مذاکرات از مسیر خود خارج شده اما هنوز نمرده است

به گزارش پارس به نقل از تسنیم؛ محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، در گفت وگو با دیوید ایگناتیوس، گزارشگر روزنامه واشنگتن پست، به سؤالات وی درباره سیاست خارجی ایران تحولات منطقه پاسخ داد.

در ادامه متن کامل این گفت و گو در اختیار خوانندگان قرار می گیرد.

واشنگتن پست: بگذارید سؤال اول را درباره وضعیت مذاکرات بپرسم. پس از اینکه هیأت اعزامی شما مذاکرات فنی وین را ترک کرد، عباس عراقچی، اعلام کرد که اقدامم آمریکا برای تقویت اجرای تحریم های کنونی" در تضاد با روح توافقنامه ژنو است" و اینکه ایران در حال ارزیابی" یک واکنش مناسب" است. آیا می توانید درباره این امر و اینکه موضع ایران باید چگونه باشد توضیح دهید؟

وزیر امور خارجه: ما متعهد به اطمینان از این امر هستیم که فرایند شروع شده – که برای نیل به به آن شجاعت زیادی از جانب ما صرف شد – منجر به یک نتیجه رضایت بخش خواهد شد که به الزامات مندرج در توافقنامه پاسخ می دهد – یعنی، برخورداری از یک برنامه غنی سازی در ایران و در همین حین رفع نگرانی ها و نیز محدود های تحمیل شده توسط جامعه بین المللی. هدف این است. از آنجایی که ما باور داریم برنامه مان کاملا صلح آمیز است، تمایلی به اینکه ابهامی درباره ماهیت کاملا صلح آمیز آن باقی بماند، نداریم. بنابراین، ما اعتقاد داریم که دستیابی به یک توافقنامه بسیار آسان است. البته نیل به این توافق نیاز به اراده سیاسی جدی و نیز حسن نیات است.

هم اکنون اظهاراتی از جانب واشنگتن به گوش می رسد – ما می فهمیم که تهران و واشنگتن، همچنین بسیاری دیگر از اعضای ۱+۵ دارای جوامع و عرصه سیاسی یکپارچه نیستند. ما در ایران دیدگاه های مختلفی داریم. برخی از این دیدگاه ها به صورت کاملا صادقانه و با حرارت زیاد توسط مخالفین توافقنامه مطرح شد تا جایی که برخی خواهان برکناری من شدند. من اعتقاد دارم در یک جامعه دموکراتیک که نیروها و دیدگاه های سیاسی مختلف و نیز قوای مختلف حکومتی برای تنظیم و موازنه اعمال قدرت سیاسی وجود دارند، این امر طبیعی است. در آمریکا نیز چنین امری شایع است. به نظر من نگرانی قانونگذاران آمریکایی طبیعی است.
ما امیدواریم که مخالفین ما و همچنین مخالفین در آمریکا ابتدا و پیش از همه چیز منافع ملی را در نظر داشته باشند. من این را درباه هر دو کشور می گویم و تنها بر روی یک کشور تأکید ندارم. اما اعتقاد من بر این است که مسائل سیاسی مرتبط با بحث حوزه های انتخابی در آمریکا – شیوع و رواج مسائل سیاسی مرتبط با بحث حوزه های انتخابی – برخی اوقات منجر به سردرگمی درباره منافع ملی می شود. اما ابراز نظر در این باره بر عهده من نیست. این امر مسأله ای داخلی بوده و من معتقدم که مردم و دولت آمریکا کاملا قادر به مدیریت آن هستند.

اما زمانی که صداهایی از داخل خود دولت آمریکا به گوش می رسد که اصل وجودی این مذاکرات را زیر سؤال می برند این مسأله غیرقابل تحمل می شود – چه این اظهارات و اقدامات در معنای دقیق کلمه به مثابه نقش برنامه اقدام ژنو باشد یا نه. اما اگر اظهاراتی در داخل دولت به زبان رانده شوند که در تقابل با هدف مذاکرات باشند، این مسأله به شدت زیان آور خواهد بود. بنابراین ما نیاز داریم که این مسأله را با عباراتی بسیار قوی به اطلاع طرف های مذاکره کننده برسانیم. و فکر می کنیم که این کار را کرده ایم. این امر بدین معنا نیست که مذاکرات متوقف شده اند. بلکه مذاکرات به مانع برخورده است: همانگونه که مارک تواین گفته است اخبار مرگ مذاکرات بسیار مبالغه آمیز هستند.

بنابراین به اعتقاد من باید درباره اینکه چگونه می خواهیم فرایند را ادامه دهیم ارزیابی دوباره ای را انجام دهیم – همه باید این کار را انجام دادند – با دیدگاهی برای رفع این موانع و حرکت به جلو باید به میز مذاکرات بازگشته شود. نیت ما این است. ما این کار را با حسن نیت انجام می دهیم، ما این کار را با اراده و عزمی سیاسی انجام می دهیم تا نه تنها گام اول را به ثمر برسانیم اما در کمترین زمان ممکن به توافق نهایی دست یابیم، توافقی که انتظار داریم به نفع همه باشد، و هر نوع تلاشی برای تضعیف آن باید متوقف شود زیرا زیان ده خواهند بود.

