست که کار دولت نیست و دولت به تنهایی نمیتواند انجام دهد اما دولت می تواند مقدمات و شرایط امر را فراهم کند. تلاش خودم را در زمینه حل معضلات سیاسی و اجتماعی برای اینکه بتوانیم در چارچوب مصالح و منافع ملی حل کنیم انجام دادم ولی در زمان خودش می شود توضیح بیشتری داد.

شما گفتید تعبیر دیپلماتیک نکنید ولی لازم نیست همه چیز را هم اعلام کنیم. میوه را نباید زود چید. خیلی مسائل مهم در این کشور داریم. البته از گذشته همه باید درس یاد بگیریم و بیاموزیم. نگذاریم انحراف و خطا تکرار شود. در عین حال باید حوصله لازم را به خرج دهیم تا در زمان مناسب مسائل را به حل و فصل برسانیم. هم تعامل گرا باشیم هم تحمل گرا.

خبرگزاری شین‌هوا: ایران و چین روابط خوبی را در چند سال اخیر تجربه  کردند. اکنون بعد از توافق هسته‌ای، شما آینده روابط ایران و چین را چگونه می بینید؟

روحانی: روابط ما خوشبختانه با چین روابط خوبی است. از ابتدای این دولت هم فرصت هایی بوده برای اینکه  من خودم با رئیس جمهور چین در سفرهای مختلف از جمله سفر به چین و شانگهای به خاطراجلاس آنجا، ملاقات مفصل کردیم. در بیشکک ملاقات کردیم و در سفرهای دیگر هم همینطور. در سفر اخیر روسیه هم ملاقات داشتیم. روند روابط دو کشور رو به پیشرفت است و طرح های بسیار زیادی پیش روی ماست که چینی ها می توانند مشارکت یابند. از جمله در خود توافق هسته ای و اجرای برجام یکی از نکات مورد توافق این است که رآکتور آب سنگین اراک بتواند پیشرفته تر شود. این کار توسط چین و یکی از کشورهای 5+1 انجام خواهد شد. به  گزارش تسنیم، روحانی ادامه داد: کشور دیگر احتمالا آمریکا خواهد بود. تکنولوژی نو وارد می شود. ضمن اینکه با رئیس جمهور چین هفت گروه کاری را برای توسعه روابط تشکیل داده ایم تا بررسی کنند آینده روابط ایران و چین را. امیدوارم بتوانیم در آینده همه طرح های مدنظر را عملیاتی کنیم. چین یکی از کشورهای بسیار مهم در آسیاست و ما مصمم به توسعه روابط با چین و روسیه و هند و بقیه کشورهای مهم آسیا هستیم.

خبرگزاری ایسنا: عده‌ای از منتقدان با اشاره به بخشهایی از قطعنامه 2231 مدعی خلع سلاح کشور و کاهش توانمندی دفاعی شدند. از طرف دیگر، شما از فاتح 313 هم رونمایی کردید؛ شما چشم انداز قدرت دفاعی ایران در دوره پساتوافق را چگونه ارزیابی می کنید؟

روحانی: یکی از نکاتی که مورد بحث و سوال بود در موقع توافق و هنوز هم ممکن است مطرح باشد این است که آیا برجام موجب کاهش قدرت دفاعی ایران خواهد شد یا موجب تقویت آن. من یک نکته ای اشاره  کنم که البته شاید کاملا مربوط به این سوال نباشد. ما باید دنبال بازدارندگی باشیم در قدرت ملی. یکی اش در بخش دفاع است. در بخش سیاست خارجی و مسائل اقتصادی است. اخیرا در یکی از سخنرانی هایم تصریح کردم که اقتصاد مقاومتی یعنی اینکه کاری کنیم ایران غیرقابل تحریم باشد. این یعنی بازدارندگی. بنابراین عموم را باید نگاه کرد. در عموم بازدارندگی ما افزایش یافته. در زمینه دفاعی در این دولت نسبت به دوساله های قبل، پیشرفت ما در  تکنولوژیهای مربوط به بخش دفاع هم بیشتر بوده و هم بنیه دفاعی ما قویتر شده و هم انبارهای ما از تجهیزات و سلاح های راهبردی بیشتر شده است. من این آمار و ارقام را یکبار در سخنرانی ام گفتم. 

