ماجراي لوسي علي مطهري

نوشته حاضر به هیچ وجه نشان از حتی لحظه ای درنگ در ارادت عمیق نویسنده به استاد شهید مطهری (ره) نیست.  

رفتار های علی مطهری را که می بینم ناگاه یاد یک همکلاسی قدیمی کلاس دوم راهنمایی می افتم. فرزند شهیدی بود که در اثر تکرر، تعدد و تعمق ارادت اطرافیان به پدر بزرگوارش و دلسوزی های نادلسوزانه خانواده به نوجوانی تبدیل شده بود که لطف دیگران را نسبت به خودش همیشگی و وظیفه تلقی می کرد. شاید هیچ واژه ای نتواند جامعیت این ویژگی فردی را بازنمایی کند جز "لوس"!

دقیقا مسئله همین است که علی مطهری در فرآیندی بزرگ شده است که شئونی به او تعلق گرفته که برایش کمتر تلاشی کرده و به قولی نانی را می خورد که پدر بزرگوارش درو و آرد کرده است! وقتی این اتفاق برای کسی افتاد چون فرد در یک مکانیزم طبیعی اجتماعی رشد نکرده و متاثر از گفتار و اعمالش، بازخوردی دریافت نکرده قاعدتا توانایی حفظ تعادل اجتماعی به وسیله مکانیزم های کنترل اجتماعی را تجربه نکرده است. 

البته آنچه که گفته شد فی نفسه مذموم نیست بلکه قطعا کسانی می توانند منشا تحول های بزرگ باشند که بتوانند کنترل های اجتماعی موجود را بشکنند و آنرا ابداع کنند. اما مرز مهم "لوسی اجتماعی" با تحول گرا بودن این است که فرد تحول گرا در یک فرآیند طبیعی اجتماعی رشد کرده و از آن فرآیند آگاه است و قصد اصلاح آنرا دارد اما "لوس" در یک محیط گلخانه در بهترین حالت علم کتابخانه ای اندوخته است که بالاترین توانایی این افراد هم تکرار علم است نه تولید آن بر اساس ویژگی های اجتماعی و فرهنگی موجود.

به طور مثال علی مطهری از آن جهت در مسئله حجاب دیدگاه سفت و سختی دارد و موضوع برایش مهم است که اکثر وجوه مسئله توسط ابوی بزرگوارش به وضوح روشن شده و موضوع یکی از مسائل اصلی پدرش بوده است.چه بسا اگر این موضوع به این عمق و وسعت توسط استاد باز نشده بود و ابهاماتی داشت که فقط با چراغ بصیرت کشف می شد شاید بازهم فرزند در کشف آن درمی ماند.

 در واقع علی مطهری به دنبال حجاب مطهری است تا حجاب اسلام؛ هر چند این دو ممکن است تفاوتی با هم نداشته باشند. علی مطهری به واسطه مشکلی که در بالا گفته شد توانایی به روز رسانی نظریات پدرش در قالب نیازهای سی سال بعد را هم ندارد، کاری که به نظرم انصافا اخوی ایشان دکتر محمد مطهری می تواند انجام دهد.

چه بسیار موضوعات فرهنگی مهم و مهم تری از حجاب که جامعه به آن مبتلا است و به دلیل ابتلای کمتر جامعه روز شهید مطهری به آن مورد سکوت و نظرات گاها عجیب مطهری قرار می گیرد. موضوعاتی مثل آرامش روانی جامعه، اتحاد و همبستگی و...

در موضوع نامه دیروز علی مطهری به رئیس جمهور هم درخشش "لوسی" نگارنده رویت می شود. عدم توجه با مکانیزم های کنترلی اجتماعی و سیاسی همیشه معنای آزادگی را نمی دهد، گاهی معنای آقازادگی و عدم پایبندی اجتماعی می دهد. افراد "لوس" نه تنها بر عکس افراد تحول گرا نمی توانند تحولی ایجاد کنند بلکه همیشه جاده صاف کن و آلت دست کسانی می شوند که به قول معروف آنها را ... (بخوانید شیر) می کنند و جلو می اندازند و آن سو پسته شکسته و به ریش همه می خندند!