ازدواج موقت قانونی

اگرچه حالا اکثر پایتخت نشینان موضوع صیغه را با سایت‌های اینترنتی پیوند می‌دهند، اما بحث ازدواج موقت از مدت‌ها قبل رواج داشته، به خصوص در شهرهای مذهبی این امر به عنوان امری شرعی مورد نظر بوده است. موضوع به قبل از سال ۱۳۳۵ باز می‌گردد، زمانی که زنان خواهان ازدواج موقت به معتمدین محل مراجعه می‌کردند و ایشان نیز مردان را به این زنان معرفی می‌کردند.

بعد از سال ۱۳۳۵ به گفته یکی از روحانیون قدیمی مشهد، با دخالت فرح دیبا (همسر محمدرضا پهلوی) صدور اوراق صیغه‌نامه متوقف می‌شود. اما موضوع به صورت غیررسمی، ولی شرعی ادامه می‌یابد.

هم‌اکنون در شهرهای مقدس که جامعه حساسیت بیشتری روی روابط زن و مرد دارد، بحث ازدواج موقت بیشتر مورد توجه است، ازدواج‌های موقت به دو شیوه قانونی مثل سراسر کشور و به شیوه شرعی در این شهرها رایج است.

عقد موقت: آغاز مثل عقد دائم؛ پایانی متفاوت محضرداران در شهرهای مذهبی با مراجعات برای ازدواج موقت بیگانه نیستند. اکثر آنها روزانه مراجعاتی در این خصوص دارند، یکی از محضرداران در شهر قم درباره مراجعات می‌گوید: «ما در روز مواردی از پسران و مردانی را داریم که با مراجعه به ما برای ازدواج موقت جویای مورد می‌شوند. زنان بیوه یا مطلقه هم برای ازدواج موقت مراجعه می‌کنند، اما تا به حال دوشیزه‌ای برای این موضوع مراجعه نکرده است.»

این محضردار در ادامه به راه‌های قانونی ثبت ازدواج موقت اشاره و می‌افزاید: «ما مجوز نوشتن عقدنامه ازدواج موقت را نداریم و فقط می‌توانیم در قباله ازدواج به جای دائم بنویسیم انقطاع. در این صورت اسم‌های طرفین در شناسنامه درج می‌شود و مراحل قانونی‌ای را که ازدواج دائم نیاز دارد، داراست؛ یعنی گواهی عدم اعتیاد، اجازه پدر در صورت دوشیزه بودن، گواهی مبنی بر مطلقه یا بیوه بودن و غیره باید طی شود. اگر مرد هم دارای همسر اول باشد باید از دادگاه اجازه همسر اول را به همراه داشته باشد»

وی در خصوص بعد از پایان مدت ازدواج موقت یادآوری می‌کند: «اما بعد از تمام شدن عقد و عده زن طرفین می‌توانند به ثبت احوال مراجعه کرده و نام‌ها را از شناسنامه‌ها به طور کامل حذف کنند»

صیغه‌نامه‌هایی که معمولا به صورت یک برگی یا دفترچه‌ای می‌باشند بر خلاف تصور عموم، جزو اوراق رسمی و قانونی نیستند و بیشتر گواهی است مبنی بر اینکه دو نفر با هم برای مدت مشخصی محرم هستند. تمام محضرداران اعلام می‌کنند که از نظر قانونی اجازه مهر این عقدنامه‌ها را ندارند. زیرا هنوز قانونی مبنی بر این رویه وجود ندارد.

در قم به صورت رسمی مکان یا شخصی برای تنظیم صیغه نامه اعلام نشده است، اما اشخاصی هستند که با چاپ کارت، بروشور و حتی اعلامیه به دیوار مدعی تنظیم این اوراق هستند!

این گواهی‌ها را برخی روحانیون یا اشخاصی که سابقه در محضر داری دارند، به‌وسیله مهر برجسته یا مهر شخصی صادر می‌کنند و از طرفی این گواهی‌ها مورد پذیرش اداره اماکن نیز هست.

