چه کسی باعث شکست توافقنامه ژنو خواهد شد؟

به گزارش پارس به نقل از فارس،   هر چند « حرف و عمل» متضاد دولتمردان آمریکایی مسبوق به سابقه است و چیز جدیدی نیست اما عملکرد متناقض آنها در برهه کنونی قابل هضم و درک نیست. درست همزمان با شروع دور جدید مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۵+۱ بود که جان کری، وزیر خارجه آمریکا به کنگره آمریکا هشدار داد، « تشدید تحریم ها علیه ایران، مذاکرات با تهران درباره برنامه هسته ای را در خطر ناکام ماندن می گذارد» .

او حتی به کمیته امور بانکی سنا که قرار بود یک بسته تحریمی جدید را علیه ایران بررسی کند، اعلام کرد، « اگر جریمه های اقتصادی بیشتری برای نقض تحریم های ایران وضع شود، ممکن است ایالات متحده همراهی برخی از طرفین مذاکرات هسته ای را از دست بدهد» .

جان کری همچنین گفته بود، وضع تحریم های بیشتر علیه ایران، گفت وگو با ایران را که بیش از ۳۰ سال طول کشیده تا انجام شود، ناکام خواهد گذاشت.

بعد از وزیر خارجه آمریکا، باراک اوباما، رئیس جمهور این کشور نیز وارد عمل شد و در آستانه دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ در ژنو، در دیدار با شماری از سناتورهای صاحب نفوذ بار دیگر از آنان خواست در بررسی تحریم های بیشتر علیه ایران دست نگه دارند.

بعد از آنکه در مذاکرات ژنو ۳، ایران و ۱+۵ به توافق اولیه رسیدند و بیانیه مشترکی را در اوایل آذر ماه به امضا رساندند، تلاش های دولتمردان آمریکایی برای جلوگیری از تصویب تحریم های جدید در کنگره مضاعف شد چراکه آنها، با استناد به یک بند در توافقنامه ژنو، اعمال تحریم های جدید را ضربه ای به آن بیانیه قلمداد می کردند. در واقع، طبق بیانیه ژنو، « دولت آمریکا باید در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره از تحمیل تحریم های جدید هسته ای خودداری کند» .

با توجه به متن توافقنامه ژنو و رایزنی هایی که دولتمردان آمریکایی با سناتورها در دستورکار خود قرار داده بودند، به نظر می رسید همه هم وغم آنها این است که با نشان دادن حسن نیت خود در زمینه ممانعت از تصویب تحریم های جدید علیه ایران، راه را برای رسیدن به توافقنامه نهایی و جامع هموار سازند.

بعد از آنکه خبرگزاری رویترز گزارش داد، درخواست دولت اوباما از کنگره برای تعویق تحریم های بیشتر علیه ایران از حمایت کلیدی در سنا برخوردار شد زیرا رئیس کمیته بانکداری سنا اعلام کرده، در حال حاضر از طرح تصویب تحریم های جدید علیه ایران حمایت نمی کند، فرضیه « تلاش آمریکا برای جلوگیری از تنش در بیانیه ژنو» ، قطع به یقین شد.

اما به ناگاه، دو روز بعد از انتشار این خبر، کاخ سفید چند شرکت دیگر را به خاطر آنچه نقض قوانین تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران خواند، جریمه کرد! وزارت خزانه داری آمریکا در گزارشی که روز پنجشنبه ۲۱ آذر در سایت خود قرار داد، ۱۴ شرکت و ۴ فرد دیگر را به فهرست تحریم های ایران اضافه کرد. شرکت های سنگاپوری « مید اویل ایشیا» و « سینگا تانکر» ، شرکت دریایی فیلیپینی « سیکریا» ، شرکت اوکراینی « فرلند» و « ویتالی سوکولنکو» مدیر عامل این شرکت از جمله افراد و شرکت هایی هستند که در این فهرست قرار دارند. شرکت های ذکر شده در بالا به خاطر نقض تحریم های مالی و نفتی ایران در فهرست سیاه آمریکا قرار گرفتند.