در برجام اصلا چیزی راجع به موشک و دفاع و سلاح و ... نیست. آن در قطعنامه 2231 است. قطعنامه های قبلی کلا خرید و فروش و صادرات و واردات تسلیحات را برای ایران ممنوع کرده بود. اما در این قطعنامه جدید اولا به جای تحریم شده است محدودیت. دوران صادرات و واردات هم به 5 سال کاهش یافته. در زمینه موشکی هم برای 8 سال این برنامه هست. آنچه در زمینه موشکی می گوید این است که ایران موشکی را طراحی نکند برای پرتاب کلاهک هسته‌ای. خب ما هیچوقت این کار را نکردیم و نخواهیم کرد. ضمن اینکه ما رسما هم اعلام کردیم متعهد به همین بندها هم نیستیم. در برجام هم تصریح کردیم که نقض قطعنامه به معنای نقض برجام نیست. در یک کلمه بخواهم جواب بدهم: ما نسبت به بنیه دفاعی و قدرت دفاعیمان هیچگونه محدودیت را نپذیرفتیم و نخواهیم پذیرفت. آنچه برای کشور نیاز باشد اعم از موشک و غیرموشک تهیه خواهیم کرد.

تلویزیون امارات: ایران چقدر مصمم است به بهبود روابط با همسایگان عرب و بویژه عربستان. بویژه پس از توافق.

روحانی: یکی از آثار این توافق ایجاد اعتماد بین رهبران کشورهایی است که قبلا نسبت به اهداف هسته‌ای ایران تردید داشتند. اگر همسایه احساسش این باشد که به دنبال ساخت سلاح هسته ای هستیم او هم دنبال برنامه های دیگر خواهد بود و روابط دوستانه ما را تحت تاثیر قرار میدهد لذا توافق برای اعتماد بیشتر موثر بوده است. همه کشورهای منطقه میدانستند ما دنبال سلاح هسته ای و کشتارجمعی نیستیم.  ما خواهان روابط بیشتر با همه کشورهای همسایه هستیم. با عربستان سعودی هم از ابتدای دولت عرض کردم دنبال روابط بهتر هستیم. متاسفانه مشکلاتی که پیش آمد از جمله در یمن این فضا را از بین برد. امیدوارم رهبران منطقه در چارچوب مصالح منطقه عمل کرده و دست از جنگ و خشونت بردارند. با دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر نمیتوانیم به اهداف مورد نظر خود برسیم. ملت یمن ملت بزرگی است. ملتی است دلاور و شجاع. از قبل ماه رمضان بمباران ها ادامه یافت و می بینید چقدر مردم کشته شدند و تاثیری هم نداشته است. امیدوارم مقامات عربستان شرایط را برای روابط آماده کنند و نگذارند کشتار بیگناهان ادامه یابد.

روزنامه شهروند: چرا هنوز به مواردی که مسئولان دولت قبل مطرح می کنند پاسخ درستی داده نشده و چرا به شکایت ها پاسخ خوبی داده نشده است؟ 

