آیا آمریکا و ایران می‌توانند در مورد سوریه به تفاهم برسند؟
یکی از اعضای تیم ایرانی با تعجب پرسید که کدام‌یک از منافع آمریکا با چنین اقدام ابتکاری تأمین خواهد شد: سوریه هیچ‌گونه تأثیر نفوذی یا سرایتی بر کشورهای همسایه ندارد.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی به بررسی مذاکرات “غیررسمی” ایران و آمریکا در خصوص سوریه پرداخت.اشراف،اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» در یادداشتی به قلم «فردریک هوف»، عضو ارشد این شورا نوشت: دو روز مذاکره “غیررسمی” صادقانه و ارزشمند بین ایران و آمریکا به تازگی در اروپا انجام شد. همانند دور گفت‌وگوهای دسامبر گذشته، موضوع اصلی مذاکرات مسئله سوریه بود. اگرچه از طرف‌های میز مذاکره صدای واحدی درباره سوریه شنیده نشد، اما تصویر واضح‌تری (به اعتقاد این عضو شرکت‌کننده) از شرایط نمایان‌شد که آمریکا و ایران را به اتخاذ موضع همکاری در قبال سوریه وادار خواهد کرد.
دلیل اصلی حمایت ایران از حکومت اسد
طرف ایرانی دلیل اصلی حمایت خود از حکومت اسد را با لحنی شدید تکرار کرد: حزب‌الله لبنان “نیروی بازدارنده” ایران و خط مقدم دفاع در مقابل اسرائیل است. اعضای تیم ایران تأکید کردند “حکومت اسد”- نه لزوماً شخص بشار اسد- (به‌همراه کریدور تدارکاتی از طریق عراق به سوریه) عاملی ضروری در حفظ آمادگی رزمی حزب‌الله است. اگرچه شاید چنین تصور شود که ایران خواهان اعمال‌نفوذ چشمگیر در سوریه است- حتی اگر تنشی میان اسرائیل و ایران وجود نداشته باشد- اما ایرانی‌های حاضر در مذاکره بر ارتباط حیاتی بین حفظ حکومت سوریه و دفاع ایران پافشاری‌کردند: حکومت اسد به تنهایی در میان بازیگران سوری، در جهت خواسته‌های ایران در حمایت از حزب‌الله عمل‌خواهد کرد.
این تنها یک تجارت است
تمایزی که طرف‌های گفت‌وگوی ایرانی بین بشار اسد و حکومتش قائل شدند، اگر نه راهگشا، که جالب بود. طرف ایرانی اذعان‌کرد که بشار اسد و حکومتش سال‌ها عبور گروه‌های جهادی به عراق از طریق خاک سوریه را تسهیل‌کرده بودند. این گروه‌ها مسؤولیت چندین مورد قتل‌عام شیعیان عراق را به‌عهده داشتند و با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای به سوریه برگشتند و حال ساکنان هر دو کشور را تهدید می‌کنند. طرف ایرانی تعمداً تلاش‌کرد تأکید کند که روابط فعلی تهران با اسد نه بر اساس علاقه است نه بر اساس احترام. این تنها یک تجارت است. این رابطه درباره حکومتی است که می‌خواهد خودش را در موضوع حزب‌الله تابع ایران قرار دهد. هرچند اعضای تیم ایرانی بین فرد و حکومت تفاوت قائل شدند، اما، دست‌کم به نظر یکی از آمریکایی، هیچ یک بر دیگری برتری ندارد: حتی اگر بشار و خانواده‌اش مجبور به ترک سوریه شوند، عملکرد بی‌رحمانه حکومت تاکنون، تداوم هرگونه نقشی در انتقال قدرت در سوریه را غیرقابل‌قبول ساخته است.
