بازهم تلاش خاندان پهلوی برای مصادره گنجینه موزه هنرهای معاصرتهران

 موزه هنرهای معاصر تهران این روزها با خبر انتشار کتاب «ایران مدرن، ملکه هنر» توسط انتشارات اسولاین در نیویورک، بر سر زبان ها افتاده است. این کتاب حاصل تحقیق ویولا ریخل بولوت و آماندا دارلینگ نویسنده و پژوهشگر از بنیاد آرت ادوایزری است که با پشتیبانی فرح دیبا منتشر شده و به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران و جامع‌ترین و بزرگترین کلکسیون آثار هنری مدرن دنیای غرب اختصاص دارد. این کتاب در نیویورک، لس آنجلس و لندن رونمایی شده است و به قیمت ۸۴۵ دلار فروخته می شود.

نکته ای که با انتشار این کتاب به ذهن متبادر می‌شود این است که مدارک و اطلاعات منتشرشده از چه طریقی به دست مولفان رسیده است و با توجه به اینکه انتشار چنین کتابی بدون مجوز موزه هنرهای معاصر تهران، قابل پیگرد قانونی است چطور این انتشارات آمریکایی دست به چنین کاری زده است زیرا آنها موظف به قواعد کنوانسیون برن هستند. کنوانسیون بِرن برای حمایت از آثار ادبی و هنری، معاهده ای است که اکثر کشورهای جهان آن را امضا کرده‌اند که بر اساس آن آثار پدیدآورندگان کشورهای امضاکننده را همچون آثار پدیدآورندگان تبعه خود مورد حمایت کپی‌رایت قرار می‌دهد.

مساله دیگر این است که این کتاب در حالی منتشر می شود که در داخل کشور هنوز اطلاعات دقیق و منسجمی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در دست نیست و این موضوع به دفعات مورد مناقشه بوده است.

نکته دیگر صحبت‌های بحث برانگیز مجید ملانوروزی مدیرکل سابق هنرهای تجسمی در نشست خبری تشریح روند بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران است که درباره صحبت با کامران دیبا، معمار موزه هنرهای معاصر تهران درباره بازسازی موزه سخن گفت و اعلام کرد در روند این بازسازی با وی در ارتباط بوده اند. وی همچنین در پایان در پاسخ به پرسشی درباره در اختیار داشتن اصل اسناد مالکیت آثار موزه هنرهای معاصر تهران گفت: «همه اسناد مالکیت آثار در موزه موجود است و سندی در اختیار کامران دیبا نیست و او تنها تصویر و لیست آنها را در اختیار دارد.»

درباره این موضوع با هادی مظفری مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره استفاده از مدارک و اسناد موزه هنرهای معاصر تهران در کتاب «ایران مدرن» و رعایت حقوق مادی و معنوی ایران صحبت کردیم که وی به گفت: خبر انتشار این کتاب را شنیده‌ایم و اطلاعات کلی در مورد آن داریم، اما هرگونه اظهارنظر در  مورد این کتاب را موکول به بررسی محتوای آن می‌کنم تا به لحاظ حقوقی، هرگونه اقدامی در مورد احقاق حقوق ایران انجام دهیم.

وی خاطرنشان کرد: برای اینکه هر گونه قضاوتی درباره این کتاب داشته باشیم، لازم است کتاب ترجمه و مطالب آن استخراج شود تا بر مبنای آن گزارش دقیق‌تری در اختیار قرار دهیم.

مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ۲ نویسنده این کتاب و اینکه آیا به ایران سفر کرده و مجوزی برای جمع آوری مدارک داشته اند، گفت: هیچ نویسنده ای قراردادی در این زمینه با موزه هنرهای معاصر تهران نداشته است. حدس ما این است که اطلاعات و مدارکی که در این کتاب استفاده شده است، از اطلاعات آرشیوی است یا اطلاعاتی که از طریق بنیادهای هنرمندان خارجی مثل بنیاد جکسون پولاک در اختیارشان قرار گرفته است.