روحانی: امیدوارم این هاله ای که گفتید، هاله ابهام حل شود. شکایت را از نظر حقوقی هر کسی آزاد است که مطرح کند. ما هم هیچ ابایی نداریم که فردی از یک مقام دولتی بخواهد شکایت کند. شاید از یک دیدگاه به نفع دولت باشد که فرصتی پیش می آید که آن موارد را بیشتر تبیین کند. اما نکته کلی که گفتید که دولت خوب است مسائل را آنچنان توضیح دهد که فضایی برای اینحرکتها ایجاد نشود، دوپهلوست. اگر توضیح دهیم که قبل چه کار شده و هر روز بخواهیم توضیح دهیم، یعنی دولت تبدیل می شود به بیان مواردی که در دولت گذشته صورت گرفته است. این به نظر من نه خواست مردم است و نه فرصت این کار را داریم که صبح تا شب تبیین کنیم که چه مشکلاتی که در گذشته بوده است. البته به مناسبت قبلا اشاره کردیم. خدمت مقام معظم رهبری گفتم اول که شروع کردیم با 3 چاله بزرگ مواجه بودیم یکی بدهی های کلان دولت، یارانه ای که خلاف قانون انجام شده بود و مشکلی برای ما باقی مانده و مسکن مهر که بدون حساب و کتاب از پایه پولی کشور بردند بالا.پایه پولی تقریبا دو برابر شده است. از زمان خلق پول تا آن زمان. ضمن اینکه جاهایی ساخته شده که امکانات ندارد. در عین حال مجبوریم تکمیل کنیم. 125 هزار تا تکمیل شده و 45 هزار تا در حال تکمیل است. 

در عین  حال مرجع رسیدگی به شکایات، قوه قضائیه است.

روزنامه سیاست روز: در فرمایشات امروز خود فرمودید ایران هراسی در حال مرگ همیشگی است. وپیشتر هم فرمودید سایه جنگ در حال برداشته شدن است. اما این تهدیدات رژیم صهیونیستی بیشتر شده است.

روحانی: اینکه  کشوری در شرایطی باشد که تهدید به طور کامل منتفی شود، همیشه  ممکن است تهدیداتی باشد وگرنه نیازی به وزارت دفاع و هواپیما و موشک و نیروهای مسلح و بازدارندگی نداشتیم. لذا تهدیدات احتمالی همیشه هست. اما سایه غیر از تهدید است. یک ابر سیاهی همیشه بالای سر شما قرار می گیرد و شما حس می کنید. اما یک وقت ابر دوردستی ممکن است بیاید. ولی سایه برداشته شده. یعنی تهدیداتی که میتوانست بهانه هایی برای این تهدیدات از دید حقوق بین الملل باشد. به هر حال در 6 قطعنامه قبلی شورای امنیت، تحت فصل هفت و ماده 41 مطرح شده بود. امروز این بهانه برداشته شده. یعنی قطعنامه 2231 برمبنای تهدید صلح و امنیت جهان نیست. 

بنابراین یکی از آثار توافق این است که سایه تهدید را از بالاسر کشور دور کرده. در عین حال مفهومش این نیست که ما خود را برای روز مبادا آماده نکنیم. در دنیا رقبا و از آن بالاتر دشمنانی داریم. تهدیدات ممکن است کاهش یابد اما به طور کامل منتفی نمی شود لذا باید همیشه خود را آماده نگهداریم برای تهدید احتمالی با همان قدرت بازدارندگی که باعث می شود تهدید منتفی و یا دور شود. امیدوارم بتوانیم شرایط بسیار خوب و آرامی برای تحولات و پیشرفت در  همه زمینه ها در کشور داشته باشیم.

خبرگزاری صداوسیما: اوباما دیشت صراحتا اعلام کرد با تعامل ایران با جهان و تغییر نسل مسئولان ایرانی بتوانیم ماهیت رژیم ایران را تغییر دهیم. به نظر می رسد نفوذ در دستور کار جدی آمریکاست. چه طراحی برای جلوگیری از نفوذ آنها دارید.