واشنگتن پست: شما از چه طریقی توضیحاتی درباره قصد و نیت بیانیه معاون وزرات خزانه داری، دیوید کوهن کسب کردید؟

وزیر امور خارجه: ما گفتگوهای تلفنی داشتیم. اجازه دهید اینگونه بگویم، ما تماس هایی با اعضای گروه ۱+۵ داشتیم و در یان باره طی روزهای اخیر صحبت کردیم. معتقدم این گفتگوها ادامه خواهد داشت. این اولین بار نیست که ما خود را در موقعیتی می یابیم که ضروری است تا به گفتگوها متعهد بمانیم، گفتگوهای آشکار و گفتگوها در حاشیه ۱+۵ و مطمئنا این یکی از آن موقعیت هاست. من با مقامات آمریکایی و مقامات اعضای کشورهای گروه ۱+۵ و نیز کاترین اشتون در تماس بودم. همچنین با هر کسی که برای پیشرفت وضعیت تلاش می کند در تماس هستم.

واشنگتن پست: آیا آمریکایی ها چیزی گفته اند که نگرانی شما درباره این مساله را رفع کرد که اظهارات کوهن ماهیت مذاکرات ژنو را نقض کرده است.

وزیر امور خارجه: من می خواهم مذاکرات محرمانه ما همچنان محرمانه باقی بماند. قصد ندارم به این نوع دیپلماسی عمومی بپردازم. اما آنچه می توانم بگویم این است که به این منظور در بحث ها شرکت می کنیم تا مطمئن شویم همه به مذاکرات ژنو پایبند هستند. آنچه از جان کری و خانم اشتون شنیده ام این است که آنها به نهایی کردن فرآیند ژنو با هدف دستیابی به یک توافق جامع متعهد هستند. این مساله فرآیندی بسیار مشکل است، نه به این خاطر که دستیابی به هدف مشکل است بلکه به این دلیل که روش های دستیابی به هدف مشکل هستند. به دلیل عدم اطمینانی که در ایران داریم، بخصوص عدم اطمینان مردم و رهبری ایران نسبت به مقاصد طرف مقابل، و برخی سوءظن هایی که ممکن است طرف مقابل درباره مقاصد ما داشته باشد. بنابراین کار مشکلی است؛ ما با مسیری پرچالش مواجه هستیم. متاسفانه نیروهای بسیار قدرتمندی برای تحت تاثیر قرار دادن این فرآیند درحال تلاش هستند. ما باید نسبت به این مساله آگاه باشیم و با ذهن باز در این مسیر تلاش کنیم.

واشنگتن پست: فقط می خواهم روشن سازی کنم. شما به گفت و گو با کری و نیز اشتون اشاره کردید، و من چنین درک کردم که شما این گفت و گوها را اخیرا انجام داده اید. آیا درست می گویم؟

وزیر امور خارجه: خوب، ما هیچگاه ارتباط را متوقف نکرده ایم، و گفت و گوها ادامه دارد…

واشنگتن پست: پس از اظهارات کوهن ظاهرا کری سعی کرد تا آن را تبیین کند و این امر برای شما اطمینان بخش است.

وزیر امور خارجه: من سخنگوی وزیر خارجه آمریکا نیستم. من فقط می توانم بگویم که با طرف های مختلفی دیدار داشته ام… سرگئی لاوروف اینجا بود، ما مباحثی طولانی داشتیم.

واشنگتن پست: این دیدار کی اتفاق افتاد؟

وزیر امور خارجه: چهارشنبه [۱۱ دسامبر] . من با اشتون قبل و بعد از چهارشنبه ارتباط داشته ام. با افراد دیگر نیز شامل کری تماس داشته ام یا شاید صحیح تر باشد که بگویم آنها با من تماس گرفته اند.

واشنگتن پست: رئیس جمهور اوباما در سخنرانی هفته پیش خود در کنفرانس سابان در واشنگتن، گفت که احتمال رسیدن به یک توافق قابل قبول و راه حل جامع ۵۰ درصد است، من کنجکاو هستم بدانم شما چند درصد احتمال موفقیت می دهید و اینکه آیا این برآورد یک برآورد عادلانه است و یا ناامید، شما چه فکر می کنید؟

وزیر امور خارجه: خوب، همانطور که من گفتم، فکر نمی کنم رسیدن به یک توافق اینقدر مشکل باشد چرا که هدف ما چیز بحث برانگیزی نیست، این جاده همواری نخواهد بود وبستگی به اراده سیاسی طرف های درگیر در این مسله دارد. همچنین بستگی به تاثیر سیاست های حوزه های دارد که در طول این مذاکرات خیلی زیاد مطرح شده اند، شما ممکن است در رسیدن به یک توافق موفق و یا ناموفق باشید. من نمی توانم برای احتمال موفقیت این مساله درصدی را مشخص کنم. من اهل قمار کردن نیست بنابرین نمی توانم رقمی برای موفقیت مشخص کنم. اما ما این کار را با نیت حل صد در صدی شروع کرده ایم. اما همواره با محدودیت ها مواجه هستیم. همه نگرانی های دارند که باید رفع شود و ما آماده معامله با دلایل منطقی هستیم.