یکی از روحانیونی که چنین گواهی‌هایی را صادر می‌کند در این باره می‌گوید: «حسن تکمیل صیغه‌نامه برای جوانان، مردان و زنان به این است که اولا ارتباط آنان به صورت کاملا شرعی و قانونی است و تشویش در مکان و زمان ارتباط بین آنان از بین می‌رود و دوم آن که دیگر مرد نمی‌تواند از کفالت زن فرار کند. با وجود این صیغه‌نامه‌ها زن می‌تواند در صورت بروز مشکل حق خود را بگیرد.»

او ادامه می‌دهد: «شرع و دین این اجازه را به متولیان دینی می‌دهد که این امکان را برای جامعه فراهم آورند. این برگه‌ها هم گواهی شرعی برای مردم است. اما در مواردی که مشکلات حقوقی ایجاد می‌شود، ما باید جوابگو باشیم. لذا بعضی از دوستان مبالغ بیشتری را دریافت می‌کنند که جبران مافات شود»

مدارک لازم جهت صیغه موقت

این روحانی یادآور می‌شود: «دفاتر ثبت ازدواج هم بعضا چنین گواهی‌هایی را صادر می‌کنند، اما این گواهی‌ها را با مهر محضر مستند نمی‌کنند بلکه با مهرهای شخصی این کار را انجام می‌دهند» وی سپس درباره مدارک مورد نیاز ادامه می‌دهد: «صیغه نامه برای زنان بیوه و مطلقه نوشته می‌شود. اگر هم دوشیزه است، اجازه پدر لازم است.»

این صیغه‌نامه‌ها به طور کلی به دو صورت ارائه می‌شوند یکی به صورت تک برگی و دیگری در دفترچه‌هایی شبیه به شناسنامه.

در این برگه‌ها عکس طرفین، به انضمام مدارک مورد نیاز، مدت و مهریه درج می‌شود. یک کپی از آن نزد شخص تنظیم کننده و اصل آن به زوجه(زن) داده می‌شود تا در موقع لزوم بتواند از آن استفاده کند.

هزینه صیغه نامه موقت

هزینه تنظیم این صیغه‌نامه‌ها مشخص نیست و بین 50 تا 400 هزار تومان متغیر است و بستگی به تنظیم کننده و زمان صیغه نامه دارد.

مهریه عقد موقت

وی در ادامه به میزان مهریه ازدواج موقت اشاره می‌کند و می‌گوید: از آنجا که بعد از اتمام مدت عقد موقت، زن باید عده نگه دارد عده هم در زمان عقد محاسبه می‌شود، معمولا مهریه‌ها بین 50 تا 200 هزار تومان است که با توجه به زمان و توافق طرفین مشخص می‌شود»

دختر و پسر باید بتوانند روابط شرعی داشته باشند

یکی از روحانیون قدیمی مشهد در رابطه با لزوم سازوکار ازدواج‌های موقت می‌گوید: «ازدواج موقت پیش درآمد ازدواج دائم است، پیش‌تر به دلیل ارتباط کم دختر و پسر، ازدواج موقت این ضعف را جبران می‌کرد. اما برای ممانعت از بروز روابط ناسالم و غیرشرعی، این مقوله باید دوباره سر و سامان داده شود.»

او عقیده دارد «اگر مراکزی دایر شود که دختر و پسر بتوانند به جای کوچه و خیابان، از طریق قانون و ظابطه با هم آشنا شده و روابط حسنه و شرعی داشته باشند، این اتفاق خوبی است.»

در گذشته دختران و زنان مطلقه و بیوه که قصد ازدواج داشتند موضوع را با معتمدینی مثل امام جماعت مسجد در میان می‌گذاشتند، این‌طور که قدیمی‌ها می‌گویند پیش از سال 1335 هم موضوع ازدواج موقت مطرح بود و محضر‌ها قباله و عقد نامه موقت داشتند و ارائه می‌دادند. اما در سال 1335 و بعد از ممنوعیت چند همسری و درج عقد انقطاع در عقدنامه‌ها توسط فرح (در عقدنامه‌های حال و گذشته در قسمت نوع عقد می‌توان نوشت، دائم یا انقطاع)، این امر به صورت رسمی برچیده شد.