خاطره ای خوش در کنار بلندترین برج آجری جهان

 گنبدکاووس با جاذبه‌هایی همچون تالاب‌های آلماگل، آجی گل و آلاگل، سد زیبای گلستان، برخ تارخی قابوس، شهر سوخته جرجان و امامزاده یحیی بن زید(ع) هر ساله طبیعت گران زیادی را به سوی خود می‌کشاند.

بر اساس نقشه جغرافیای شهرستان گنبد کاووس در قسمت شرق گلستان واقع شده و از شمال با کشور ترکمنستان، از جنوب با شهرستان‌های آزادشهر و رامیان، از شرق با شهرستان‌های مراوه تپه، کلاله و مینودشت و از غرب به شهرستان آق قلا محدود می‌شود .

برج گنبد قابوس

در مرکز شهر و در نزدیکی باغ ملی شهر گنبد کاووس که سربازخانه قابوس وشمگیر در آن قرار داشته، بر روی تپه مصنوعی به ارتفاع 15 متر از زمین‌های اطراف، برجی بسیار زیبا و باشکوه قرار دارد، که هر بیننده‌ای محو تماشای آن می‌شود.

برج گنبد قابوس یا میل گنبد که بلندترین برج تمام آجری جهان به شمار می‌آید، مقبره قابوس پسر وشمگیر شمس‌المعالی است و به سرپرستی خود او بنا شده است. این برج از سطح تپه 50 متر ارتفاع دارد که 32 متر آن از پای برج تا قاعده بالای هرم ناقص است و از آغاز مخروط تا نوک آن 18 متر است.

آجرهایی که در آن برج به کار رفته از خاک گلشن است که خاک ساروجی است و این خاک را در زمان ساخت برج با اسب از دامنه کوه مینودشت آوردند. این بنا در سال 397 قمری ساخته شده و معماران زبردست و کارگران برای ساختن این برج ده ضلعی پنج سال کار کردند.

روزنه کوچکی در سقف بنا و رو به شرق ساخته‌شده که به نظر می‌رسد باز گذاشتن روزنه و به‌خصوص زینت دادن به آن بی‌ارتباط با عادات چندین هزار ساله چادرنشینان نباشد که همیشه منفذ چادرهایشان را رو به آفتاب قرار می‌دادند تا نخستین پرتو آفتاب در هر بامداد به پیکر قابوس بتابد .

این اثر در استان گلستان، شمال شهر «گنبد» و در 3 کیلومتری بازمانده شهر قدیم «جرجان» در میان پارک واقع شده است و در نزدیکی آن امکاناتی از قبیل سرویس بهداشتی، پارکینگ و رستوران برای رفاه حال گردشگران در نظر گرفته شده است.

سد گلستان

سد گلستان در حدود 12 کیلومتری شمال شرقی شهر گنبد کاووس بر رودخانه گرگان رود احداث شده است. این سد از نوع سدهای خاکی همگن است و شاخه اصلی آن از ارتفاعات کوه‌های شرق استان سرچشمه می‌گیرد واز چشم انداز بسیاری زیبایی برخودار است که هر گردشگری را به وجد می‌آورد.

آبیاری حدود دو هزار و 50 هکتار از اراضی حد فاصل سد گلستان و سد وشمگیر بر اساس کشت پنبه از اهداف دیگر بوده است که چند سال متوالی استفاده دو منظوره از مخزن سد برای پرورش ماهی و آبیاری مزارع به صورت آزمایشی و هم زمان با هم انجام می‌گرفت.

تالاب آلماگل

تالاب آلماگل در حدود 55 کیلومتری شمال شهرستان گنبد کاووس و در ضلع شمالی جاده گرگان به اینچه برون و با فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. تالاب آلماگل 207 هکتار مساحت دارد و عمق آن از یک تا سه متر در نقاط مختلف، متغیر است .

تالاب آلماگل در زبان محلی به معنی دریاچه سیب است. آلماگل دریاچه‌ای غنی از مواد مغذی است که شوری آب آن کمتر از دو تالاب آلاگل و آجی گل است.

حاشیه تالاب آلماگل را پوشش نی فرا گرفته است و ضلع جنوبی و مسیر کانال ورودی آب به تالاب را جنگل‌های گز پوشانده است. آب این تالاب به علت نزدیکی به رودخانه اترک، شیرین‌تر است .

تالاب آجی گل

تالاب آجی گل در شمال شهرستان گنبد کاووس و در جنوب روستای تنگلی واقع شده و مساحت آن حدود 360 هکتار است. عمق این تالاب از یک تا پنج متر در نقاط مختلف متغیر است.

مسیر دسترسی به این تالاب‌ها از شهر گرگان به سمت آق قلا و اینچه برون است.

تالاب آلاگل

تالاب آلاگل در 60 کیلومتری شمال گنبد کاووس و در شرق جاده آق قلا به اینچه برون واقع شده است. نشانی دیگر این تالاب در غرب جاده آق قلا - تنگلی، اینچه برون و در 10 کیلومتری جنوب غربی جاده تنگلی به اینچه برون و در غرب شوره زار بزرگ آلاگل است. مساحت آن در زمان پرآبی به دو هزار و 500 هکتار و عمق آن به ۲.۵ متر می‌رسد که با وجود نوسان سطح آب در سال‌های خشک، این تالاب کاملا خشک نمی‌شود.