تهران امیدوار است اوباما از هرگونه مداخله در درگیریهای مسلحانه خاورمیانه خودداری کند
یکی از اعضای تیم آمریکا فرض اختلاف‌نظر احتمالی ایران و آمریکا در موضوع سوریه را مطرح‌کرد: دولت اوباما شاید در حال سبک‌وسنگین‌کردن اقداماتی است که با موضع دیرینه‌اش سازگار باشد. موضع اوباما این بود که محاسبات حکومت اسد باید تغییر کند تا مذاکره بر سر انتقال قدرت سیاسی را جدی‌بگیرد. طبق سخنرانی رئیس‌جمهور اوباما در وست پوینت، ظاهراً دولت آمریکا، با همکاری کامل شریکان خلیج فارس خود و دیگران، به‌طورجدی در حال بررسی برنامه‌ای برای تجهیز و آموزش نیرو برای کمک به نیروهای ملی‌گرای مخالف سوری است.
طرف ایرانی به این احتمال واکنش منفی نشان داد. یکی از اعضای تیم ایرانی با تعجب پرسید که کدام‌یک از منافع آمریکا با چنین اقدام ابتکاری تأمین خواهد شد: سوریه هیچ‌گونه تأثیر نفوذی یا سرایتی بر کشورهای همسایه ندارد. طرف آمریکایی با تردید به این اظهارنظر واکنش‌نشان‌داد. دیگر عضو تیم نمایندگی ایران هشدار داد که به هرگونه افزایش خشونت آمریکا پاسخ خواهد داد: دیدگاهی که، به گفته یکی از آمریکایی‌ها، با ویژگی‌های درگیری مطابقت دارد. عضو دیگری خاطرنشان‌کرد که تهران امیدوار است رئیس‌جمهور اوباما از هرگونه مداخله در درگیریهای مسلحانه خاورمیانه خودداری کند.
ایران و آمریکا باید بتوانند در مسئله سوریه به توافق برسند
نظر همه اعضای تیم ایرانی این بود که ایران و آمریکا باید بتوانند در مسئله سوریه به توافق برسند، توافقی که مبنای آن محافظت از دولت و مخالفان سوریه در برابر حضور تندروهای اسلام‌گرای سنی است. ایرانی‌ها معتقد بودند عربستان سعودی بدترین اتفاقات سوریه را حمایت‌می‌کرده است و بایستی با آمریکا به هماهنگی برسد. طرف آمریکایی خاطرنشان‌کرد که ظاهراً دیدگاه‌های واشینگتن و ریاض در خصوص سوریه به هم نزدیک‌شده است: که کمک‌های نظامی به سمت سوریهای خواهان جنگ با حکومت و جهادی‌ها هدایت‌شود.
ایران ترجیح‌می‌دهد واشنگتن، ریاض را با اهداف منطقه‌ای ایران کاملاً هماهنگ کند
اینکه آیا توافق هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵ به همکاری درباره سوریه و دیگر موضوع‌های منطقه‌ای منجر خواهد شد، موضوعی بود که طرف ایرانی در آن اختلاف‌نظر داشتند. خوش‌بینی برخی از این بابت با دیدگاه برخی دیگر مبنی بر اینکه توافق هسته‌ای- صرف‌نظر از اینکه درهرحال معامله‌ای تمام‌شده است- معامله‌ای تاکتیکی، منحصربه‌فرد و متکی‌به‌خود است، خنثی‌می‌شود. به نظر یکی از ایرانی‌ها، پل لجستیکی همکاری در موضوع سوریه، توافق آمریکا و ایران بر سر عراق است. آمریکایی‌ها به سودمندی احتمالی گفت‌وگوهای منطقه‌ای باهدف بررسی بده‌بستان‌های عراق-سوریه اشاره‌کردند. این مسئله واکنش‌های مختلفی در طرف ایرانی به‌همراه داشت: برخی علاقه‌مند بودند، اما فردی که گفت‌وگوهای با حضور ایران، ترکیه، و عربستان سعودی را کناره‌گیری آمریکا توصیف‌کرد، مخالف موضوع بود. با این وجود ، واضح است که همه اعضای تیم ایرانی ترجیح‌می‌دادند واشنگتن، ریاض را با اهداف منطقه‌ای ایران کاملاً هماهنگ کند.