روحانی: اصل مسئله  که باید حواسمان را جمع کنیم برای نفوذ آمریکا و قدرتهای بزرگ، کاملا درست است. آنکه مقام معظم رهبری مطرح کردند رهنمود ملی است و همه باید به آن توجه کنیم. ما باید شرایطی را خودمان ایجاد کنیم که جلوی این رخنه ها و نفوذها را بگیریم. باید سد درست کنیم. هرچه قدرت اقتصادیمان بالا برود، هرچه قدرت تکنولوژی بیشتر و وحدت و انسجام ملی بیشتر شود و هرچه روابط دولت و ملت برود بالاتر، احتمال نفوذ دشمن مرتب کمتر می شود. اگر بین دولت و نظام و ملت اعتماد نباشد راه رخنه که هیچ، اتوبان باز میشود برای نفوذ. اگر از نظر اقتصادی نیازمند باشید و وابسته به نفت باشید نفوذ می کنند. هرچه توسعه ما با دنیا و بویژه با همسایگان نزدیک تر شود رخنه سیاسی و فرهنگی و امنیتی هر روز کمتر می شود. این رسالت و وظیفه اصلی ماست. بعد از توافق برجام و شرایط پساتحریم ممکن است برخی بگویند شرایط باز میشود و وارد ایران می شویم و می توانیم نفوذ کنیم‌؛ باید کاری کنیم که نفوذ ایران در منطقه، البته نه دخالت، نفوذ فکری و علمی و فرهنگی، بیشتر شود. اینکه الان از لحاظ علم و فناوری در منطقه اول هستیم به معنای قدرت ماست. به گزارش تسنیم، روحانی ادامه داد: خیلی مهم است قدرت علمی و فناوری ما. هرچه ملت ما آگاهتر شود و روابط بین مردم صمیمی تر شود، بین اقوام و مذاهب، سد می شود در برابر رخنه آنها.

ما باید توجه  کنیم به نکته ای که رهبر معظم انقلاب تاکید کردند. انشاءالله کشور ما بنیان مرصوص را برای اینکار داشته باشد.

نه تنها دستور کار دارد، بلکه از ابتدا برنامه مان بر همین مبنا بوده. اینکه دنبال بازسازی اقتصاد هستیم و احیای قدرت اقتصادی ایران و اینکه می گوییم انسجام باید بیشتر و رابط قوی تر شود همه مبنایش همین بوده است و همان را ادامه می دهیم.

خبرگزاری ایرنا: با توجه به اینکه نزدیک انتخابات هستیم و عملکرد دولت در دوسال گذشته قابل قبول بوده مانند فعالیت مجدد خانه احزاب، توصیه شما برای ادامه این روند چیست؟

روحانی:‌مبنای حکومت ما بر مبنای آراست. رای پایه اصلی برای مشروعیت حقوقی و سیاسی در کشور ماست. همه مقامات با رای انتخاب می شوند. مستقیم یا غیرمستقیم. وقتی آرای مردم اساس و پایه است، چگونه می شود آرا را هدایت و رقابت کرد؟ راهش احزاب و تشکلهاست. دولت مبنایش همین بوده. دولت فراجناحی بوده و  هست از ابتدا و اتهام به این دولت خیلی سخت است. اگر دولت جناحی باشد می شود زود به او اتهام زد که میخواهد یک جناح را علیه آن یکی فعال کند. ما به هر دو جناح و تشکلهای قانونی احترام می گذاریم. در دولت ما افرادی که دور میز نشستیم برخی به این جناح و برخی به جناح دیگر تعلق دارند. 

ما در آستانه دو انتخابات مهم هستیم. این بسیار مهم است که مردم حضور و مشارکت کنند و کاری کنیم که رقابت ها بیشتر شود و حس کنیم همه هستند. ممکن است مثالم با واقعیت فاصله داشته باشد البته هر وقت مثال می زنیم آن می شود اصل در حالی که برای تقریب به ذهن است؛ وقتی می روید داخل مغازه و یکنوع یخچال می بینید چقدر برای شما خسته کننده می شود. اگر 10 نوع با رنگهای متنوع باشد ممکن است همان اولی را انتخاب کنید، ولی دارید انتخاب می کنید. کلمه انتخاب خیلی مهم است. انتخابات یعنی مردم بیایند در فضایی که چهره ها و نظرات و افکار مختلف باشند و انتخاب کنند. هرچه شما فضا را برای حضور بیشتر احزاب و گروه ها فراهم کنید انتخابات قشنگ تر می شود و نشاط مردم بالاتر می رود و بهانه های دیگران که به غلط دست می  گیرند علیه انتخابات های ما، برچیده می شود.