تالاب آلاگل همانند تالاب‌های آجی‌گل و آلما گل از رودخانه مرزی اترک و زهکشی‌های طبیعی نهرهای شور به نام‌های سامان و شورجه تأمین می‌شود. برخی از نقاط پیرامونی تالاب با نی، جگن و درختچه‌های گز پوشیده شده و بستر آن را در اکثر نقاط، پوشش سبزی از جلبک به طور یکنواخت در بر گرفته است. هر ساله در فصل مهاجرت، هزاران پرنده به تالاب آلاگل و دیگر تالاب‌های استان آمده و انواع قو، فلامینگو، اردک، پرستوی دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکائی، بالکان، آبچلیک و غیره را می‌توان در آن‌جا مشاهده کرد .

شهر تاریخی جرجان

شهر تاریخی جرجان که در سه کیلومتری جنوب غربی شهر گنبد کاووس قرار دارد، مساحت آن در زمان آبادی یک‌هزار و 200 متر مربع بوده و در قرن اخیر به دلایل مختلفی چون حفاری غیرمجاز، توسعه کشاورزی و ساخت ساختمان‌های جدید از بین رفته و فقط مساحتی در حدود 250 هکتار در دوسوی گرگان رود از آن باقی مانده است.

شهر تاریخی جرجان معماری و شهرسازی بسیار پیشرفته‌ای داشته که با کاوش‌های انجام گرفته معلوم شد که بیش از یک‌هزار سال قبل دارای فاضلاب شهری، خیابان‌هایی با سنگفرش‌های منقش آجری و سیستم آبرسانی به خانه‌ها بوده که از طرح شهرسازی و وجود نقشه برای ساخت آن خبر می‌دهد.

این شهر در زمان سامانیان بنا شده و از ویژگی‌های جالب این شهر، کانال فاضلاب سراسری بوده که این مساله اهمیت فراوانی در بهداشت شهر داشته است.

خیابان‌ها و گذرهای شهر جرجان طرح شبکه بندی داشته و از شمال به جنوب و از شرق به غرب امتداد یافته و تقریباً همه شهر را در برمی‌گرفته است که می‌توان آن را نهایت ذوق و استادی معماران و شهرسازان جرجان دانست.

آبگینه ‌ ها و سفال‌های ارزشمند به دست آمده از دفینه های شهر نیز گویای این مطلب است که این شهر یکی از مراکز صنعت آبگینه و سفال در دوره‌های بعد از اسلام یعنی سده‌های پنج و 6 هجری شمسی بوده است.

هرچند شهر تاریخی جرجان در حملات مغول به سال 617 هجری قمری از بین رفت اما از خرابه های به جای مانده این شهر هنوز شکوه و عظمت آن آشکاراست و تنها نماد برجای مانده از این شهر تاریخی یعنی «برج گنبد قابوس» گواهی براین مدعاست.

امزاده یحیی بن زید(ع)

بنای متبرکه امامزاده یحیی بن زید (ع) از معروفترین بناهای متبرکه استان گلستان به شمار می‌رود که در ضلع غربی شهر گنبد کاووس واقع شده است.

یحی بن زید (ع) از فرزندان امام زین العابدین است که در زمان حکومت بنی امیه قیام نموده ودر سال 120 هجری به قتل رسید.

محوطه داخلی امامزاده دارای صحن وسیع و بناهای متعدد بوده و از نظر شبکه آبرسانی و تاسیسات و تجهیزات رفاهی از هر جهت کامل است.

در بخش خارجی نیزدارای پارکینگ آسفالته وسیع و بازار کوچکی است که احتیاجات زوار و اهالی منطقه را بر طرف می‌نماید.

آرامگاه مختوم قلی فراغی

یکی دیگر از بناهایی که در نزدیکی شهر گنبد کاووس قرار گرفته آرامگاه مختومقلی فراغی است. این آرامگاه در محلی به نام آق تقه در 155 کیلومتری شهر گنبد کاووس قرار گرفته است که آق تقه را به نام‌های آق تقای و دشت سفید نیز می‌شناسند.

آرامگاه مختومقلی فراغی به سبک نقشه آن، آمیزه‌ای از گل وحشی و آلاچیق ترکمنی است.

مجتمع سوارکاری گنبد کاووس

مجتمع سوارکاری گنبد کاووس در شمال شرقی شهر و در بلوار معلم واقع است. این مجموعه دارای 120 هکتار زمین کشاورزی، پارکینگ، فضای سبز، پیست اسب‌دوانی به مساحت تقریبی 30 هکتار، سوئیت، ویلا، استبل زمستانه و تابستانه، جایگاه مسابقات و استخر شنا است. مسابقه‌های اسب‌دوانی در فصل‌های بهار و پاییز برگزار می‌شود و دوستداران بسیاری را از گوشه و کنار کشور به خود جذب می‌کند .