شرکت های ایرانی « عیوض تکنیک» ، شرکت « اکتشاف و تولید مواد خام هسته ای» وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران، شرکت « مارو صنعت» ، شرکت « مواد ترکیبی نوید» ، شرکت « نگین پرتو خاور» ، « ایرج محمدی کهورین» و « محمود محمدی داینی» دو مقام ارشد شرکت « نکا نوین» (این شرکت دو سال قبل از طرف آمریکا تحریم شد) ، شرکت « نکا نوین آلیاژ» ، شرکت « صنایع هوایی قدس» وابسته به سپاه پاسداران و رضا عمیدی مدیر مالی این شرکت، سازمان « صنایع هوایی ایران» شرکت « فن پردازان» و شرکت « ارتباط گسترنوین» هم به دلیل آنچه همکاری و کمک به برنامه هسته ای و نظامی ایران خوانده شده در این فهرست قرار گرفتند.

اقدام دولتمردان کاخ سفید در اضافه کردن تحریم های جدید علیه ایران آنهم بعد از این همه تلاش برای جلوگیری از تحریم های کنگره، به اندازه ای شوک آور بود که وزارت خارجه روسیه به آن واکنش نشان داد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزرات امور خارجه روسیه جمعه با صدور بیانیه ای اعلام کرد: « افزایش فهرست سیاه آمریکا می تواند به طور جدی اجرای توافق نامه ژنو را که کاهش نظام تحریم ها را پیشنهاد کرده، پیچیده کند» .

وی این اقدام آمریکا را مخل اعتمادسازی میان طرف های مذاکره کننده دانست و گفت: « اقدامات آمریکا کمکی به اعتمادسازی میان طرفین مذاکره کننده یا دستیابی آنها به توافقی جامع نمی کند تا مشکلات برنامه هسته ای ایران، با تضمین کامل حقوق این کشور، چنانچه در ان پی تی تصریح شده، حل شوند» .

وزارت خارجه روسیه همچنین در این بیانیه از آمریکا خواست، رویکردی مسئولانه اتخاذ کند تا تغییرات مثبت در روند مذاکرات هسته ای با ایران حفظ شوند.

همزمان نیز محمد خزاعی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل متحد در واکنش به اقدام جدید خزانه داری آمریکا، اعلام لیست جدید تحریمی ایران را تشدیدکننده بدگمانی درباره حسن نیت واشنگتن برشمرد و گفت: « با وجودی که مقامات آمریکا اقدامات اخیر را به تحریم های وضع شده قبل از مذاکرات ژنو مرتبط می دانند، ولی به هر حال این اقدامات می تواند در شرایط کنونی، تاثیرات جدی منفی بر روند مذاکرات بگذارد» .

وی با اشاره به انتقادات برخی از اعضای ۱+۵ از جمله روسیه از اقدام جدید دولت آمریکا, تاکید کرد: « تاثیرات منفی این اقدام در این شرایط به افزایش بدگمانی مردم ایران و جامعه بین الملل که منتظر رسیدن به یک توافق جامع « برد برد» در نتیجه مذاکرات هستند، منجر می گردد و بعلاوه باعث می شود که این مذاکرات حمایت بین المللی و نیز حمایت مردم ایران را از دست بدهد. این اقدام مذاکره کنندگان را در شرایطی قرار می دهد که نتوانند با امید رسیدن به یک تفاهم منطقی, پایدار و سازنده به مذاکرات ادامه دهند» .

با توجه به اقدام اخیر وزارت خزانه داری آمریکا، نکته اینجاست که اگر قرار باشد کشورهای ۱+۵، ضمانت اجرایی برنامه عمل مشترک را که اصل وفای به عهده است، رعایت نکنند و به بهانه های مختلف به تحریم های جدید مبادرت ورزند، ایران چگونه باید واکنش دهد.

در ضمن برخی تحلیلگران بر این باورند، گرچه سر و صدا بیشتر حول محور تحریم های کنگره بود، دولت آمریکا خود پیشقدم شد و با وضع تحریم های جدید، کنگره را از این اقدام معاف داشت تا همزمان سیاست دوگانه خود را پیش ببرند که هم ژست تعهد به توافقنامه را داشته باشد و هم اینکه کشورها و گروه های تندرو را در آمریکا و منطقه راضی نگه دارد و ایران را به زعم خود در موضع دفاعی قرار دهد.