خبرگزاری جمهوری آذربایجان: در دو سال اخیر با کشورهای همسایه همکاری های خوبی کردید. بعد از لغو تحریمها اولویت همکاری با کشورهای حاشیه خزر و بویژه آذربایجان در چه زمینه هایی خواهد بود؟

روحانی: حتی پیش از توافق، روابطمان را با کشورهای حاشیه خزر افزایش دادیم. هم رئیس جمهور ترکمنستان و هم رئیس جمهور قزاقستان و هم آذربایجان به ایران سفر کردند و ملاقاتهایی با رییس جمهور روسیه داشتیم. تقریبا به همه این کشورها من سفر کردم. و هم سفر های دیگری از این کشورها در پیش است برای حضور در ایران. با آذربایجان همکاری های فراوانی داریم و می توانیم داشته باشیم. هم در زمینه اقتصادی و هم در زمینه فعالیت مشترکمان در دریای خزر. منطقه نفتی است که داریم مذاکره می کنیم با هم وارد شویم و استفاده  کنیم. برای روابط دو کشور. روابطمان را خیلی نزدیک تر کردیم. تبلیغات نادرست سابق فروکش کرده و امروز اطمینانی بین این دو دولت وجود دارد برای روابط بهتر. امیدواریم این روابط کمک کند برای امنیت منطقه و امنیت قره باغ. شاهد امنیت بیشتر در منطقه باشیم و استفاده بیشتر از دریای خزر و محیط زیست دریای خزر.

خبرگزاری موج: دولت درباره توانمندسازی بخش خصوصی برای استقبال از شرکتهای خارجی در ایران در دوره پساتوافق چه تصمیماتی اتخاذ کرده است؟

روحانی: یکی از برنامه های دولت از آغاز واگذاری امور مردم به مردم و بخش خصوصی بود. ما حتی در بخش فرهنگی هم چنین اعتقادی داریم. باید به تدریج برخی امور را واگذار کنیم به انجمن های تخصصی فرهنگی.در اقتصاد بهترین ها خصوصی ترین ها هستند. هرچه به سمت دیگر برود رانت پیش می آید. در بسیاری از کشورهای منطقه که مسافرت کردم فعالان کارآفرین خودمان هم آمدند. به هر استانی که سفر می کنم یک جلسه ما با کارآفرینان است. اساس برنامه ما تشویق بخش خصوصی برای حضور بیشتر آنهاست. در پساتحریم شرایط آماده تر می شود.دوران پساتحریم و قبل این دوره به این صورت است، یک زمین بزرگی بود که دورش سیم خاردار کشیده بودند، در پساتحریم این سیم خاردارها برداشته می شود. ما دعوت می کنیم از همه کارآفرینان کشور. ما کارخودمان را کردیم، حالا نوبت آنهاست که بیایند به میدان و فعال شوند که بهره آن برای کشور و خود آنها و مردم و همسایگان است.

رادیو جوان: ارزیابی شما از اینکه چقدر بین جوانان امید و نشاط در این دو سال افزایش یافته چقدر است؟

روحانی: تلاش ما بر این مبنا بوده که نسل جوان ما یک سرمایه بسیار عظیم و بزرگ ما هستند. ما باید فضا و زمینه را برای حضور و فعالیت آنها آماده کنیم. در خود محیط دانشگاه و محیط علمی فضای بهتری به وجود آوردیم. دانشجویان در فضای آزادتر و بانشاط تری فعالند. در زمینه فرهنگ و فناوری های نو و سیاسی هم فضای بهتری فراهم کردیم. کمک کردیم به فعالیت بهتر احزاب و راه اندازی مجدد خانه احزاب. امیدوارم ما تلاشمان برای جوانان قابل قبول باشد. البته در فضای پساتحریم زمینه بسیار بهتری برای فعالیت جوانان ما و بویژه اشتغال فراهم می شود. اشتغال که حل بشود ازدواج حل می شود و این دو که  حل شود اعتیاد هم حل می‌شود.

متشکرم از همه رسانه که بار سنگینی به دوش دارند برای ارتباط دولت و مردم. تلاش میکنیم فضای مناسبی برای فعالیت رسانه‌ها ایجاد کنیم.