درخواست آمریکا برای سرعت بیشتر در پرونده هسته‌ای ایران
توصیه طرف آمریکایی این بود که تهران و واشنگتن در پرونده هسته‌ای ایران با حداکثر سرعت پیش بروند و درباره فرونشاندن بحران انسانی در سوریه گفت‌وگوهای دوجانبه رسمی داشته باشند. برخلاف جلسه دسامبر، طرف ایرانی در این دیدار توجه کمتری به درد و رنج غیرنظامیان سوری نشان داد. یکی از آمریکایی‌ها یادآور شد که بمب‌های بشکه‌ای حکومت اسد به‌لحاظ خراب‌کردن روحیه مخالفان “مؤثر” بود، ولو به شیوه‌ای سنگدلانه و تروریستی: اظهارنظری که بی‌شک در ایرانی‌ها بی‌تأثیر نبود، آن‌ها که پیروزی حکومت سوریه را، صرف‌نظر از شیوه‌ها یا هزینه‌های انسانی، ضروری می‌دانند. یکی از ایرانی‌ها مدعی‌شد بیشتر سوری‌هایی که در سه سال گذشته کشته شده‌اند علویون هستند، آن‌ها که قلب افراد را از سینه بیرون‌می‌کشند و می‌خورند- احتمالاً افراد تحت‌حمایت عربستان سعودی- مسئول بیشتر این کشتارها هستند. معلوم نبود این تأکید اعتقاد خود آن فرد بود یا فقط قصد داشت بحث واقعی درباره جنایات جنگی و جنایات علیه انسانیت را بر اساس گزارش آژانس‌های سازمان ملل و وابستگانش منحرف کند.
تهران عامل خود در غرب سوریه را با موفقیت ثبات بخشیده است
نتیجه ظاهراً بدیهی گفت‌وگو بین ایران و آمریکا: تهران معتقد است موکل سوریهای خود در غرب سوریه را با موفقیت ثبات بخشیده است. به اعتقاد ایران، این موکل در تحقق اهداف امنیت ملی ایران در ورای مرزهای سوریه نقش مهمی ایفا می‌کند. ایران تمایل‌دارد آمریکا خودش را با این موقعیت سازگار کند، از عربستان سعودی فاصله بگیرد، و بر توافق هسته‌ای تمرکز کند که جمهوری اسلامی را از زیر بار تحریم‌های اقتصادی فلج‌کننده بیرون بکشد. اگر اهداف ایران‌ها نسبت به اسرائیل اساساً ماهیت تدافعی داشته باشد- جلوگیری از حمله اسرائیل با موشک‌ها و راکت‌های حزب‌الله- دراین‌صورت با اطمینان می‌توان گفت تا زمانی که تهدید ازبین‌نرفته است تهران علاقه‌ای به فرایند انتقال قدرت سیاسی، که حکومت اسد را از صحنه به دور می‌کند، ندارد. اگر نیاتش نسبت‌به دولت یهودی ماهیتی تهاجمی داشته باشد، دراین‌صورت بازهم می‌توان با اطمینان گفت که ایران خواهان حضور دائمی حکومت اسد است، دست‌کم در منطقه غربی سوریه که مجاور لبنان است.
با توجه به واقعیات و ابهامات اهداف امنیت ملی ایران، به نظر یکی از شرکت‌کننده‌های آمریکایی، سیاست
سنجیده واشنگتن و متحدانش در دو مسیر پیش‌می‌روند: انجام مذاکرات همراه با حسن نیت باهدف کاهش توان ”گریز هسته‌ای” ایران در خصوص سلاح هسته‌ای؛ و برنامه آموزش و تجهیز نیروها برای نیروهای ملی‌گرا، ضد اسد و ضد جهادی که آن‌قدر قدرتمند باشد که به سوریهای طرفدار سوریه شانس غلبه نظامی بر گروه‌های تروریست را بدهد.
ارسال نظر