واشنگتن پست: اجازه دهید درباره مسائل خاصی که اوباما و مقامات دولتی به آن اشاره کرده اند سوال کنم. دراین توافق نامه موقت اشاره شده است که در قالب راه حل نهایی ایران حق استفاده از برنامه هسته ای صلح آمیز تحت معاهده منع گسترش سلاح هسته ای را دارد. اما مقامات آمریکایی می گویند راکتور آب سنگین اراک هماهنگ با نیازهای برنامه صلح آمیز نیست. آنها معتقدند که ۱۹ هزار سانتریفیوژ با نیازهای یک برنامه صلح آمیز هماهنگ نیستند. وجود تاسیسات مستحکم در فردو با یک برنامه صلح آمیز محدود هماهنگ نیست. سوال من این است که آیا برای اطمینان گروه ۱+۵ مبنی براین مساله که ایران به دنبال برنامه صلح آمیز محدود است، شما آماده مذاکره درباره میزان محدودیت مواردی که به آن اشاره کردم هستید؟

وزیر امور خارجه: بار دیگر باید بگویم که به نظر من نباید این مذاکرات عمومی شوند. بهترین حالت محرمانه دنبال شدن مذاکرات است. اما اجازه دهید که درمورد این مساله به مواردی اشاره کنم. اول اینکه این مذاکرات بر مبنای چندین اصل شکل گرفته است که آقای اوباما در نامه خود به رهبر انقلاب و آقای روحانی به آنها اشاره کرده بود. آن اصول برمبنای جایگاه برابر، احترام متقابل و منافع مشترک قرار دارند. بنابراین باید این مذاکرات بر مبنای این اصول انجام شوند که همانا نیاز به دستیابی به تفاهم و دوری از امر کردن است. همانطور که می دانید ایرانی ها هرگز ادبیات آمرانه از کشورهای خارجی را نپذیرفته اند و در این مساله استثنایی وجود ندارد. فشاری که در ورای این مساله وجود دارد و تمایل به کنار آمدن با آن از سوی مردم ایران نشانه عدم پذیرش فشار و مداخله است. بنابراین جایگاه برابر برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است.

واشنگتن پست: معنای" جایگاه برابر" چیست؟

وزیر امور خارجه: یک تعریف ساده این است که ما سعی نخواهیم کرد به آنها دیکته کنیم که یک راه حل باید به چه شکلی باشد؛ و از آنها نیز این امر را که راه حل باید به چه شکلی باشد را نخواهیم پذیرفت. ما قرار است به این نگرانی ها بپردازیم که ایران سلاح هسته ای و یا شرایطی که نگرانی هایی را درباره برنامه تسلیحات هسته ای خلق می کند، پدید نخواهد آورد. چندین راه برای پرداختن به این نگرانی ها وجود دارد و ما این کار را انجام خواهیم داد.

اکنون، دومین مفهومی که باید در نظر گرفته شود این است که در هر مذاکره ای، اگر می خواهید به توافقی دست یابید، باید به این مسأله از دید طرف مقابل نگاه کنید، نه فقط از دید خودتان. و من از همه دعوت می کنم که این مسأله را از دید ما نگاه کنند. و شاید در این حالت به راه حلی آسان تر دست یابیم. من نیز آماده هستم تا به این مسأله از دید شما نگاه کنم، از نقط نظر غرب.

بیایید با غنی سازی شروع کنیم. ایران تصمیم به غنی سازی نگرفت. ایران مجبور به غنی سازی شد زیرا ما در کنسرسیومی در فرانسه به نام" یورودیف" دارای سهم بودیم که هزینه آن به صورت کامل پرداخت شده بود اما قادر نبودیم که حتی یک گرفم اورانیوم غنی سازی شده حتی برای رآکتور خودمان که تحت برنامه" اتم ها برای صلح" آیزنهاور ساخته شده بود، دریافت کنیم. ما تصمیم نگرفتیم که اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی سازی کنیم. ما برای ۲۰ سال سعی کردیم برای رآکتورمان اورانیوم با غنای ۲۰ درصد بخریم. ما تحقیر و مورد اهانت واقع شدیم و به قدری عقب و جلو رانده شدیم که اعلام کردیم خودمان این کار را خواهیم کرد: ما این اورانیوم را از کسی نخواهیم گرفت.

این امر به این معنی نیست که اگر آنها برای ما سوخت تهیه کنند ما آن را خواهیم پذیرفت، زیرا نخست اینکه ما این سرمایه گذاری را در داخل کشور انجام داده ایم و دوم اینکه ما اعتماد نداریم و سوم، هیچ دلیلی نمی بینم که پس از صرف این زمان و تلاش و پس از اینکه آنها را به نقطه ای رساندیم که توهم غنی سازی صفر در ایران را کنار گذاشتند، چرا باید چیز دیگری را بپذیریم.

ادامه دارد…