برادران سنندجی، قربانی های «عصر جدید»

دوشنبه ۳ تیر دوازدهمین قسمت برنامه عصر جدید پخش شد و در نهایت بین ۳ اجرای زهرا بیرامی، اجرای حرکات نمایشی با موتور و دوچرخه توسط سامان قنبری و میلاد ناصری و خوانندگی کارزان و عبدالباسط قاسمی برادران کُرد سنندجی با تصمیم داوران از راه‌یابی به مرحله آرا مردمی بازماندند.

اگرچه آریا عظیمی نژاد به صراحت اعلام کرد که زورش به بقیه داوران نرسیده و به همین دلیل از حذف برادران قاسمی ناراضی بود، اما به‌هرحال قانون برنامه این است که در این مرحله داوران ۲ گروه را برای رای گیری مردمی معرفی کنند.

بعد از پخش برنامه اعتراضات زیادی به این تصمیم داوران در فضای مجازی شکل گرفت و به زعم بسیاری از کاربران حق این ۲ برادر سنندجی ضایع شد. فارغ از درست یا غلط بودن این انتخاب باید به چند نکته اشاراتی مختصر کرد:

برنامه‌های استعداد یابی به شکل‌های مختلفی در جهان وجود دارد، از کشف خواننده گرفته تا شعبده باز یا آشپز و حتی آهنگرانی چیره دست. هر کدام از این برنامه‌ها هم شکل و ساختار خاص خود را دارد. برنامه‌های مانند آشپزخانه جهنمی hell's kitchen، آمریکا استعداد دارد America's Got Talent، اسطوره آمریکایی یا ستاره آمریکایی American idol، صدا The Voice، آبدیده در آتش Forged in Fire و ...

معمولا برنامه‌های استعدادیابی ۲ رویکرد اصلی را دارند: شکل اول تخصصی در یک زمینه است مثلا خوانندگی، آشپزی و ... شکل دوم متمرکز بر یک رشته یا حرفه خاصی نیست و در میان استعداد‌های مختلف به دنبال انتخاب هستند مانند برنامه آمریکا استعداد دارد America's Got Talent یا همین برنامه عصرجدید.

این مدل انتخاب بر اساس رای داوران در تمامی این برنامه‌ها به شکل صریح و مقابل چشم بیننده تلویزیونی صورت می‌گیرد و هر داور با اعلام نظرش درباره اجرا و گفتن بله یا خیر نظرش را اعلام می‌کند. عصر جدید هم در بخش اول برنامه و در همین برنامه‌های اخیر همین شکل رای دهی را دارد.

اما در فصل جدید عصر جدید (که این فصل جدید هم غلط است، چون فصل این برنامه‌ها از زمان ثبت نام شرکت کننده‌ها تا مرحله برنده شدن نفر آخر یک فصل محسوب می‌شود) داوران با همدیگر مشورت کرده و از بین شرکت کننده‌های راه یافته به فینال هر شب ۲ گروه را برای انتخاب مردمی معرفی می‌کنند.

این مدل انتخاب در برنامه‌هایی معمول است که تخصصی بر یک رشته یا حرفه متمرکز است. در برنامه‌های مشابه آن طرف آب هم چنین رویکردی وجود دارد مثلا در برنامه So You Think You Can Dance (فکر می‌کنی می‌تونی برقصی) که از کانال Fox آمریکا پخش می‌شود، در بین ۴ شرکت کننده که کمترین آرای مردمی را کسب کرده‌اند، چهار داور که همگی طراح رقص و متخصص و با سابقه در این حرفه هستند، بنابر استعداد، توانایی، مهارت، امکان رشد و ... ۲ نفر را انتخاب می‌کنند که احتمال می‌دهند هم قابلیت بیشتری دارند و هم به نظرشان برای ادامه برنامه مطلوب‌تر هستند و درباره انتخابشان توضیحات لازم را به شرکت کننده و مخاطب ارائه می‌دهند.

در برنامه دوشنبه شب هم احتمال دارد که حفظ آیتم‌های متنوع در برنامه هم مد نظر قرار داده باشند، یک دختر (با توجه به تعداد کم شرکت کنندگان خانم) و اجرای نمایشی با موتور و دوچرخه (معدود بودن چنین آیتمی) را به ۲ خواننده ترجیح داده باشند، در مقابل اینکه تعداد خواننده‌ها هم در کل برنامه بیشتر است.

اما نکته مهمتر و اصلی این است که این مدل انتخاب مشورتی داوران فقط مختص برنامه‌هایی است که تخصصی در یک رشته هستند (مثلا همه شرکت کننده‌ها خواننده هستند) و امکان قیاس بسیار منطقی‌تر است، ولی در برنامه‌هایی شکل عصر جدید با چه معیاری می‌توان آن ۲ برادر خواننده را با حرکات نمایشی آن دختر جوان یا مهارت‌های کنترل و نمایش موتور و دوچرخه ۲ شرکت کننده دیگر مقایسه کرد؟ اصل این قیاس و معیار آن بر چه مبنایی است؟

توضیحی هم از داوران ارئه نشده و انصافا هم توضیحی وجود ندارد، چون اساسا این مدل انتخاب بیشتر به زندگی، سواد، سلیقه، دانش، تجربه و ... هر داور بر‌می‌گردد، به همین دلیل در چنین برنامه‌های غیر متمرکز بر یک رشته (مانند خوانندگی، آشپزی و ...) انتخاب شورایی داوران مختلف با گرایشات مختلف امری درست به نظر نمی‌رسد.

نکته دیگر هم این است که وقتی مخاطب از چنین تصمیماتی ناراضی است و استدلالی هم برای حذف و انتخاب نشنیده است به تمام داوران و اصل برنامه و ... حمله می‌کنند و انواع و اقسام فرضیه‌های توطئه و حق خوری و ... را بیان می‌کنند.

عصر جدید که با استقبال مخاطبان همراه شده است باید در زمینه پژوهش و برنامه شناسی تمام این نکات را مد نظر قرار دهد تا اتفاقات برنامه کمتر به حاشیه کشیده شود و خستگی به تن برنامه‌سازان آن بماند.